Jednym z poważniejszych problemów „Zbrodni i kary” Fiodora Dostojewskiego jest rola cierpienia w ludzkim życiu. Pisarz opisuje jego znaczenie w kategoriach chrześcijańskich. Cierpienie stanowi nieodłączny element ludzkiej kondycji i jest dane człowiekowi po to, by zrozumiał swój los, zdaje się mówić Dostojewski.
Główny bohater powieści, Rodion Raskolnikow, początkowo buntuje się przeciwko cierpieniu, jakie dostrzega w otaczającym świecie. Nie rozumie niesprawiedliwego porządku, w którym jedni są uprzywilejowani i majętni, a inni ubodzy i uciskani przez bogatych. Młody student wierzy, że można w racjonalny sposób rozwiązać ten problem. Wpada zatem na pomysł, że oto on, zamorduje nieuczciwą lichwiarkę, czerpiącą zyski z cudzego nieszczęścia, i podzieli się jej majątkiem z ubogimi. Kiedy jednak morduje Alonę Iwanownę, jego doskonały plan się rozsypuje.
Niespodziewanie zabójstwo nieuczciwej kobiety pociąga za sobą cierpienie niewinnych ludzi. Raskolnikow ze strachu przed zdemaskowaniem zabija chorą siostrę Iwanowny, Lizawietę, a o jego zbrodnię zostaje oskarżony Bogu ducha winny malarz. Z osoby wymierzającej sprawiedliwość bohater zamienia się zatem w bezwzględnego oprawcę zadającego innym cierpienie.
Uświadomienie sobie tego faktu przez Raskolnikowa działa na niego porażająco. Bohater męczy się z samym sobą i nie może znieść żadnych wzmianek o malarzu Mikołaju, który wziął na siebie winę za jego zbrodnię. Dopiero jednak spotkanie z Sonią Marmieładową sprawia, że do bohatera dochodzi potworność czynu, jakiego się dopuścił. W konfrontacji z pokorą i dobrocią dziewczyny jego własna pycha nie ma szans. Raskolnikow, mimo strachu, decyduje się przyjąć cierpienie – poddać się karze za podwójne zabójstwo.
To właśnie podczas katorgi na Syberii bohater poznaje sens i istotę cierpienia. Ciężka praca w skrajnie trudnych warunkach pozwala Rodionowi skupić się na codzienności i ograniczeniach ciała. Jednocześnie przyjęcie kary przywraca naruszony przez bohatera porządek moralny, pomaga mu odzyskać twarz i ludzką godność. Cierpienie ma moc odkupicielską, podobnie jak cierpienie Jezusa Chrystusa. Sensy mesjańskie w powieści symbolizuje między innymi krzyżyk ofiarowany Rodionowi przez Sonię. Dzięki cierpieniu Raskolnikow ostatecznie odmienia zatem swój los i zmartwychwstaje jako człowiek gotowy do życia w społeczeństwie.