Chłopiec w pasiastej piżamie – streszczenie, problematyka

Streszczenie

Wydarzenia dzieją się podczas II wojny światowej. Poznajemy Bruna – ośmioletniego chłopca, któremu nic nie brakuje, gdyż ma dom i kochająca go rodzinę. Razem z rodzicami i siostrą Gretel mieszka w Berlinie, gdzie jego ojciec jest żołnierzem, ale Bruno nie wie czym się dokładnie zajmuje.

Spokojne i beztroskie życie chłopca zmienia się jednak, ponieważ ojciec zostaje mianowany na stanowisko komendanta obozu koncentracyjnego. Z tego powodu rodzina Bruna musi przenieść się na wieś. Chłopiec nie jest z tego powodu zbytnio zachwycony, ale niestety nie ma wyboru. Tęskni za kolegami, których musiał zostawić, a w nowej szkole nie ma nikogo z kim mógłby porozmawiać. Strasznie się też nudzi, dlatego wolny czas spędza na czytaniu książek i zabawach na huśtawce. Rzeczywistość II wojny zdaje się coraz bardziej go przytłaczać; chłopiec nie umie się w niej odnaleźć. Również przyswajanie nazistowskiej ideologii, do czego jest zmuszany, nie idzie mu najlepiej. W końcu ojciec zatrudnia prywatnego korepetytora, który uczy Bruna historii.

Raz zdarzyło się, że chłopiec wyglądając przez okno, zauważył „farmę” i bawiących się na niej chłopców. Był to obóz koncentracyjny w pobliże którego kategorycznie zabroniono mu się zbliżać. Któregoś dnia jednak zaintrygowany Bruno wbrew temu zakazowi, wymknął się potajemnie z domu i przedostał się do obozu. Poznał tu Schmula – żydowskiego chłopca ubranego w pasiastą piżamę, który jak się okazało urodził się tego samego dnia, miesiąca i roku co on. Potem często spotykali się pod kolczastym płotem, gdzie opowiadali o sobie i dzielili się swymi przeżyciami.

Bruno był przekonany, że Schmulowi w obozie nie dzieje się nic złego. W jego naiwnym mniemaniu Schmul miał tu wszystko czego potrzebował – wielu kolegów i dużo wolnego czasu na zabawę. Nie przypuszczał nawet jak bardzo się myli i nie dostrzegał prawdziwego dramatu rozgrywającego się za kolczastym drutem.

Dopiero podczas jednej z rozmów ze Schmulem, chłopak wyjawił mu całą makabryczną prawdę. Okazało się, że miejsce, w którym się znajdują to wcale nie żadna farma, a on nie jest ubrany w piżamę. Także numer jaki miał wyszyty na piersi, a którego Bruno tak bardzo pragnął, to wcale nie numer gracza. Bruno był jeszcze zbyt mały, aby to pojąć. Jego pierwszą reakcją było zdziwienie – dziwiło go to, że ludzie za ogrodzeniem wciąż noszą piżamy.

Po jakimś czasie między chłopcami rodzi się wyjątkowo silna więź. Coraz częściej się spotykają i stają się sobie bliżsi. Choć pochodzili z zupełnie innych światów (Bruno był Niemcem, a Schmul – Żydem) potrafili znaleźć w sobie wiernych, oddanych przyjaciół.

Bruno zdawał sobie sprawę, że odwiedzając Schmula łamie zakaz i jest to bardzo niebezpieczne, ale chęć zobaczenia przyjaciel była od niego silniejsza. Któregoś dnia Bruno posunął się jednak za daleko. Wiedząc o trudnej sytuacji kolegi, który w obozie zagubił ojca, postanowił, że pomoże mu go odnaleźć.

Przekopuje więc dół pod ogrodzeniem i w ten sposób niezauważony, przedostaje się do obozu. Od razu tak jak Schmul dostaje piżamę, numer i czapkę, które od zawsze tak bardzo pragnął założyć. To co tutaj spotkał bardzo go zdziwiło, gdyż przypuszczał, że miejsce, w którym się znajdzie będzie takie jak na filmach. Tu jednak okazało się, że był to prawdziwy obóz pracy.

Raz gdy chłopcy przebywali w baraku Schmula, wkroczyli do niego niemieccy żołnierze i nakazali wszystkim jego opuszczenie. Chłopców od razu zaprowadzono do komory gazowej i nakazano im się rozebrać. Tymczasem rodzice Bruna zauważyli jego nieobecność i przerażeni, że spotkało go coś złego, zaczęli go szukać. Niestety było już za późno. Ojciec co prawda będąc komendantem obozu mógł jeszcze powstrzymać egzekucję, ale jego pomoc przyszła już za późno, gdyż Bruno i Schmul zostali zagazowani razem z innymi Żydami. Bruno tylko pozornie był więc bezpieczny. Ostatecznie dosięgnął go równie tragiczny los jak pozostałych ludzi uwięzionych w obozie.

Problematyka

„Chłopiec w pasiastej piżamie” Johna Boyne’ a to wstrząsająca, a zarazem wzruszająca opowieść o sile przyjaźni wystawionej na najcięższą próbę – próbę przetrwania w tragicznych realiach II wojny światowej. Autor ukazuje nam dwa różne światy, dwóch chłopców w równym wieku, lecz z różnych domów, których losy w pewnym momencie się łączą. Bruno pochodzi z zamożnej niemieckiej rodziny – jego ojciec jest niemieckim oficerem. Jego świat jest pełen beztroski. Bruno ma wszystko, o czym dziecko może tylko zamarzyć – piękny, duży dom i kochającą się rodzinę. Wolny czas spędza na zabawie nieświadomy dramatu rozgrywającej się wojny. Tymczasem Schmul żyje w świecie głodu, niewoli, terroru, niepewności, ciągłego strachu przed śmiercią, a także w świecie ogromnej tęsknoty za domem i utraconymi rodzicami.

Pewnego dnia Bruno musi zostawić wszystko i przenieść się z rodzicami na wieś, gdzie jego ojciec po otrzymaniu awansu będzie pracował. Nowy dom jest całkowicie odmienny od tego, jaki Bruno miał dotychczas. Z jego okna widać jednak ogromny obszar otoczony drutem kolczastym, a za nim „bawiące” się dzieci. Bruno chciał bawić się razem z nimi, dlatego wbrew zakazowi zbliżył się do kolczastego ogrodzenia. Spotkał tam małego, wychudzonego żydowskiego chłopca imieniem Schmul i tak zrodziła się ich przyjaźń.

Od tej pory chłopcy często się spotykają, by po prostu porozmawiać. Z czasem więź, która ich łączy zamienia się w prawdziwą, silną i dojrzałą przyjaźń. Jej siła zostaje jednak wystawiona na najcięższą próbę – Bruno chcąc pomóc Schmulowi przechodzi na drugą stronę i ubrany w pasiastą piżamę na moment staje się jednym z więźniów obozu. Świat, jaki tu zastaje jest inny od tego jaki sobie wyobrażał. Nie ma tu kawiarni, ogródków czy bawiących się i roześmianych dzieci. Jest za to paniczny strach, łzy, mordercza praca i nieustanny terror. Jest to świat pełen okrucieństwa i bezmyślności, stawiający dzieci w sytuacji której nie potrafiły pojąć na swój mały, dziecięcy rozum.

Książka Boyne’ a to genialny bestseller, który dogłębnie porusza, a jednocześnie daje nadzieję. Jej największą wartością jest niecodzienne ukazanie tematu. Rzeczywistość brutalnej wojny widzimy z perspektywy małego dziecka, które wyrwane z bezpiecznego i beztroskiego życia musi stanąć przed czymś, czego zupełnie nie rozumie, a co tak bardzo go przeraża. Książka uświadamia nam jak odmienny los spotykał dzieci żydowskie i niemieckie. Dzieci wychowane w czasach pokoju i materialnego dobrobytu nie potrafiły pojąć istotnych dla historii, dramatycznych wydarzeń. W ich środowisku panował ogólny brak wiedzy na temat tego, co działo się w obozach zagłady i jaki los spotykał ludzi żydowskiego pochodzenia.

W końcu jednak niewinne spojrzenie Bruna ogarnia całe okrucieństwo wojny i toczącego się wokół dramatu. Bruno znalazłszy się w obozie, nie może wprost uwierzyć i pojąć tego co widzi. Nie znajduje słów na określenie tego dramatu - ten nieznany świat, który tak bardzo go przeraża, jest dla niego wprost niepojęty. Są to sprawy tak bardzo poważne, że dzieci w ogóle nie powinny ich doświadczyć.

Książka bez wątpienia wywołuje w nas poczucie niesprawiedliwości dziejowej i międzyludzkiej, a także skłania do głębszej refleksji nad tym, co w życiu jest najważniejsze i o co warto walczyć. Pełna nieoczekiwanych zdarzeń jest opowieścią, która nie tylko potrafi zaskoczyć, ale również ogromnie wzruszyć i pokazać, że na przekór złu rozpętanemu na świcie może zrodzić się prawdziwa, wolna od uprzedzeń rasowych przyjaźń, która pomimo najmniejszych szans na przetrwanie, ostatecznie jednak zatriumfowała.