Unikalne i sprawdzone teksty

Krótka rozprawa między trzeba osobami: Panem, Wójtem a Plebanem - streszczenie, plan wydarzeń

Streszczenie:

„Krótka rozprawa...” została wydana przez Reja w 1543 roku w Krakowie, pod pseudonimem Ambroży Korczbok Rożek. Jej pełen tytuł to „Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem, a Plebanem, którzy i swe i innych ludzi przygody wyczytają, a takież i zbytki i pożytki dzisiejszego świata”. Utwór ma formę wierszowaną i jest dialogiem – przypomnieć należy, iż wiele z utworów Reja jest dialogami właśnie (np. „Żywot Józefa”, czy „Kupiec”)

Tekst zaczyna się od krótkiego wprowadzenia, zachęcającego do przeczytania tekstu i przedstawiającego postacie:

Rozmawia tu z sobą trojaki stan:

Pan, wójt prosty, trzeci z nim pleban,

Wyczytając przypadłe przygody,

Skąd przychodzą ludziom zysk i szkody.

Dalsza część utworu to gorący spór między wspomnianymi trzema postaciami. Każda z nich reprezentuje swoją klasę, ale także ma cechy indywidualne.

„Krótka rozprawa…” ma przesłanie antyklerykalne, co nie dziwi, zważywszy na związki Reja z reformacją. Zarówno wójt, reprezentujący chłopstwo, jak i Pan, przedstawiciel szlachty, przedstawiają długą listę zarzutów względem kleru. Zarzucają plebanowi, że księża niestarannie spełniają obowiązki kościelne i męczą ludzi dziesięciną. Bardziej niż o służbę Bogu, chodzi im o dobra materialne. Pleban broni swojego stanu, podkreślając, iż za służbę należy się zapłata. Zwraca uwagę, iż szlachta, atakując ludzi kościoła, przejawia hipokryzję – sama bowiem korzysta z urzędów, by zdobywać pieniądze. Chłopi zarzucają zaś szlachcie (ustami wójta) rozrzutność – oczywiście jest to rozrzutność kosztem uboższych, których zmusza się do pracy ponad siły. Zarówno pleban, jak i pan oskarżają chłopa o lenistwo i niespełnianie obowiązków. Wszystko to rysuje obraz nierozwiązywalnego sporu społecznego – do takiego też wniosku dochodzi pleban.

Gdy postacie się rozchodzą, zjawia się personifikacja Rzeczpospolitej. Żali się:

Wszytcy na ten nierząd narzeka[ją!]

Widzą, iż źle coś, gdy nic nie dbają.

[…]

A snadź mie ci więcej opuszczają,

Którzy ze mnie dobrodziejstwo zn[ają]

Wbrew pozorom utwór ma optymistyczne przesłanie. W zakończeniu, skierowanym do czytelnika, autor zauważa:

Proszę, abyć nic nad myśl nie było.

Wszak są różno przełożone stany,

W każdym wielką zacność w ludziach [znamy,]

Ale gdy też kto z miary wykroczy,

Nie źle by mu prawdę rzec i w oczy.

[…]

A tak i ty miej na to baczenie,

Iż jest różne w ludzioch przyro[dzenie,]

A rozlicznie ludzkie sprawy rząd[zi —]

Cnoty sie dzierż, tać nigdy n[ie błądzi.]

„Krótka rozprawa” to nie lament nad upadającą Ojczyzną – wręcz przeciwnie. Autor zwraca uwagę na bolączki swojego kraju, by umożliwić jego reformę. Wierzy też, że są porządni ludzie, którzy zajmą się naprawą państwa.

Plan wydarzeń:

1. Przedstawienie czytelnikowi zalet lektury.

2. Pan i Wójt przedstawiają zarzuty wobec Plebana:
- na pieniądzach, niedbałość w obowiązkach religijnych, łupienie chłopów.

3. Obrona Plebana (twierdzi, że za swoje posługi zasłużył na zapłatę).

4. Argumenty Plebana wobec Wójta i Pana:
- lenistwo, pijaństwo (wobec Wójta)
- skupienie na karierze, lekceważenie potrzeb Kościoła (wobec Pana).

5. Rozejście się rozmówców, bo uwadze Plebana, że sporu nie da się rozwiązać.

6. Zjawienie się Rzeczypospolitej i jej lament nad brakiem zgody w kraju.

7. Uwagi końcowe, stanowiące wezwanie do współpracy między stanami i reform.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Ikar - opracowanie interpretacja...

Geneza „Ikar” to opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza które pierwszy raz opublikowane zostało w 1954 roku. Ma ono charakter na poły autobiograficzny odnosi...

Czego chcesz od nas Panie (Hymn-Pieśń...

„Czego chcesz od nas Panie…” jest pieśnią dziękczynną skierowaną do Boga. Podmiot liryczny chwali go za stworzenie i utrzymywanie w istnieniu świata....

Księga Hioba - streszczenie plan...

Streszczenie Hiob miał duży majątek siedmiu synów i trzy córki. Żył dobrze i cnotliwie był bogobojny. Pewnego razu szatan zarzucił Bogu że Hiob jest mu...

Motyw ptaka w literaturze i sztuce...

Dla człowieka ptaki to zwierzęta szczególne. W czasach przed wzbiciem się ludzkości w powietrze to właśnie one mogły unosić się do góry. Nadawało im to...

Guziki – interpretacja i analiza...

“Guziki” to wiersz Zbigniewa Herberta poświęcony zbrodni katyńskiej. Wiosną 1940 roku ponad dwadzieścia tysięcy polskich oficerów zostało rozstrzelanych...

Eviva l'arte! - interpretacja i...

„Eviva l'arte!” to jeden z wierszy Kazimierza Przerwy-Tetmajera wyrażający uwielbienie poety dla sztuki i dumę z bycia artystą. Tytułowe wykrzyknienie w języku...

Terrorysta on patrzy – interpretacja...

„Terrorysta on patrzy” to wiersz Wisławy Szymborskiej traktujący o groźnym zjawisku współczesnego świata jakim jest terroryzm. Jest to tekst w którym...

Tren XI - interpretacja i analiza

Tren XI to kontynuacja krytyki filozofii jako drogi do szczęścia (por. Tren IX). Filozofia miała uczynić człowieka cnotliwym – a cnota i szczęście miały być tym...

Syzyfowe Prace - streszczenie plan...

Powieść Stefana Żeromskiego ukazała się w 1897 roku. Jej akcja rozgrywa się w drugiej połowie XIX wieku na terenach zaboru rosyjskiego. Streszczenie Utwór rozpoczyna...