Geneza
„Opowiadania” Tadeusza Borowskiego ukazały się drukiem w 1947 roku pod tytułem „Pożegnanie z Marią”; rok później został zaś wydany zbiór „Kamienny świat”. Autor opisał w nich rzeczywistość hitlerowskiego obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, sięgając do własnych wspomnień. Tadeusz Borowski był bowiem więźniem Auschwitz w latach 1943 – 1944. Potem pisarz został przewieziony do Dachau.
Czas i miejsce akcji
Akcja „Opowiadań” rozgrywa się podczas II wojny światowej. Kilka historii obejmuje początek wojny i ma miejsce w okupowanej Warszawie („Matura na Targowej”, „Pożegnanie z Marią” i „Chłopiec z Biblią”). Większość opowiadań rozgrywa się w obozach w Oświęcimiu i w Brzezince, np. „U nas w Auschwitzu”. „Śmierć powstańca” toczy się w Wittenberdze, a „Bitwa pod Grunwaldem” we Freimanie.
Interpretacja
„Opowiadania” Tadeusza Borowskiego należą do prozy z pogranicza literatury dokumentalnej. Narratorem jest tu bowiem Tadek, postać obdarzona cechami z biografii samego autora, dzięki czemu opowiadania zyskują walor realizmu i wiarygodności. Jest to jednak kreacja literacka, którą początkowo mylono z Borowskim, co powodowało ataki na postawę pisarza wobec hitleryzmu. Autor wyposażył bowiem narratora w cechy człowieka zlagrowanego. Tadek z „Opowiadań” całkiem dobrze sobie radzi w rzeczywistości obozowej, nie odczuwa współczucia względem współwięźniów i sam bierze czynny udział w całej machinie totalitarnej przemocy.
Dzięki tej postaci Borowski pokazuje mechanizm działania hitlerowskiego totalitaryzmu. Jednostka odarta z więzi społecznych i rodzinnych, pozbawiona podstawowych środków do życia, walcząca o przeżycie każdego dnia zostaje zredukowana niemal jedynie do poziomu biologicznego. Za pomocą oddziaływania systemu kar i nagród oprawcy przekształcają ludzi w doskonale sterowane maszyny, numery wykonujące niewolniczą pracę na rzecz III Rzeszy.
„Opowiadania” Borowskiego posiadają również wymiar filozoficzny. Autor stawia tu bowiem pytania o istotę człowieczeństwa, a także podstawowe wartości, na których oparte są cywilizacja i kultura.
Motywy
Motyw wojny – akcja opowiadań rozgrywa się w czasie II wojny światowej, głównie w obozach koncentracyjnych, ale także w okupacyjnej Warszawie. Borowski pokazuje wszystkie okrucieństwa, jakich ludzie dopuszczają się w warunkach wojennych.
Motyw miłości – występuje głównie w opowiadaniu „Pożegnanie z Marią” i ma charakter autobiograficzny. Narrator opowiadań podobnie jak autor jest zakochany w pięknej Marii, z którą rozdziela go wojna. Dziewczyna podobnie jak on zostaje aresztowana i wywieziona do obozu.
Motyw obozu – opowiadania należą do prozy dokumentalnej opisującej rzeczywistość obozów koncentracyjnych w Oświęcimiu i w Brzezince.
Motyw zagłady – zagłada to jeden z głównych wątków opowiadań. W obozach koncentracyjnych na zagładę skazani są przede wszystkim więźniowie narodowości żydowskiej. Większość z nich ginie w komorach gazowych zaraz po trafieniu do obozu. Obóz koncentracyjny to jednak w całości wielka machina nastawiona na powolne niszczenie człowieka. Więźniowie masowo umierają z głodu, chorób lub zostają zamordowani przez hitlerowców.
W swojej twórczości Konstanty Ildefons Gałczyński chętnie sięgał po wątki kultury ludowej miast i miasteczek przetwarzając je jednak po swojemu. Jak pisał Czesław...
Geneza „Iliadzie” przypisuje się autorstwo Homera mimo iż jest to kwestia sporna. Jest ona prawdopodobnie dziełem które poprzedza „Odyseję”...
Utwór Ignacego Krasickiego „Wstęp do bajek” otwiera wydany w 1779 roku tom „Bajki i przypowieści”. Wiersz ma formę wyliczenia – wymienione...
Antoni Słonimski napisał wiersz „Alarm” w 1940 roku. Tematem utworu jest atak hitlerowskich Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku i naloty bombowe na Warszawę....
Według przyjętych zasad gatunku utwory żałobne poświęcano osobom znaczącym mężom stanu wodzom wybitnym duchownym. Jan Kochanowski odszedł od tej reguły. „Treny”...
Przyjaźń to jedno z najwspanialszych darów jakie człowiek może otrzymać od losu! Zgadzają się z tym najwięksi filozofowie i poeci. Ja również posiadam...
Geneza czas i miejsce akcji „Pamiętnik z powstania warszawskiego” to bodaj najbardziej znane beletrystyczne dzieło Mirona Białoszewskiego. Książka stanowi rodzaj...
Tytułowy bohater „Makbeta” Williama Szekspira z pewnością jest jedną z najbardziej wyrazistych i najlepiej nakreślonych postaci w historii literatury. W czasie...
„Oda do radości” (Ode „An die Freude”) Fryderyka Schillera powstała w 1785 roku opublikowana została rok później. W kolejnych wydaniach (1803...