Problem winy na przykładzie „Króla Edypa” Sofoklesa

Zdarza się, że na bohaterach tragedii antycznej ciąży wina tragiczna, zwana również hamartią. Wynika ona z nieodpowiedniej oceny własnej sytuacji, ponieważ działając w dobrej intencji, bohater doprowadza do tragicznego zbłądzenia, a w efekcie do katastrofy. Wina ciąży zatem na bohaterze za czyn, którego popełnienia nie jest świadomy.

Winą tragiczną naznaczony jest Edyp, bohater tragedii Sofoklesa. Jest on dobrym, sprawiedliwym władcą. Lud go poważa i popiera. Sam Edyp także kocha własne państwo, gdyż chce za wszelką cenę zapobiec zarazie i plagom, które panują w Tebach.

Gdy wyrocznia delficka oznajmia, że nieszczęścia ustąpią, gdy zostanie schwytany zabójca byłego władcy Teb, Lajosa, Edyp bez zastanowienia postanawia go znaleźć. Jest dumny i pewny siebie, dlatego też za wszelką cenę chce rozpoznać winowajcę i skazać go na wygnanie.  Nie jest świadomy tego, że sprawcą zabójstwa jest on sam.

Bohater nie wie, że ciąży na nim wina tragiczna i działa w dobrej wierze. Jednakże wkrótce odkrywa prawdę i dowiaduje się nie tylko tego, że to on jest sprawcą morderstwa,  ale również tego, że zabijając Lajosa, zabił własnego ojca, a następnie ożenił się z matką. Pragnął on zatem dążyć do rozpoznania przestępcy, żyjąc w nieświadomości, że poszukuje sam siebie.

Edyp pragnął dobra Teb, ale okazało się, że dążąc za wszelką cenę do odkrycia prawdy, skazał sam siebie na wygnanie. Doprowadziło to także do katastrofy, gdyż dowiedziawszy się o spełnieniu przepowiedni, Edyp wykłuwa sobie oczy i prowadzony przez córki, odchodzi z Teb w cierpieniach. Na przykładzie Edypa widać, jak losy ludzkie zdeterminowane są przez wolę bogów i fatum. Ciąży nad nim wina za zabicie Lajosa, której nie był świadomy. Nie wiedział też, że zamordował własnego ojca, doprowadzając do spełnienia przepowiedni.