„Wczorajszemu” to wiersz Tadeusza Gajcego napisany w 1942 roku w okupowanej Warszawie. Tekst jest osadzony w problematyce wojennej. Poeta przedstawia grozę doświadczenia śmierci i terroru, które dotyka ludzi u progu dojrzałości, a także wypowiada się na temat roli poezji w okresie wojny. Sam tytuł współgra z podstawowym napięciem budującym perspektywę czasową wiersza. Jest nią mianowicie wyrazisty kontrast pomiędzy przeszłością i teraźniejszością. Wiersz dedykowany jest „Wczorajszemu”, a więc człowiekowi przynależnemu do dawnego ładu świata. Chodzi tu o rzeczywistość przedwojenną, kraj dzieciństwa i marzeń o cudownej przyszłości.
Owym „Wczorajszym” jest poeta, który naiwnie wierzył, że jego twórczość będzie opiewać piękno świata. Naiwność artysty podkreśla anaforyczne powtórzenie słowa „ufałeś”. Wspaniałość poetyckich marzeń oddają zaś wyraziste epitety, np. „słodkie oczy dziewann”. Tymczasem marzenia niespodziewanie zderzyły się z krwawą rzeczywistością, która przypomina najbardziej koszmarną klechdę – wybuchła wojna.
Podmiot tekstu podkreśla destrukcyjny wymiar wojny. Sygnalizuje to na poziomie składniowym przez liczne przerzutnie, porwany tok wiersza i znaki diakrytyczne (liczne pauzy), na poziomie leksykalnym za pomocą wyrażeń takich, jak „przełamał się”, „rozwiodły się”, „kosił” oraz na płaszczyźnie stylistycznej. Pojawiają się więc metafory wyrażające niepokój, ból i strach, np. „skowyt strzał”, księżyc, który „kosi” sierpem rzęsy. Wojna przynosi to, co najstraszniejsze – śmierć. Jej obecność podkreśla obraz krzyży, a także żołnierzy, którzy „odchodzą w głębokie posłania”.
Adresat wiersza, poeta, nie może już zatem opiewać lirycznych i pięknych krajobrazów. Jego słowa z pieśni przekształcają się w nienawidzącą pięść. W tekście wzywa się wręcz Wczorajszego, by porzucił dawne rojenia o harmonijnej sztuce – by „dzień rozbroił z woni siana”. Nie może on poddać się pokusie melancholijnego zapomnienia o tym, co się stało. Jego zadanie polega na zamianie „śpiewnych słów” na takie, które „godzą jak oszczep”. Gajcy postuluje zatem tworzenie liryki tyrtejskiej, rozdzierającej rany i wzywającej do walki.
Geneza „Nie-boską komedię” napisał Zygmunt Krasiński w 1833 r. Dzieło ukazało się dwa lata później - wydane anonimowo w Paryżu. Po raz pierwszy nazwisko...
Geneza „Mała księżniczka” to utwór powstały na podstawie innego napisanego w częściach przez autorkę który został przez nią rozwinięty. Czas...
Napisany przez Aleksandra Świętochowskiego artykuł zatytułowany „My i Wy” jest nazywany manifestem programowym pozytywizmu i jest to nazwa jak najbardziej słuszna....
W okresie renesansu niezwykłą popularność zdobyły w Europie dzieła zwierające wskazówki jak prowadzić godne i dobre życie. Autorzy analizowali jaka edukacja jest...
W Pieśni XIX („Jest kto co by wzgardziwszy”) Jan Kochanowski zawiera renesansowe i zarazem chrześcijańskie wyznanie wiary w wyjątkowość człowieka. Już na...
Streszczenie Mała Malwina to posiadaczka niezwykłego zwierzęcia. Niejaki Pompon pojawił się w jej łazience nie wiadomo skąd. Mały smoczek dorasta. Jednak nie jest to...
„Albatros” Charlesa Baudelaire’a to wiersz autotematyczny w którym twórca wypowiada się na temat istoty poezji i kondycji samego poety. W tekście...
Streszczenie Akcja I części sagi „Opowieści z Narnii” pt. „Lew czarownica i stara szafa” rozgrywa się w trakcie trwania II wojny światowej. Miejscem...
Komedia Moliera pod tytułem „Świętoszek” wywołała w chwili premiery wielkie kontrowersje. Doszło nawet do czasowego zakazu jej wystawiania. Uznawano iż atakuje...
