„Ocalony” to jeden z najbardziej znanych wierszy Tadeusza Różewicza. Utwór pochodzi z tomu „Niepokój” (1947), pierwszego powojennego zbioru poety. Sam tytuł wiersza stanowi polemiczne nawiązanie do książki poetyckiej Czesława Miłosza – „Ocalenie”. Różewicz, podobnie jak Miłosz, podejmuje tematykę wojenną, jednak interesuje go nie tyle śmierć i zniszczenie, ile duchowa kondycja człowieka, który ocalał.
„Ocalony” to wiersz numeryczny, bezrymowy. Charakteryzuje go niezwykle oszczędna metaforyka i prosty, niemal protokolarny ton. O przynależności tekstu do poezji świadczy przede wszystkim uporządkowanie rytmiczne, a także paralelizm. Wiersz posiada budowę klamrową i pod względem konstrukcji stanowi wyraźne nawiązanie do tradycji awangardy.
Podmiotem lirycznym tekstu jest człowiek, który ocalał z wojennej katastrofy. Doświadczenie to określa całą jego tożsamość. Mówi on bowiem:
Mam dwadzieścia cztery lata
ocalałem
prowadzony na rzeź
Ocalenie ma tu jednak jedynie wymiar biologiczny. W pamięci i świadomości podmiotu pozostały bowiem tragiczne wojenne obrazy. Bohater liryczny był świadkiem okropnych wydarzeń, zobaczył masową śmierć i nie potrafi w niej dostrzec żadnego sensu. Ofiary, według podmiotu, zostały zrównane ze zwierzętami, a ich unicestwienia nie sposób wytłumaczyć w kategoriach duchowych:
widziałem:
furgony porąbanych ludzi
którzy nie zostaną zbawieni.
Ocalony został porażony piętnem wojny. W tekście pełni on funkcję reprezentanta całego pokolenia i jego kondycji duchowej. Generację tę charakteryzuje wewnętrzna pustka. Doświadczenie wojny zatarło bowiem granicę pomiędzy przeciwstawnymi pojęciami. Różewicz wymienia obok siebie, np. „miłość i nienawiść”, „prawdę i kłamstwo”, „cnotę i występek”. O równorzędności owych wartości świadczy znamienne połączenie ich spójnikiem „i”.
Pod koniec wiersza pojawia się dramatyczne wyznanie podmiotu. Mówi on, iż „szuka nauczyciela i mistrza”, który „oddzieli światło od ciemności”. Wojna wytrąciła zatem świat z jego naturalnego porządku, niejako cofnęła go do otchłani chaosu. Dlatego ludzie muszą na nowo zbudować swoją rzeczywistość i przywrócić sens dawnym pojęciom.
Część pierwsza: Momo i jej przyjaciele W niewielkim miasteczku znajdowała się ruina starego amfiteatru. Nie była to jedna z tych najwspanialszych budowli lecz niewielka...
Pełen tytuł omawianej książki Stanisława Staszica to „Przestrogi dla Polski z teraźniejszych politycznych Europy związków i z praw natury wypadające przez...
Streszczenie Rodowód W rozdziale tym narrator przedstawia rodowód głównego bohatera powieści - Cezarego Baryki. Pisze o nim jako o człowieku nowoczesnym...
Utwór Kazimierza Wierzyńskiego „Jestem jak szampan” pochodzi z roku 1919. Autor (będący ewidentnie podmiotem lirycznym) porównuje się w wierszu...
Streszczenie Są lata 70 – te XX w. Do Zachodniego Berlina przeprowadza się właśnie młoda Niemka – piętnastoletnia Christiane F. która zamieszkuje wraz...
Streszczenie Dawno temu był sobie pewien Mazur – bitny wojak który w niejednej potyczce walczył z wrogiem o Polskę. Stawał do boju z pogańskimi ludami. Z każdej...
Geneza „Faust” często określany mianem poematu dramatycznego jest uważany za dzieło życia Johanna Wolfganga von Goethego. Wybitny twórca pracował nad...
Geneza „Powrót Posła" został napisany w trakcie trwania Sejmu Wielkiego (1788-1792) konkretnie w 1790 roku. Wystawiony rok później spotkał się z dużym...
Analiza „Między nami nic nie było” to utwór składający się z czterech strof. Pierwsza z nich rozpoczyna się wykrzyknieniem podkreślającym brak związku...