„Lament” to wiersz Tadeusza Różewicza z tomu „Niepokój” wydanego w 1947 roku. Utwór został mocno osadzony w wojennych przeżyciach autora. Podmiotem lirycznym jest młody dwudziestoletni mężczyzna, który ma za sobą wstrząsające doświadczenia. Podczas wojny uczestniczył w mordowaniu ludzi. Jego ręce są splamione krwią. Obraz ten został drastycznie skontrastowany z bielą kobiecych piersi. Podmiot zaznacza, że jego młodość jest jedynie cechą biologiczną. Mentalnie i duchowo czuje się on bowiem starcem, który został pozbawiony wszystkich przymiotów wynikających z młodego wieku: niewinności, czystości i słabości.
Mężczyzna wzywa największe autorytety moralne do wysłuchania jego tragicznej historii. Zostają oni określeni za pomocą serii enumeracji: „kapłani”, „nauczyciele”, „sędziowie”, „artyści”. Apeluje również o uwagę zwyczajnych ludzi: „szewców”, „lekarzy”, „referentów” oraz zwraca się do najbliższej osoby – ojca. Dramatyczna wypowiedź podmiotu jest zatem skierowana do całego świata.
Relacja osoby mówiącej w wierszu ma charakter wstrząsający. Różewicz posługuje się hiperbolami, by podkreślić rozmiar swoich tragicznych doświadczeń. Dokonuje swoistego samooskarżenia, nazywając siebie „mordercą”. Ponadto określa się za pomocą wymownej peryfrazy: „narzędzie ślepe jak miecz w dłoni kata”. Cechy podmiotu wskazują na jego dehumanizację, porównuje się on bowiem do martwego przedmiotu, a także do zwierzęcia pałającego żądzą krwi („buchał z nozdrza opar krwi”).
Piętno winy na zawsze okaleczyło podmiot liryczny. Zniszczyło jego zdolności normalnej percepcji świata i wrażliwości na piękno. Rzeczywistość, opisana za pomocą pojedynczych metonimicznych elementów: „niebo”, „róża”, „ptak”, „drzewa”, straciła w jego oczach sens. Podobnie stało się z fundamentami chrześcijańskiej moralności (jej oznaką jest święty Franciszek) i europejskimi etosami postępowania (przywołuje je wspomnienie Achillesa i Hektora).
Wiersz kończy przejmująca deklaracja niewiary, stanowiąca rodzaj bluźnierstwa. Różewicz posługuje się bowiem wzorcem katolickiego credo:
Nie wierzę w przemianę wody w wino
nie wierzę w grzechów odpuszczenie
nie wierzę w ciała zmartwychwstanie
Tytułowy „lament” to zatem w wierszu Różewicza pesymistyczna refleksja nad cywilizacją porażoną metafizyczną pustką. Poeta postrzega świat jako aksjologiczną pustkę, przestrzeń pozbawioną nadziei nawet w perspektywie eschatologicznej.
Streszczenie Prometeusz który był jednym z tytanów uznawany jest za stwórcę człowieka. Wykradł kilka iskier z rydwanu słońca i z tego stworzył ludzką...
Wiesz Czesława Miłosza „O książce” pochodzi z 1934 roku. W tym okresie przyszły noblista działał w wileńskiej grupie poetyckiej „Żagary” a jego...
Geneza Fiodor Dostojewski pisał „Zbrodnię i karę” w latach 1865 – 1866. Powieść ukazywała się w odcinkach na łamach czasopisma „Ruskij Wiestnik”....
Geneza „Antygona” to antyczna tragedia grecka autorstwa Sofoklesa. Jest jednym z siedmiu zachowanych w całości utworów tego twórcy. Sofokles często...
W „Piosence pasterskiej” Czesław Miłosz odwołuje się do toposu arkadii. Wizja krainy szczęśliwości wiecznej wiosny i dostatku od stuleci pojawiała się w...
Geneza Według ustaleń historyków literatury (mam tu na myśli przede wszystkim Mariana Plezię) utwór pisany był na zlecenie najpewniej jakiegoś dostojnika...
W Pieśni XII (Niemasz i po drugi raz niemasz wątpliwości) Kochanowski porusza temat zaskakują swoją aktualnością. Otóż odnosi się do zazdrości która zawsze...
Geneza „Szewcy” to ostatni dramat Stanisława Ignacego Witkiewicza. Dzieło powstawało aż przez siedem lat (1927 - 1934) co związane było z rozczarowaniem autora...
Streszczenie: „Krótka rozprawa...” została wydana przez Reja w 1543 roku w Krakowie pod pseudonimem Ambroży Korczbok Rożek. Jej pełen tytuł to „Krótka...