Unikalne i sprawdzone teksty

„Granica” jako powieść psychologiczna | wypracowanie

„Granica” Zofii Nałkowskiej jest powieścią o kompozycji retrospektywnej. Tragiczny koniec kariery obiecującego Zenona Ziembiewicza staje się w dziele punktem wyjścia do poszukiwania jego przyczyn, co jest ściśle związane z analizą psychologiczną poszczególnych postaci. Narrator nie poprzestaje bowiem na suchym relacjonowaniu faktów, ale stara się ukazać czytelnikowi najważniejsze motywy działania bohaterów. Właśnie dlatego „Granica” uważana jest za jedną z najwybitniejszych powieści psychologicznych w historii polskiej literatury.

Fabuła „Granicy”, co zostało już wspomniane, skonstruowana została w oparciu o mechanizm inwersji czasowej. Dążąc do wyjaśnienia wydarzeń, które pewnego dnia miały miejsce w magistracie, narrator przytacza najważniejsze fakty z życia bohaterów. Dominującą zasadą nie jest jednak chronologia - postać opowiadająca koncentruje się na epizodach o szczególnym znaczeniu, tych mających wpływ na wybory bohaterów. Część zdarzeń zostaje natomiast przemilczana.

Uderzające jest prowadzenie narracji w sposób, jaki można nazwać równoległym. Czytelnik ma okazję dogłębnie poznać światopogląd, uczucia i emocje każdego z głównych bohaterów, patrząc na świat ich oczyma (ważną rolę odgrywa tu mowa pozornie zależna). W ten sposób ukazuje autorka różnice istniejące między bohaterami zarówno w kwestii samej odporności psychicznej, jak i ich światopoglądzie.

Bardzo ważną cechą „Granicy” jako powieści psychologicznej jest sposób, w jaki narrator przedstawia działania bohaterów. Każdy wybór dokonany przez książkowe postacie zdaje się być uzasadniony długim łańcuchem przyczyn. Dawne doświadczenia nie giną, nie zostają wymazane z pamięci, wręcz przeciwnie: wciąż wpływają na życie bohaterów, często najgłośniej krzycząc w najmniej odpowiednich momentach. Elżbieta Biecka, w której pamięci odcisnął się nieistniejący obraz jej rodziny z lat dziecięcych, marzyła o tym, by rodzina stworzona przez nią była silna i wiodła spokojne życie. Zenon Ziembiewicz - tak bardzo kiedyś cierpiący z powodu zdrad ojca - chciał wystrzegać się błędów zaobserwowanych w młodości. Nie potrafił jednak czynić tego na tyle skutecznie, by dotrzymać wierności Elżbiecie.

Zaakcentowanie związków między dzieciństwem, okresem dorastania i rodziną a późniejszym obrazem człowieka zbliża powieść Nałkowskiej do psychoanalizy, w której wielokrotnie zaakcentowane zostały związki przeszłości z przyszłością. Postacie pojawiające się w dziele często wracają wspomnieniami do minionych lat. Każda z nich inaczej postrzega ten czas. Dla Zenona okres spędzony w Boleborzy jest źródłem bolesnych doświadczeń, Elżbieta z kolei wciąż żałuje wielu lat rozdzielenia z matką.

„Granica” jest powieścią wielowymiarową. Porusza ona zarówno tematykę społeczną (fragmenty utrzymane w poetyce realistycznej), jak i stanowi głęboką analizę ludzkiej psychiki oraz refleksję nad człowieczeństwem. Jedną z kluczowych kwestii podjętych przez autorkę jest problem postrzegania przez ludzi świata i siebie samych. Nierozłącznym pytaniem zdaje się być więc rozgraniczenie, który obraz jest prawdziwy - ten będący własną projekcją czy ten wynikający z opinii innych. Nie można jednak liczyć na bezpośrednią odpowiedź. Losy Zenona, Elżbiety i Justyny udowadniają, że perspektywy te mieszają się i przeplatają.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Jaką prawdę o sobie poznaje Edyp?...

Edyp wychował się w Koryncie na dworze Polybosa i Merope. Wydawać by się mogło że wiódł tam szczęśliwe spokojne życie. Niestety nazywano go podrzutkiem co sprawiało...

Bezsilność ludzi wobec sił wyższych...

Jedną z cech dramatu antycznego jest przekonanie że nad ludzkim losem ciąży fatum którego nie można cofnąć ani zmienić. Nie da się też mu zapobiec. O życiu...

Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska...

„Pamiętniki” Jana Chryzostoma Paska napisane zostały najprawdopodobniej w okresie pięciolecia między 1690 a 1696 r. Obejmują one wydarzenia rozgrywające się...

Opis wiosny

Wiosna to niezwykła pora roku. Podczas niej przyroda zaczyna żyć na nowo. Trawa staje się zielona i pachnąca. Ziemia także zmienia swój zapach. Na łąkach oraz...

„Zdążyć przed Panem Bogiem”...

„Zdążyć przed Panem Bogiem” to bodaj najsłynniejsza książka Hanny Krall. Sama autorka uznawana jest za „królową polskiego reportażu” lub...

Oskarżanie Zenona Ziembiewicza...

Wysoki sądzie zasiadający dziś na ławie oskarżonych Zenon Ziembiewicz to człowiek który nie sprostał pokładanym w nim nadziejom. Jako prezydent zawiódł...

Motywy mitologiczne w literaturze...

Mitologia była czymś co w czasach starożytności i średniowiecza (w przypadku terenów pogańskich) porządkowało ludziom obraz świata. Nie wszyscy oczywiście uznawali...

Najważniejsze problemy filozoficzne...

W „Zbrodni i karze” Fiodora Dostojewskiego pobrzmiewają różne koncepcje filozoficzne zarówno epoki pozytywizmu jak i całego dziedzictwa europejskiej...

Impresjonizm w „Chłopach”

„Chłopi” Władysława Reymonta posiadają wiele cech impresjonistycznych. Impresjonizm to kierunek wywodzący się z malarstwa powstały w drugiej połowie XIX wieku....