Charakterystyka kierunku
Realizm to jeden z nurtów, które powstały w epoce pozytywizmu. Osoby, które tworzyły zgodnie z jego zasadami, za cel nadrzędny dawały sobie wierne odzwierciedlenie rzeczywistości. Sama nazwa kierunku odnosi się właśnie do wiernego przedstawienia. Realis oznacza rzeczywisty.
Cechy, opis, założenia
Realizm w literaturze zakłada dążenie do wiernego odwzorowania rzeczywistości przez artystę. Przedstawienie pozbawione ma być znamion subiektywizmu, ma stanowić wierne odbicie rzeczywistości. Okres pozytywizmu był czasem, w którym nastąpił rozwój nauki i niemalże naukowe odwzorowania żądano od twórców. O powieści mówiono, że ma za zadanie stać się „zwierciadłem przechadzającym się po gościńcu”.
Realistyczna powieść miała za zadanie oddać możliwie wiernie realia życia, bez upiększania i wprowadzania zmian, które mogłyby wpłynąć na zmianę fabuły pozbawiając ją wiarygodności. Na kanwie realizmu powstał naturalizm. Kierunek, który podobnie jak realizm skupiony był na przedstawianiu ludzkiego życia, jednakże naturaliści koncentrowali się przede wszystkim na cieniach egzystencji ludzkiej.
Realizm widoczny był nie tylko w literaturze, ale i w malarstwie. Także i on realizował podobne postulaty, jak ten o rodowodzie literackim. Można powiedzieć, że stanowił on przeniesienie postulatów literackich na płótno. Realiści chętnie przedstawiali ludzi zwykłych, prostych obywateli w codziennych dla nich sytuacjach, które przedstawiano możliwie wiernie.
Przedstawiciele
Literatura: H. De Balzac, F. Dostojewski, Stendhal, L. Tołstoj, Eliza Orzeszkowa, Henryk Sienkiewicz, Charles Dickens.
Sztuka: Aleksander Gierymski, Józef Chełmoński, Gustav Coubert, Honor Daumier oraz Jean Francois Millet.