Unikalne i sprawdzone teksty

Krótka rozprawa między trzeba osobami: Panem, Wójtem a Plebanem - streszczenie, plan wydarzeń

Streszczenie:

„Krótka rozprawa...” została wydana przez Reja w 1543 roku w Krakowie, pod pseudonimem Ambroży Korczbok Rożek. Jej pełen tytuł to „Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem, a Plebanem, którzy i swe i innych ludzi przygody wyczytają, a takież i zbytki i pożytki dzisiejszego świata”. Utwór ma formę wierszowaną i jest dialogiem – przypomnieć należy, iż wiele z utworów Reja jest dialogami właśnie (np. „Żywot Józefa”, czy „Kupiec”)

Tekst zaczyna się od krótkiego wprowadzenia, zachęcającego do przeczytania tekstu i przedstawiającego postacie:

Rozmawia tu z sobą trojaki stan:

Pan, wójt prosty, trzeci z nim pleban,

Wyczytając przypadłe przygody,

Skąd przychodzą ludziom zysk i szkody.

Dalsza część utworu to gorący spór między wspomnianymi trzema postaciami. Każda z nich reprezentuje swoją klasę, ale także ma cechy indywidualne.

„Krótka rozprawa…” ma przesłanie antyklerykalne, co nie dziwi, zważywszy na związki Reja z reformacją. Zarówno wójt, reprezentujący chłopstwo, jak i Pan, przedstawiciel szlachty, przedstawiają długą listę zarzutów względem kleru. Zarzucają plebanowi, że księża niestarannie spełniają obowiązki kościelne i męczą ludzi dziesięciną. Bardziej niż o służbę Bogu, chodzi im o dobra materialne. Pleban broni swojego stanu, podkreślając, iż za służbę należy się zapłata. Zwraca uwagę, iż szlachta, atakując ludzi kościoła, przejawia hipokryzję – sama bowiem korzysta z urzędów, by zdobywać pieniądze. Chłopi zarzucają zaś szlachcie (ustami wójta) rozrzutność – oczywiście jest to rozrzutność kosztem uboższych, których zmusza się do pracy ponad siły. Zarówno pleban, jak i pan oskarżają chłopa o lenistwo i niespełnianie obowiązków. Wszystko to rysuje obraz nierozwiązywalnego sporu społecznego – do takiego też wniosku dochodzi pleban.

Gdy postacie się rozchodzą, zjawia się personifikacja Rzeczpospolitej. Żali się:

Wszytcy na ten nierząd narzeka[ją!]

Widzą, iż źle coś, gdy nic nie dbają.

[…]

A snadź mie ci więcej opuszczają,

Którzy ze mnie dobrodziejstwo zn[ają]

Wbrew pozorom utwór ma optymistyczne przesłanie. W zakończeniu, skierowanym do czytelnika, autor zauważa:

Proszę, abyć nic nad myśl nie było.

Wszak są różno przełożone stany,

W każdym wielką zacność w ludziach [znamy,]

Ale gdy też kto z miary wykroczy,

Nie źle by mu prawdę rzec i w oczy.

[…]

A tak i ty miej na to baczenie,

Iż jest różne w ludzioch przyro[dzenie,]

A rozlicznie ludzkie sprawy rząd[zi —]

Cnoty sie dzierż, tać nigdy n[ie błądzi.]

„Krótka rozprawa” to nie lament nad upadającą Ojczyzną – wręcz przeciwnie. Autor zwraca uwagę na bolączki swojego kraju, by umożliwić jego reformę. Wierzy też, że są porządni ludzie, którzy zajmą się naprawą państwa.

Plan wydarzeń:

1. Przedstawienie czytelnikowi zalet lektury.

2. Pan i Wójt przedstawiają zarzuty wobec Plebana:
- na pieniądzach, niedbałość w obowiązkach religijnych, łupienie chłopów.

3. Obrona Plebana (twierdzi, że za swoje posługi zasłużył na zapłatę).

4. Argumenty Plebana wobec Wójta i Pana:
- lenistwo, pijaństwo (wobec Wójta)
- skupienie na karierze, lekceważenie potrzeb Kościoła (wobec Pana).

5. Rozejście się rozmówców, bo uwadze Plebana, że sporu nie da się rozwiązać.

6. Zjawienie się Rzeczypospolitej i jej lament nad brakiem zgody w kraju.

7. Uwagi końcowe, stanowiące wezwanie do współpracy między stanami i reform.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Kochankowie z ulicy Kamiennej –...

„Kochankowie z ulicy Kamiennej” to wiersz Agnieszki Osieckiej wykonywany jako piosenka przez Sławę Przybylską. To utwór tyleż interesujący i wzruszający...

Brzydkie kaczątko – streszczenie...

Streszczenie „Brzydkie kaczątko” to baśń napisana przez duńskiego pisarza Hansa Christiana Andersena. Opowiada ono o tytułowym ptaku. Poznajemy go gdy wykluwa...

Wy którzy pospolitą rzeczą władacie...

W Pieśni XIV („Wy którzy pospolitą rzeczą władacie”) Jan Kochanowski odnosi się do spraw publicznych państwowych. Był to wątek częsty w jego twórczości...

Głos w sprawie pornografii –...

„Głos w sprawie pornografii” Wisławy Szymborskiej to ironiczny wiersz w którym poetka dokonuje przewrotnego porównania myślenia do pornografii. Tekst...

Romantyczność – interpretacja...

„Romantyczność” to jedna z najbardziej znanych ballad autorstwa Adama Mickiewicza. Poetycka opowieść dotyka problemu miłości odmiennego postrzegania świata...

Do Mecenasa Horacy – interpretacja...

Utwór Horacego pt. „Do mecenasa” znajduje się w I tomie „Pieśni”. Podmiot liryczny zwraca się w nim do Mecenasa czyli do protektora sztuki poety....

Chłopi – streszczenie plan wydarzeń...

Tom I. Jesień Powieść rozpoczyna się słowami starej Agaty wyruszającej na żebry: „Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus” którymi kobieta pozdrawia...

Ferdynand Wspaniały – streszczenie...

Streszczenie Któregoś wtorkowego dnia w letnie popołudnie pies o imieniu Ferdynand postanowił od teraz chodzić na dwóch łapach i ubierać się jak eleganccy...

Eviva l'arte! - interpretacja i...

„Eviva l'arte!” to jeden z wierszy Kazimierza Przerwy-Tetmajera wyrażający uwielbienie poety dla sztuki i dumę z bycia artystą. Tytułowe wykrzyknienie w języku...