„Prawa i obowiązki” to wiersz Tadeusza Różewicza pochodzący z tomu „Nic w płaszczu Prospera” (1963). Pod względem formalnym utwór jest ekfrazą, a więc artystycznym nawiązaniem do obrazu Pietera Bruegela „Upadek Ikara”. Poeta dokonuje reinterpretacji mitu o Ikarze oraz samego dzieła sztuki.
Podmiotem lirycznym jest obserwator sztuki i jednocześnie artysta, który opowiada o swoich emocjach związanych z kontemplowaniem obrazu oraz o tym, w jaki sposób zmieniały się one na przestrzeni czasu. W wierszu mamy do czynienia z wyrazistym przeciwstawieniem określeń czasowych: „dawniej” i „teraz”. Wyznaczają one zasadniczą zmianę, jaka dokonała się w postawie podmiotu. Niegdyś był on bowiem moralistą, który uważał, że ma prawo pouczać uwiecznione na obrazie postaci: oracza i pastucha tak bardzo zajętych pracą, że nie dostrzegli tragedii Ikara. Osoby te pełnią funkcję swoistych typów ludzkich postaw: praktycznego podejścia do życia, ale też egoizmu.
Obecnie podmiot nie jest już jednak skory do udzielania pouczeń. Uważa bowiem, że w upadku Ikara nie ma nic szczególnego, a oracz i pastuch powinni się zajmować swoimi sprawami. Nikt nie może bowiem zmienić przeznaczenia.
Różewicz dostrzega zatem wyraźną różnicę pomiędzy moralnością człowieka należącego do poprzedniej epoki a kondycją duchową współczesności. Kiedyś rozkład wartości był jasny i oczywisty. Co więcej, sztuka, której metonimią jest obraz Bruegela, zawsze uwrażliwiała odbiorcę na cudze cierpienie, stała po stronie romantycznych buntowników, a poeta był moralnym autorytetem.
Tytuł wiersza „Prawa i obowiązki” można zatem interpretować jako odniesienie do zadań współczesnego artysty. Okazuje się, że nie przysługuje mu już rola przewodnika, może on jedynie opisywać istniejący porządek świata.
Streszczenie Główną bohaterką osiemnastego – ostatniego tomu „Jeżycjady” pt. „Sprężyna” jest Łucja Pałys – córka Idy...
„Kazania Sejmowe” Piotrka Skargi przez lata uznawano za dzieło o proroczym wręcz charakterze. Ich autor przewidzieć miał upadek i rozbiory Rzeczypospolitej a...
Pieśń XX („Miło szaleć kiedy czas po temu”) łączy refleksję nad życiem charakterystyczną dla poważniejszych utworów Kochanowskiego z dowcipem i „biesiadnym”...
Hymn to uroczysta pieśń która chwali w niniejszym utworze Boga. Charakteryzuje się wzniosłym nastrojem a podmiot liryczny wypowiada się by zaprezentować jakieś...
Piotr Skarga był kaznodzieją króla Zygmunta III Wazy jezuitą jedną z najważniejszych postaci polskiej reformacji. Jego najważniejsze dzieła to bardzo popularne...
Geneza „Wieża” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego po raz pierwszy opublikowana została w lipcu 1958 r. w paryskiej „Kulturze”. Opowiadanie to powstało...
„But w butonierce” to bodaj najbardziej znany wiersz jaki spisał poeta-futurysta Bruno Jasieński. Już po tytule widać sposób w jaki autor zamierza obchodzić...
Opublikowane w 1597 roku „Kazania sejmowe” Piotra Skargi należą do arcydzieł literatury staropolskiej. Wśród kazań szczególne znaczenie ma kazanie...
Streszczenie Ballada „To lubię” rozpoczyna się zwrotem do Maryli. Jest ona zachęcana do spojrzenia na piękny krajobraz. Na skraju lasu znajduje się cerkiew w...
