Wojna to jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w życiu pojedynczych ludzi i całych społeczeństw. Najtragiczniejsze żniwo w postaci ofiar śmiertelnych przyniosła II wojna światowa, w której po raz pierwszy wykorzystano techniki pozwalające dokonywać masowej zagłady. Holocaust, czyli uśmiercenie milionów Żydów przez hitlerowców, a także zbrodnie dokonywane na innych narodach to wydarzenia przerażające i przekraczające najśmielsze wyobrażenia na temat zła, do jakiego jest zdolny człowiek. Nic dziwnego zatem, że wojna napiętnowała swoje ofiary nie tylko w sposób fizyczny, ale również zniszczyła ich psychikę. Co więcej, we współczesnej psychologii istnieje pojęcie wojennej traumy, którą odziedziczyły kolejne pokolenia, a więc potomkowie ofiar.
Wielu pisarzy podejmujących temat wojny wyraźnie podkreśla jej destrukcyjny wpływ na ludzką osobowość. Jednym z najbardziej znamiennych przykładów są „Medaliony” Zofii Nałkowskiej. Pisarka w swoich opowiadaniach zbliżonych do reportaży przedstawia relacje świadków i uczestników tragicznych wojennych wydarzeń. Opowiadają oni o niewyobrażalnych torturach, masowej śmierci ludzi uduszonych trującym gazem i bezwzględnym wykorzystywaniu do niewolniczej pracy. Wszyscy bohaterowie mówią jednak suchym językiem pozbawionym wszelkich emocji. Ogrom okrucieństw, które przeszli i zobaczyli, nieodwracalnie zniszczył ich ludzką wrażliwość i empatię. Człowiek, aby przeżyć w tak skrajnych warunkach i nie oszaleć, musi pozbawić się tego, co najbardziej ludzkie. Jest zmuszony do przyjęcia nowych praw rządzących rzeczywistością i uznania je za normalne.
Erupcja nieludzkiego zła podczas wojny pozostaje tajemnicą. Stanowi bowiem uruchomienie drzemiących w człowieku dziwnych sadystycznych skłonności. Istnienie podobnych instynktów dostrzegają w sobie nawet ofiary obozów, jak Dwojra Zielona, bohaterka „Medalionów”. Kiedy obierając kartofle, natrafia ona na gniazdo mysz, zastanawia się, jakby to było, gdyby oddała je kotu. Z kolei narrator obozowych opowiadań Tadeusza Borowskiego jawi się wręcz jako osobowość całkowicie zdemoralizowana przez warunki, w których przyszło mu bytować. Jest to tak zwany człowiek zlagrowany, czyli dostosowujący swoje zachowanie i system wartości do rzeczywistości obozowej. Jedynym celem takiej jednostki jest przetrwanie za wszelką cenę. W imię przeżycia człowiek nie tylko biernie przygląda się okrucieństwom rozgrywającym się na jego oczach, ale także w pewnym sensie bierze w nich udział, np. ograbia zmarłych czy donosi. Postawa taka została zobrazowana np. w opowiadaniu „U nas w Auschwitzu”, którego sam tytuł jest wyrazem swoistego oswojenia i zadomowienia się w obozie.
Analogiczne zmiany w ludzkiej psychice pod wpływem doświadczeń wojennych opisuje również Gustaw Herling-Grudziński w „Innym świecie”, powieści o życiu w sowieckich łagrach. Pisarz prezentuje przejmujący obraz rozmaitych zachowań ludzi, którzy pomimo swojego wykształcenia, pochodzenia i kultury w łagrze przeobrażają się w wygłodniałe stworzenia gotowe zrobić wszystko, by zyskać choć minimalną poprawę swoich warunków. Kobiety uprawiają więc prostytucję, mężczyźni walczą o chleb czy ubranie. „Człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach” – podsumowuje swoją powieść Grudziński i są to słowa, które najlepiej oddają, na czym polega wpływ wojny na ludzką psychikę.
Wiele osób żali się na to że ich życie jest nudne. „Dzień mija za dniem i każdy jest podobny do poprzedniego” mówią się. Ale z drugiej strony...
Zabicie drugiego człowieka we wszystkich kulturach uchodzi za doświadczenie ekstremalne. Nawet w okresach brutalnych i okrutnych odebranie życia uznawano za najgorszą zbrodnię...
Miasta są areną ludzkiego życia już od starożytności. Każda epoka wytworzyła indywidualny obraz tej przestrzeni. Renesans dążył na przykład do stworzenia miasta idealnego...
Jak wygląda kraina wiecznej szczęśliwości? Ha nikt tego nie wie! W końcu nawet święty Paweł mówił że „ani ucho nie słyszało ani oko nie widziało”...
Wiersz zatytułowany „Testament mój” napisał Juliusz Słowacki na przełomie lat 1839 - 1840 będąc w tym czasie w Paryżu. Dzieło odbija nastrój...
Przedstawione utwory to dzieła które powstały w czasie romantyzmu a ich autorem był Adam Mickiewicz. Przywołane fragmenty pochodzące z „Dziadów”...
Literatura stanowi doskonałą rozrywkę. Pozwala nam obcować z fascynującymi postaciami śledzić niezwykłe wydarzenia poznawać odległe kraje. Ale nie tylko – książki...
Jan Kochanowski należał do najwybitniejszych postaci polskiej kultury w tak zwanym „złotym wieku” naszego państwa (XVI stulecie). Był on prawdziwym człowiekiem...
Powieść Franza Kafki „Proces” zaliczana jest do najważniejszych literackich arcydzieł XX wieku. Uznaje się wręcz że na jej spisanych w latach 1914-1915 stronnicach...