Współczesny człowiek często słyszy radę, by „być sobą”. Zachęcają nas do tego pisarze, aktorzy, dziennikarze. Często sprawiać to może zabawne wrażenie – na przykład kiedy zalecenie to pada w trakcie reklamy jakiegoś produktu. Telewizja przekonuje nas, że bycie sobą polega na piciu odpowiedniego napoju, kupowaniu w odpowiednich sklepach i jeżdżeniu odpowiednim modelem samochodu. Trudno się zgodzić z takimi opiniami. Ale co w takim razie rozumieć przez „bycie sobą?”.
Wydaje mi się, że „bycie sobą” oznacza, iż nie musimy ukrywać tego, kim jesteśmy, jakie są nasze poglądy i sympatie. Ważne, by nikt nie zmuszał nas do robienia rzeczy, które uznajemy za złe i mówienia nieprawdy.
Nie zawsze ludzie cieszą się wolnością, umożliwiającą im bycie sobą. Historia, literatura i świat współczesny dają nam wiele przykładów zniewolenia. Niewola może przybierać różne formy. Bohaterowie „Syzyfowych prac” Stefana Żeromskiego nie mogli w szkole używać swojego języka, ponieważ żyli w czasach zniewolenia swojego narodu przez trzy mocarstwa, które dokonały rozbiorów Polski. Okupacja hitlerowska przyniosła jeszcze gorsze zniewolenie – życie i śmierć zależały od kaprysów okrutnego okupanta. Z pewnością bohaterowie „Kamieni na szaniec” Aleksandra Kamińskiego nie mogli być sobą, skoro nie mieli możliwości, by się kształcić, realizować swoje marzenia, ani nawet cieszyć się bezpieczeństwem.
Starożytni chrześcijanie, bohaterowie „Quo Vadis” Henryka Sienkiewicza, również nie cieszyli się swobodą. Musieli ukrywać swoją religię przed innymi mieszkańcami rzymskiego cesarstwa. Jeśli zaś zdradzili się ze swoimi przekonaniami, mogli skończyć jako ofiary na arenie cyrkowej.
Również w dzisiejszych czasach wiele narodów, religii i pojedynczych ludzi doświadcza prześladowań. Ludzie często giną nawet nie za to, co głoszą publicznie, tylko za to, co mówią i robią w swoich domach.
Być sobą oznacza dla mnie swobodne wypowiadanie się w sprawach dotyczących naszej tożsamości, bez obawy, że spotka nas za to kara. Bycie sobą to też otrzymanie szansy, by spróbować realizować własne marzenia.