Najważniejsze problemy filozoficzne i moralne w „Zbrodni i karze” | wypracowanie

W „Zbrodni i karze” Fiodora Dostojewskiego pobrzmiewają różne koncepcje filozoficzne, zarówno epoki pozytywizmu, jak i całego dziedzictwa europejskiej myśli. Ujmując swoiste przesłanie powieści najbardziej ogólnie, można powiedzieć, że autor „Braci Karamazow” wyraźnie opowiada się za prymatem ducha nad materią. „Zbrodnia i kara” odwołuje się do konkretnej ideologii, a mianowicie do myśli chrześcijańskiej.

Tym, co stanowi ostateczną instancję oceny postępowania bohaterów jest chrześcijański system etyczny. Najwyżej cenioną wartość stanowi miłość rozumiana nie tyle jako eros, ale jako agape (caritas), czyli miłosierdzie. Wcieleniem miłości miłosiernej jest oczywiście Sonia Marmieładowa, która poświęca się dla swojej rodziny, a następnie dla Raskolnikowa, udając się za nim na syberyjską katorgę. Miłość u Dostojewskiego stanowi siłę zdolną odkupić świat, przełamującą wszystkie bariery i oczyszczającą z wszelkich win. Stanowi ona odbicie doskonałej miłości Chrystusa i jego mesjańskiej ofiary.

Z kolei ideologie ateistyczne i nihilistyczne zostają w powieści zdyskredytowane. Raskolnikow jest przekonany, że może sam tworzyć własny system wartości i postępować według niego, nie kalając się piętnem winy. Okazuje się jednak, że wartości mają charakter uniwersalny, a nie subiektywny. W tle pobrzmiewają idee filozofii Immanuela Kanta („niebo gwiaździste nade mną, a prawo moralne we mnie”).

W dziedzinie moralności powieść zdaje się najbardziej dyskutować jednak z filozofią Fryderyka Nietzschego, zwłaszcza nihilizmem i koncepcją nadczłowieka. Raskolnikow dokonuje bowiem zbrodni na lichwiarce i jej siostrze, ponieważ chce się przekonać, czy jest jednostką wybitną, o szczególnych prawach.

Przemyślenia głównego bohatera odnoszą się również do filozofii historii. Rodion uważa, że dzieje toczą się wedle określonych prawideł i że dzięki wyjątkowym jednostkom dokonuje się dziejowy postęp. Dostojewski nawiązuje zatem do historiozofii Georga Wilhelma Hegla. To on był bowiem autorem koncepcji historycznego postępu i dialektyki.