Unikalne i sprawdzone teksty

Rzeka – interpretacja i analiza

„Rzeka” to wiersz Adama Ważyka. Dzisiaj czytamy go nie tyle ze względów artystycznych (te są dość wątpliwe), co z powodu jego znaczenia historycznego. Utwór można bowiem traktować jako typowy przykład socrealizmu w literaturze. Ukazuje również, w jaki sposób literatura przedstawiała Józefa Stalina, przywódcę Związku Radzieckiego (tak zwany kult jednostki).

Z dzisiejszej perspektywy wyrazy hołdu, jakimi twórcy otaczali sowieckiego przywódcę, wydają się co najmniej groteskowe. Jednak pamiętać trzeba, że w owym okresie były one związane z państwowym terrorem – za opowiadanie dowcipów o przywódcy można było trafić do więzień, zaś w 1953 zawieszono wydawanie katolickiego „Tygodnika Powszechnego”, kiedy jego redaktorzy nie zgodzili się na opublikowanie pełnego zachwytu nekrologu wodza.

Jak więc przedstawia Ważyk Józefa Stalina? Wystarczającą wymowny jest sam tytuł. Owa potężna rzeka to nic innego, jak „mądrość Stalina”. Zostaje ona utożsamiona z industrializacją i osiągnieciami Związku Radzieckiego:

Mądrość Stalina,
rzeka szeroka,
w ciężkich turbinach
przetacza wody,
płynąc wysiewa
pszenicę w tundrach,
zalesia stepy,
stawia ogrody.

Rzeczywiście, w czasach Stalina zbudowano w jego państwie wysoko rozwinięty przemysł – ale zrobiono to potwornym kosztem milionów ofiar, o czym Ważyk oczywiście nie wspomina. Po tej prezentacji współczesnej autorowi potęgi następuje krótki fragment „historyczny”. Rzeka swego czasu była rzeką podziemną, jednak wystąpiła na powierzchnie, obalając imperium. Mowa oczywiście o rewolucyjnej działalności bolszewików w okresie caratu. W tym fragmencie mamy do czynienia z jawnym nadużyciem – bowiem młody Stalin, jakkolwiek aktywnie działał w ruchu rewolucyjnym, nie był jego pierwszoplanową postacią i daleko mu było do estymy, jaką cieszyli się Włodzimierz Lenin, czy Lew Trocki. Trudno uznać, że to on obalił carat. Fragment ten ukazuje typową socrealistyczną tendencję – całą historię komunizmu, a nawet ruchu robotniczego, sprowadzano do Stalina. Warto zauważyć, że stało to w sprzeczności z oficjalnie głoszonym marksizmem, który utrzymywał, że jednostki nie mają znaczenia, a liczą się tylko bezosobowe siły społeczne i gospodarcze.

Wreszcie przywołany zostaje przywódca komunistycznych Chin, Mao Tse-Tung (Mao Zedong). Ukazany on zostaje jako młodszy partner, czy wręcz wykonawca poleceń potężnego Stalina.

Ostatnia strofa utrzymana jest w nastroju wprost sakralnym. Ludzie „wyzwoleni” przez Stalina łamią się chlebem/dzielą pokojem – widzimy wyraźne nawiązanie do chrześcijaństwa. Według komunistycznej propagandy religia miała być czymś fałszywym i kłamliwym, narzędziem ucisku w rękach klas posiadających. Ważyk ukazuje, że owe niespełnione ongiś obietnice raju i pokoju, jakie oferowali przywódcy religijni, stały ciałem dzięki Stalinowi.

Przywódca Związku Sowieckiego ukazany przedstawiony bez mała jako tytan, bóg, postać wyrastająca ponad wszystkich żyjących ludzi. Wiersz Adama Ważyka pokazuje doskonałe obłęd, jakim była ideologia komunizmu – obłęd, z którego wielu twórcom udało na szczęście się wyzwolić.

Forma utworu (kilka informacji):
– nieregularny układ rymów
– pięć sylab w wersie
– apostrofa (do mądrości Stalina)

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Piosenka o końcu świata – interpretacja...

W „Piosence o końcu świata” Czesław Miłosz odwołuje się do motywu apokalipsy. Wizje zakończenia dziejów pojawiały się w literaturze od stuleci –...

Sodoma i Gomora – streszczenie...

Streszczenie Lot siedział u bramy Sodomy gdy zjawili się dwaj aniołowie. Zaprosił więc przybyszów na wieczerze. Mieszkający w Sodomie mężczyźni otoczyli dom Lota...

W co wierzyć – interpretacja...

„W co wierzyć?” Zenona Przesmyckiego to wiersz będący manifestacją młodopolskiego dekadentyzmu i metafizycznej pustki. Mimo że sam Miriam w swoich manifestach...

Rękopis znaleziony w Saragossie...

Dzieło Jana Potockiego należy do najwybitniejszych powieści okresu Oświecenia – nie tylko polskiego ale światowego. Potocki spisywał „Rękopis znaleziony w...

Nierządem Polska stoi Wacław Potocki...

„Nierządem Polska stoi” to jedno z najważniejszych dzieł Wacława Potockiego. Jako poeta – polityk znał on bieżące problemy Rzeczypospolitej oraz rewelacyjnie...

Wieża – streszczenie plan wydarzeń...

Streszczenie I Latem 1945 gdy skończyła się kampania włoska narrator odesłany został do misji wojskowej w Mediolanie. Po kilku tygodniach pobytu tam główny bohater...

Doktor Dolittle i jego zwierzęta...

Puddleby Doktor Jan Dolittle mieszkał na skraju niewielkiego miasteczka Puddleby. Jego dom nie był zbyt wielki ale za to otaczał go rozległy i przepiękny ogród. Doktor...

Nowy Testament – pochodzenie nazwy...

Pochodzenie nazwy Nazwa Nowy Testament jest wyrazem kontynuacji Starego Testamentu. „Testament” oznacza coś co ma zawierać przesłanie dla kolejny pokoleń zatem...

Pan Samochodzik i templariusze –...

Streszczenie Rozdział I Główni bohaterowie utworu – Sokole Oko Wilhelm Tell i Wiewiórka byli wytrawnymi odkrywcami interesującymi się zamierzchłą przeszłością....