Oleńka (Aleksandra) Bilewiczówna jest niezwykle istotną bohaterką „Potopu” Henryka Sienkiewicza. Wprawdzie należy do postaci drugoplanowych, ale często intryga kręci się wokół jej postaci – miłość do panny stanowi między innymi ważną motywację w procesie przemiany, jaki przechodzi Andrzej Kmicic.
Dziadek Oleńki zarządził w testamencie, by poślubić mogła wyłącznie Kmicica. Gdyby nie zdecydowała się na małżeństwo z tym szlachcicem, mogła tylko udać się do klasztoru. Wydawałoby się jednak, że wszystko składa się idealnie. Tuż po poznaniu młodego żołnierza, panna zakochała się w nim. Jednak miłość ta praktycznie od samego początku przechodziła ciężkie próby – Kmicic prowadził hulaszczy tryb życia, który oburzał bogobojną i stateczną Oleńkę.
Patronem pana Andrzeja był magnat, książę Janusz Radziwiłł. Gdy Szwedzi najechali Polskę, Radziwiłł został stronnikiem króla Karola X Gustawa. Wywołało to szok części jego klientów (tak nazywano uboższych szlachciców, będących na służbie możnowładców). Jednak Kmicic, związany przysięgą pozostał przy księciu. Odstąpił go dopiero, gdy wyszło na jaw, iż ten zamierzał zamordować przyjaciół Kmicica.
Oleńka w tym czasie została porwana przez krewnego księcia Janusza, księcia Bogusława Radziwiłła i umieszczona w Taurogach. Bogusław zakochał się w pięknej kobiecie i pragnął uczynić ją swoją kochanką. Jednak Ród jej był zbyt mały, by mogła zostać żoną, a zbyt wielki, by mogła zostać kochanicą Radziwiłła, patrzyła więc na niego, jakby patrzyła na króla będąc przy dworze. Działo się to mimo wysiłków magnata, by zaimponować Oleńce.
Przed ulegnięciem namowom księcia wzbraniała się, powodowana nie tylko godnością i wiernością wobec testamentu dziadka. W jej sercu ciągle żyła miłość do Andrzeja Kmicica – i to mimo oszustwa Radziwiłła, który wmówił Oleńce, że jej ukochany zamierza porwać króla Jana Kazimierza i wydać go Szwedom.
Kobieta wiedziała, że nie powinna czuć niczego do człowieka, który chciał (jak wierzyła) popełnić tak niesłychaną zbrodnię, jak zdradzenie króla. Pamiętać trzeba, że w owym czasie majestat królewski uważano za rzecz godną niemal religijnej czci – tym większe potępienie ściągnął na siebie ktoś, kto przeciw niemu występował. Jednocześnie panna nie potrafiła wyrzec się owej miłości i stąd brały się jej rozterki i cierpienia.
Wreszcie Oleńce udało się uciec. Jednak cały czas nie potrafiła przebaczyć Kmicicowi, chociaż wsławił się on jako bohater wojny przeciw Szwedom. Kobieta chciała zostać zakonnicą, jednak Jan Kazimierz ogłosił rehabilitację Kmicica, który przyczynił się do zwycięstw nad najeźdźcą. Kobieta nie tylko wybaczyła ukochanemu, ale stwierdziła, że nie jest godna całować jego ran – wreszcie też została jego żoną.
Oleńka wahała się, czy ma prawo odczuwać miłość do człowieka, któremu przypisywano zbrodnie. Gdy został on jednak bohaterem wojennym, dylematy kobiety zostały rozwiązane i mogła bez wyrzutów sumienia kochać pana Andrzeja.