„Ocalony” to jeden z najbardziej znanych wierszy Tadeusza Różewicza. Utwór pochodzi z tomu „Niepokój” (1947), pierwszego powojennego zbioru poety. Sam tytuł wiersza stanowi polemiczne nawiązanie do książki poetyckiej Czesława Miłosza – „Ocalenie”. Różewicz, podobnie jak Miłosz, podejmuje tematykę wojenną, jednak interesuje go nie tyle śmierć i zniszczenie, ile duchowa kondycja człowieka, który ocalał.
„Ocalony” to wiersz numeryczny, bezrymowy. Charakteryzuje go niezwykle oszczędna metaforyka i prosty, niemal protokolarny ton. O przynależności tekstu do poezji świadczy przede wszystkim uporządkowanie rytmiczne, a także paralelizm. Wiersz posiada budowę klamrową i pod względem konstrukcji stanowi wyraźne nawiązanie do tradycji awangardy.
Podmiotem lirycznym tekstu jest człowiek, który ocalał z wojennej katastrofy. Doświadczenie to określa całą jego tożsamość. Mówi on bowiem:
Mam dwadzieścia cztery lata
ocalałem
prowadzony na rzeź
Ocalenie ma tu jednak jedynie wymiar biologiczny. W pamięci i świadomości podmiotu pozostały bowiem tragiczne wojenne obrazy. Bohater liryczny był świadkiem okropnych wydarzeń, zobaczył masową śmierć i nie potrafi w niej dostrzec żadnego sensu. Ofiary, według podmiotu, zostały zrównane ze zwierzętami, a ich unicestwienia nie sposób wytłumaczyć w kategoriach duchowych:
widziałem:
furgony porąbanych ludzi
którzy nie zostaną zbawieni.
Ocalony został porażony piętnem wojny. W tekście pełni on funkcję reprezentanta całego pokolenia i jego kondycji duchowej. Generację tę charakteryzuje wewnętrzna pustka. Doświadczenie wojny zatarło bowiem granicę pomiędzy przeciwstawnymi pojęciami. Różewicz wymienia obok siebie, np. „miłość i nienawiść”, „prawdę i kłamstwo”, „cnotę i występek”. O równorzędności owych wartości świadczy znamienne połączenie ich spójnikiem „i”.
Pod koniec wiersza pojawia się dramatyczne wyznanie podmiotu. Mówi on, iż „szuka nauczyciela i mistrza”, który „oddzieli światło od ciemności”. Wojna wytrąciła zatem świat z jego naturalnego porządku, niejako cofnęła go do otchłani chaosu. Dlatego ludzie muszą na nowo zbudować swoją rzeczywistość i przywrócić sens dawnym pojęciom.
„Kazania Sejmowe” Piotrka Skargi przez lata uznawano za dzieło o proroczym wręcz charakterze. Ich autor przewidzieć miał upadek i rozbiory Rzeczypospolitej a...
Geneza czas akcji „Noce i dnie” to z pewnością największy sukces artystyczny polskiej pisarki Marii Dąbrowskiej. Julian Przyboś deklarował wręcz: Kiedy chcę...
Wiersz Jana Lechonia „Herostrates” nawiązuje do tytułowego Greka który w starożytności spalił świątynie Artemidy by zdobyć wieczną sławę. Jest to...
Streszczenie Pociąg monotonnie zapadał się w kolejne piaszczyste rowy. Główny bohater - Wicio - zwrócił na siebie uwagę konduktora charakterystyczną czapką....
Streszczenie Kajtuś był młodym zdrowym bociankiem najsilniejszym w gnieździe. Razem z mamą i dwójką rodzeństwa mieszkał na stodole. Wiecznie był głodny i często...
Geneza Wydane w 1933 r. „Sklepy cynamonowe” zyskały znaczną popularność i zagwarantowały Brunonowi Schulzowi miejsce w gronie najważniejszych twórców...
„Witajcie kochane góry…” to wiersz Jana Kasprowicza pochodzący z tomu „Księga ubogich”. Liryk stanowi wyraz zachwytu poety nad pięknem...
Streszczenie Opowiadania mówią o życiu Mikołajka – małego Francuza i o jego szkolnych przygodach. 1. Najmilsza pamiątka Dla wszystkich dzieci nastał wyjątkowy...
GenezaEliza Orzeszkowa napisała powieść „Nad Niemnem” w 1887 roku dzieło było drukowane w odcinkach na łamach „Tygodnika Ilustrowanego”. W formie...