Wojna to jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w życiu pojedynczych ludzi i całych społeczeństw. Najtragiczniejsze żniwo w postaci ofiar śmiertelnych przyniosła II wojna światowa, w której po raz pierwszy wykorzystano techniki pozwalające dokonywać masowej zagłady. Holocaust, czyli uśmiercenie milionów Żydów przez hitlerowców, a także zbrodnie dokonywane na innych narodach to wydarzenia przerażające i przekraczające najśmielsze wyobrażenia na temat zła, do jakiego jest zdolny człowiek. Nic dziwnego zatem, że wojna napiętnowała swoje ofiary nie tylko w sposób fizyczny, ale również zniszczyła ich psychikę. Co więcej, we współczesnej psychologii istnieje pojęcie wojennej traumy, którą odziedziczyły kolejne pokolenia, a więc potomkowie ofiar.
Wielu pisarzy podejmujących temat wojny wyraźnie podkreśla jej destrukcyjny wpływ na ludzką osobowość. Jednym z najbardziej znamiennych przykładów są „Medaliony” Zofii Nałkowskiej. Pisarka w swoich opowiadaniach zbliżonych do reportaży przedstawia relacje świadków i uczestników tragicznych wojennych wydarzeń. Opowiadają oni o niewyobrażalnych torturach, masowej śmierci ludzi uduszonych trującym gazem i bezwzględnym wykorzystywaniu do niewolniczej pracy. Wszyscy bohaterowie mówią jednak suchym językiem pozbawionym wszelkich emocji. Ogrom okrucieństw, które przeszli i zobaczyli, nieodwracalnie zniszczył ich ludzką wrażliwość i empatię. Człowiek, aby przeżyć w tak skrajnych warunkach i nie oszaleć, musi pozbawić się tego, co najbardziej ludzkie. Jest zmuszony do przyjęcia nowych praw rządzących rzeczywistością i uznania je za normalne.
Erupcja nieludzkiego zła podczas wojny pozostaje tajemnicą. Stanowi bowiem uruchomienie drzemiących w człowieku dziwnych sadystycznych skłonności. Istnienie podobnych instynktów dostrzegają w sobie nawet ofiary obozów, jak Dwojra Zielona, bohaterka „Medalionów”. Kiedy obierając kartofle, natrafia ona na gniazdo mysz, zastanawia się, jakby to było, gdyby oddała je kotu. Z kolei narrator obozowych opowiadań Tadeusza Borowskiego jawi się wręcz jako osobowość całkowicie zdemoralizowana przez warunki, w których przyszło mu bytować. Jest to tak zwany człowiek zlagrowany, czyli dostosowujący swoje zachowanie i system wartości do rzeczywistości obozowej. Jedynym celem takiej jednostki jest przetrwanie za wszelką cenę. W imię przeżycia człowiek nie tylko biernie przygląda się okrucieństwom rozgrywającym się na jego oczach, ale także w pewnym sensie bierze w nich udział, np. ograbia zmarłych czy donosi. Postawa taka została zobrazowana np. w opowiadaniu „U nas w Auschwitzu”, którego sam tytuł jest wyrazem swoistego oswojenia i zadomowienia się w obozie.
Analogiczne zmiany w ludzkiej psychice pod wpływem doświadczeń wojennych opisuje również Gustaw Herling-Grudziński w „Innym świecie”, powieści o życiu w sowieckich łagrach. Pisarz prezentuje przejmujący obraz rozmaitych zachowań ludzi, którzy pomimo swojego wykształcenia, pochodzenia i kultury w łagrze przeobrażają się w wygłodniałe stworzenia gotowe zrobić wszystko, by zyskać choć minimalną poprawę swoich warunków. Kobiety uprawiają więc prostytucję, mężczyźni walczą o chleb czy ubranie. „Człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach” – podsumowuje swoją powieść Grudziński i są to słowa, które najlepiej oddają, na czym polega wpływ wojny na ludzką psychikę.
Słynna „Pieta watykańska” którą Michał Anioł wykonał na zamówienie kardynała Jeana Bilhèresa de Lagraulasa stanowi jedno z najważniejszych...
„Dama z łasiczką” („Dama z gronostajem”) została namalowana przez Leonarda da Vinci techniką olejną z użyciem tempery na desce orzechowej o rozmiarach...
Leżałem na szpitalnym łóżku i wpatrywałem się w biały sufit i wiszące na nim lampy. Wokół mnie było sporo zamieszania lekarze i pielęgniarki biegali...
Związki literatury i polityki były wyjątkowo mocne w XIX-wiecznej Polsce. Państwo polskie przestało istnieć po rozbiorach jakie miały miejsce w poprzednim stuleciu. Nadzieje...
W „Zbrodni i karze” Fiodora Dostojewskiego pobrzmiewają różne koncepcje filozoficzne zarówno epoki pozytywizmu jak i całego dziedzictwa europejskiej...
Barok należało do epok które szczególną wagę przywiązują do wątku śmierci i przemijania. Oczywiście problemy związane ze świadomością własnego końca...
Louis Vauxcelles francuski krytyk sztuki w czasie podziwiania wystawy obrazów miał krzyknąć iż widzi Donatella wśród bestii (Donatello był renesansowym rzeźbiarzem)....
Nazwa renesans pochodzi od francuskiego słowa „renaissance” znaczącego odrodzenie. Doskonale odzwierciedla ono charakter tej epoki która narodziła się...
Starsi ludzie często powtarzają że dzisiejsza młodzież ma „wszystko”. „Za naszych czasów nie było takich możliwości” – powtarzają....