Wojna to jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w życiu pojedynczych ludzi i całych społeczeństw. Najtragiczniejsze żniwo w postaci ofiar śmiertelnych przyniosła II wojna światowa, w której po raz pierwszy wykorzystano techniki pozwalające dokonywać masowej zagłady. Holocaust, czyli uśmiercenie milionów Żydów przez hitlerowców, a także zbrodnie dokonywane na innych narodach to wydarzenia przerażające i przekraczające najśmielsze wyobrażenia na temat zła, do jakiego jest zdolny człowiek. Nic dziwnego zatem, że wojna napiętnowała swoje ofiary nie tylko w sposób fizyczny, ale również zniszczyła ich psychikę. Co więcej, we współczesnej psychologii istnieje pojęcie wojennej traumy, którą odziedziczyły kolejne pokolenia, a więc potomkowie ofiar.
Wielu pisarzy podejmujących temat wojny wyraźnie podkreśla jej destrukcyjny wpływ na ludzką osobowość. Jednym z najbardziej znamiennych przykładów są „Medaliony” Zofii Nałkowskiej. Pisarka w swoich opowiadaniach zbliżonych do reportaży przedstawia relacje świadków i uczestników tragicznych wojennych wydarzeń. Opowiadają oni o niewyobrażalnych torturach, masowej śmierci ludzi uduszonych trującym gazem i bezwzględnym wykorzystywaniu do niewolniczej pracy. Wszyscy bohaterowie mówią jednak suchym językiem pozbawionym wszelkich emocji. Ogrom okrucieństw, które przeszli i zobaczyli, nieodwracalnie zniszczył ich ludzką wrażliwość i empatię. Człowiek, aby przeżyć w tak skrajnych warunkach i nie oszaleć, musi pozbawić się tego, co najbardziej ludzkie. Jest zmuszony do przyjęcia nowych praw rządzących rzeczywistością i uznania je za normalne.
Erupcja nieludzkiego zła podczas wojny pozostaje tajemnicą. Stanowi bowiem uruchomienie drzemiących w człowieku dziwnych sadystycznych skłonności. Istnienie podobnych instynktów dostrzegają w sobie nawet ofiary obozów, jak Dwojra Zielona, bohaterka „Medalionów”. Kiedy obierając kartofle, natrafia ona na gniazdo mysz, zastanawia się, jakby to było, gdyby oddała je kotu. Z kolei narrator obozowych opowiadań Tadeusza Borowskiego jawi się wręcz jako osobowość całkowicie zdemoralizowana przez warunki, w których przyszło mu bytować. Jest to tak zwany człowiek zlagrowany, czyli dostosowujący swoje zachowanie i system wartości do rzeczywistości obozowej. Jedynym celem takiej jednostki jest przetrwanie za wszelką cenę. W imię przeżycia człowiek nie tylko biernie przygląda się okrucieństwom rozgrywającym się na jego oczach, ale także w pewnym sensie bierze w nich udział, np. ograbia zmarłych czy donosi. Postawa taka została zobrazowana np. w opowiadaniu „U nas w Auschwitzu”, którego sam tytuł jest wyrazem swoistego oswojenia i zadomowienia się w obozie.
Analogiczne zmiany w ludzkiej psychice pod wpływem doświadczeń wojennych opisuje również Gustaw Herling-Grudziński w „Innym świecie”, powieści o życiu w sowieckich łagrach. Pisarz prezentuje przejmujący obraz rozmaitych zachowań ludzi, którzy pomimo swojego wykształcenia, pochodzenia i kultury w łagrze przeobrażają się w wygłodniałe stworzenia gotowe zrobić wszystko, by zyskać choć minimalną poprawę swoich warunków. Kobiety uprawiają więc prostytucję, mężczyźni walczą o chleb czy ubranie. „Człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach” – podsumowuje swoją powieść Grudziński i są to słowa, które najlepiej oddają, na czym polega wpływ wojny na ludzką psychikę.
Don Kichot i jego giermek Sancho należą do najbardziej znanych par z literatury światowej. Zarówno ich wygląd jak i podejścia do życia różnią się ale są...
Ukazane w IV księdze „Pana Tadeusza” spotkanie w karczmie jest jednym z kluczowych momentów wątku patriotyczno - powstańczego poematu Adama Mickiewicza....
„Wojna karnawału z postem” to obraz którego autorem jest Peter Bruegel. Dzieło powstało w szesnastym wieku. Analiza Na obrazie przedstawione zostały odmienne...
Jeszcze do czasów po II wojnie światowej Polska była krajem rolniczym – większość społeczeństwa pracowała na roli. Temat życia na wsi pojawiał się więc...
„Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza ukazuje nie tylko piękno litewskiego krajobrazu ale także rozbudowaną zróżnicowaną panoramę ówczesnej szlachty....
Sarmatyzm był jednym z ciekawszych okresów w dziejach kultury polskiej. Jednym z ciekawszych ale również jednym z najbardziej kontrowersyjnych. Oprócz...
Czwarta część „Dziadów” Adama Mickiewicza powstawała w latach 1820 – 1821 a więc w okresie początku nowego nurtu ideowego – romantyzmu. Podobnie...
Drogi Mały Książę Piszę do Ciebie ponieważ z pewnością wróciłeś już na swoją planetę i wraz ze swoją Różą oglądasz z niej naszą Ziemię. Zastanawiam...
Śmierć Tristana zarówno w słynnej średniowiecznej opowieści jak i we współczesnej reinterpretacji Andrzeja Sapkowskiego następuje w podobnych okolicznościach....