„Wczorajszemu” to wiersz Tadeusza Gajcego napisany w 1942 roku w okupowanej Warszawie. Tekst jest osadzony w problematyce wojennej. Poeta przedstawia grozę doświadczenia śmierci i terroru, które dotyka ludzi u progu dojrzałości, a także wypowiada się na temat roli poezji w okresie wojny. Sam tytuł współgra z podstawowym napięciem budującym perspektywę czasową wiersza. Jest nią mianowicie wyrazisty kontrast pomiędzy przeszłością i teraźniejszością. Wiersz dedykowany jest „Wczorajszemu”, a więc człowiekowi przynależnemu do dawnego ładu świata. Chodzi tu o rzeczywistość przedwojenną, kraj dzieciństwa i marzeń o cudownej przyszłości.
Owym „Wczorajszym” jest poeta, który naiwnie wierzył, że jego twórczość będzie opiewać piękno świata. Naiwność artysty podkreśla anaforyczne powtórzenie słowa „ufałeś”. Wspaniałość poetyckich marzeń oddają zaś wyraziste epitety, np. „słodkie oczy dziewann”. Tymczasem marzenia niespodziewanie zderzyły się z krwawą rzeczywistością, która przypomina najbardziej koszmarną klechdę – wybuchła wojna.
Podmiot tekstu podkreśla destrukcyjny wymiar wojny. Sygnalizuje to na poziomie składniowym przez liczne przerzutnie, porwany tok wiersza i znaki diakrytyczne (liczne pauzy), na poziomie leksykalnym za pomocą wyrażeń takich, jak „przełamał się”, „rozwiodły się”, „kosił” oraz na płaszczyźnie stylistycznej. Pojawiają się więc metafory wyrażające niepokój, ból i strach, np. „skowyt strzał”, księżyc, który „kosi” sierpem rzęsy. Wojna przynosi to, co najstraszniejsze – śmierć. Jej obecność podkreśla obraz krzyży, a także żołnierzy, którzy „odchodzą w głębokie posłania”.
Adresat wiersza, poeta, nie może już zatem opiewać lirycznych i pięknych krajobrazów. Jego słowa z pieśni przekształcają się w nienawidzącą pięść. W tekście wzywa się wręcz Wczorajszego, by porzucił dawne rojenia o harmonijnej sztuce – by „dzień rozbroił z woni siana”. Nie może on poddać się pokusie melancholijnego zapomnienia o tym, co się stało. Jego zadanie polega na zamianie „śpiewnych słów” na takie, które „godzą jak oszczep”. Gajcy postuluje zatem tworzenie liryki tyrtejskiej, rozdzierającej rany i wzywającej do walki.
W swojej twórczości Konstanty Ildefons Gałczyński chętnie sięgał po wątki kultury ludowej miast i miasteczek przetwarzając je jednak po swojemu. Jak pisał Czesław...
Geneza „Iliadzie” przypisuje się autorstwo Homera mimo iż jest to kwestia sporna. Jest ona prawdopodobnie dziełem które poprzedza „Odyseję”...
Utwór Ignacego Krasickiego „Wstęp do bajek” otwiera wydany w 1779 roku tom „Bajki i przypowieści”. Wiersz ma formę wyliczenia – wymienione...
Antoni Słonimski napisał wiersz „Alarm” w 1940 roku. Tematem utworu jest atak hitlerowskich Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku i naloty bombowe na Warszawę....
Według przyjętych zasad gatunku utwory żałobne poświęcano osobom znaczącym mężom stanu wodzom wybitnym duchownym. Jan Kochanowski odszedł od tej reguły. „Treny”...
Przyjaźń to jedno z najwspanialszych darów jakie człowiek może otrzymać od losu! Zgadzają się z tym najwięksi filozofowie i poeci. Ja również posiadam...
Geneza czas i miejsce akcji „Pamiętnik z powstania warszawskiego” to bodaj najbardziej znane beletrystyczne dzieło Mirona Białoszewskiego. Książka stanowi rodzaj...
Tytułowy bohater „Makbeta” Williama Szekspira z pewnością jest jedną z najbardziej wyrazistych i najlepiej nakreślonych postaci w historii literatury. W czasie...
„Oda do radości” (Ode „An die Freude”) Fryderyka Schillera powstała w 1785 roku opublikowana została rok później. W kolejnych wydaniach (1803...