Dlaczego „Zemsta” Aleksandra Fredry pomimo tylu lat wciąż nas bawi i śmieszy? - rozprawka

„Zemsta” Adama Fredry jest dziełem szczególnym. Ta komedia, napisana niemal przed dwustu laty, wciąż śmieszy i cieszy się olbrzymią popularnością. Uczniowie często wymieniają jako jedną z ulubionych lektur, cenią ją także nauczyciele. Z kolei pewne cytaty zaczerpnięte z utworu nadal funkcjonują w codziennym języku.

Humor dzieła Fredry opiera się na trzech wariantach komizmu – sytuacyjnym, postaci oraz językowym. W fabule uwidaczniają się zwroty akcji (np. decyzja Podstoliny), które zmuszają bohaterów do szybkiej zmiany planów, co prowadzi do zabawnych sytuacji (pisanie listu przez Dyndalskiego). Pojawiające się w dziele postacie wykreowane zostały w taki sposób, by uwydatnione zostały pewne ich cechy. Papkin jest zakochanym w sobie i miłującym się przechwałkach tchórzem, Maciej Raptusiewicz jest porywczy i gwałtowny, a Rejent Milczek to postać cicha, skromna i fałszywie pokorna. Jak można się domyślać – te różnice w charakterze skutkują wydarzeniami budzącymi gromki śmiech (rozmowa Papkina z Rejentem). Ostatni rodzaj komizmu, czyli językowy, jest owocem prawdziwego mistrzostwa Fredry. Poszczególne postacie używają charakterystycznego słownictwa, które odróżnia się od repertuaru pozostałych bohaterów. Język Cześnika zdradza jego gwałtowne usposobienie, wyrafinowane słownictwo Papkina ma potwierdzić jego światowość, z kolei Podstolina wspaniale odnajduje się w sytuacjach towarzyskich – kokietuje i uwodzi.

Historia przedstawiona w „Zemście”, mimo groźnego tytułu, jest zabawną i zawierającą morał opowieścią o miłości i zgodzie. Przesłanie płynące z dzieła zostaje zaakcentowane przez bohaterów, a pomyślne zakończenie sprawia, że utwór odbierać można jako zabawny, przyjemny w odbiorze.

Humor, jakim posługuje się Aleksander Fredro, jest lekki i nienatarczywy. Nie ma w dziele fragmentów wulgarnych ani nadmiernie wykorzystujących jednego motywu. W postaciach łączą się cechy, jakie często uznawane są za narodowe przywary Polaków, oraz typowo ludzkie zachowania – bliskie także każdemu odbiorcy. Jest więc „Zemsta”, przynajmniej w części, zwierciadłem, w którym może przejrzeć się każdy czytelnik lub widz.

Dzieło Aleksandra Fredry można uznać za uniwersalne, podejmujące tematykę aktualną niezależnie od upływu czasu. Wyeksponowane w nim wartości i wady wciąż zaznaczają swoją obecność w obrazie świata. Na ciągłą popularność „Zemsty” składają się zatem doskonały humor, pozytywna w swej wymowie historia oraz ponadczasowa tematyka, którą przeniósł autor do typowo szlacheckiego zamku z XIX stulecia.