„Prawa i obowiązki” to wiersz Tadeusza Różewicza pochodzący z tomu „Nic w płaszczu Prospera” (1963). Pod względem formalnym utwór jest ekfrazą, a więc artystycznym nawiązaniem do obrazu Pietera Bruegela „Upadek Ikara”. Poeta dokonuje reinterpretacji mitu o Ikarze oraz samego dzieła sztuki.
Podmiotem lirycznym jest obserwator sztuki i jednocześnie artysta, który opowiada o swoich emocjach związanych z kontemplowaniem obrazu oraz o tym, w jaki sposób zmieniały się one na przestrzeni czasu. W wierszu mamy do czynienia z wyrazistym przeciwstawieniem określeń czasowych: „dawniej” i „teraz”. Wyznaczają one zasadniczą zmianę, jaka dokonała się w postawie podmiotu. Niegdyś był on bowiem moralistą, który uważał, że ma prawo pouczać uwiecznione na obrazie postaci: oracza i pastucha tak bardzo zajętych pracą, że nie dostrzegli tragedii Ikara. Osoby te pełnią funkcję swoistych typów ludzkich postaw: praktycznego podejścia do życia, ale też egoizmu.
Obecnie podmiot nie jest już jednak skory do udzielania pouczeń. Uważa bowiem, że w upadku Ikara nie ma nic szczególnego, a oracz i pastuch powinni się zajmować swoimi sprawami. Nikt nie może bowiem zmienić przeznaczenia.
Różewicz dostrzega zatem wyraźną różnicę pomiędzy moralnością człowieka należącego do poprzedniej epoki a kondycją duchową współczesności. Kiedyś rozkład wartości był jasny i oczywisty. Co więcej, sztuka, której metonimią jest obraz Bruegela, zawsze uwrażliwiała odbiorcę na cudze cierpienie, stała po stronie romantycznych buntowników, a poeta był moralnym autorytetem.
Tytuł wiersza „Prawa i obowiązki” można zatem interpretować jako odniesienie do zadań współczesnego artysty. Okazuje się, że nie przysługuje mu już rola przewodnika, może on jedynie opisywać istniejący porządek świata.
Streszczenie Nina to dziewczynka która mieszka w Madrycie w oddaleniu od ludzi jej najbliższych. Nocą bardzo za nimi tęskni. Dziewczynka o niezwykłym znamieniu uczy...
„Teatrzyk Zielona Gęś” to cykl scenek (teoretycznie: miniatur teatralnych) autorstwa Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Większość miniatur składała się...
„Sonet 90” o incipicie Były to włosy złote rozpuszczone (w przekładzie Jalu Kurka) jest lirykiem w którym podmiot liryczny ukazuje piękno Laury –...
Geneza „Tango” napisał Sławomir Mrożek przebywając poza granicami Polski. Pierwodruk dramatu ukazał się w 1964 w 11 numerze czasopisma literackiego „Dialog”....
Campo di Fiori uznawany jest powszechnie za jeden z najbardziej poruszających wierszy Czesława Miłosza. Jego wersy spisane zostały w 1943 roku czyli roku w którym...
Geneza Ostateczna wersja „Emancypantek” ukształtowała się w roku 1903. Trzynaście lat wcześniej w „Kurierze Codziennym” ukazywała się powieść...
StreszczenieAntylopa była miasteczkiem położonym w widłach rzeki. Obecnie jej społeczność czekała na przybycie cyrku. Jednak sama miejscowość powstała na zgliszczach...
Geneza „Emigranci” Sławomira Mrożka to dramat którego pierwsze wydanie miało miejsce w 1974 a premiera odbyła się rok później. Wśród przyczyn...
„Córka czarownicy” to powieść fantasy autorstwa Doroty Terakowskiej. Rozgrywa się w fikcyjnym baśniowym świecie. Bohaterką jest mała dziewczynka którą...
