Bezsilność ludzi wobec sił wyższych na przykładzie bohaterów „Króla Edypa”

Jedną z cech dramatu antycznego jest przekonanie, że nad ludzkim losem ciąży fatum, którego nie można cofnąć ani zmienić. Nie da się też mu zapobiec. O życiu ludzkim decydowali bogowie, którzy mieli nad nim nieograniczoną władzę. Co zatem może zrobić człowiek, którego losy są już przesądzone? Czy ma wpływ na swoje przeznaczenie?

Na przykładzie bohaterów „Króla Edypa” Sofoklesa można dostrzec, jak ludzie pragną za wszelką cenę odmienić swój los. Jednakże wszystko co robią, prowadzi ich do spełnienia tego, co jest im przeznaczone. Przekonali się o tym członkowie rodu Labdakidów, nad którym nieustannie ciążyło fatum.

Pierwszą ofiarą bezsilności wobec losu był Lajos, który usłyszał od wyroczni delfickiej, że zginie z rąk własnego syna, a ten następnie poślubi jego małżonkę, Jokastę.  Lajos chciał za wszelką cenę temu zapobiec, dlatego też postanowił, że jego dziecko musi zginąć tuż po narodzinach. Niestety, okazało się, że losu nie da się oszukać, gdyż dzięki posłańcowi, pasterzowi oraz władcom Koryntu, niemowlę zostało ocalone. Lajosowi nie udało się zmienić własnego przeznaczenia, a przez to, że próbował sprzeciwić się woli boskiej, ucierpieli jego najbliżsi.

Otóż kolejną ofiarą własnego przeznaczenia była żona Lajosa,  Jokasta. Wiedziała ona o przepowiedni, która miała dotyczyć ich rodu. Nie była jednak świadoma, że człowiek, którego poślubiła po rozwiązaniu zagadki Sfinksa, był w rzeczywistości jej synem. Tak właśnie los poprowadził ją do spełnienia przepowiedni. Była bezradna wobec sił wyższych. Bogowie i fatum zadecydowali o jej życiu.

Bohaterem tragicznym, z góry skazanym  na klęskę, był Edyp. Stawał on przed wieloma wyborami, jednak niezależnie od tego, jaką decyzję by podjął, czekała go porażka. Bowiem o jego losach zadecydowały siły wyższe, a on sam, mimo iż starał się zmienić ich bieg, był bezsilny. Mieszkając w Koryncie poznał przepowiednie, która wróżyła mu, że zabije własnego ojca i ożeni się z matką. Edyp postanawia temu zapobiec i stara się uciec przed własnym przeznaczeniem. Okazuje się jednak, że właśnie ku temu przeznaczeniu zmierza. Udał się on bowiem w podróż, w trakcie której zabił Lajosa. Następnie jako jedynemu udało mu się rozwiązać zagadkę Sfinksa i uwolnić Teby, w których postrach siał potwór. Dzięki temu objął panowanie w Tebach i poślubił Jokastę, własną matkę. Mimo że starał się zmienić przeznaczenie i zapobiec nieszczęściu, które miało spotkać jego i jego bliskich, nie udało mu się to. Zatem wola bogów została wypełniona.

Można się więc zastanawiać, czy człowiek może się mierzyć z siłami wyższymi? Czy ma jakikolwiek wpływ na własny los? Według tragedii Sofoklesa ludzie są bezsilni i stanowią jedynie rodzaj narzędzia w rękach bogów. Nawet jeśli próbują zmienić swoje przeznaczenie, są zupełnie bezradni i sprowadzają na siebie wyłącznie gniew bogów. Zatem to siły wyższe determinują ludzkie działania i los.