Unikalne i sprawdzone teksty

Krótka rozprawa między trzeba osobami: Panem, Wójtem a Plebanem - opracowanie

Bodaj najbardziej znany spośród utworów Mikołaja Reja to „Krótka rozprawa między trzema osobami: Panem, Wójtem a Plebanem”. Ukazała się w 1543 roku w Krakowie, pod pseudonimem Ambroży Korczbok Rożek. Jej pełen tytuł to: „Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem, a Plebanem, którzy i swe i innych ludzi przygody wyczytają, a takież i zbytki i pożytki dzisiejszego świata”.

Autor sięgnął po popularną wówczas formę dialogu – korzystał z niej zresztą przy późniejszych dziełach, by wspomnieć „Żywot Józefa” (1545), czy „Kupca” (1549). Utwór jest wierszowany i rozpoczyna się od wstępu, zachęcającego do lektur.

Później jesteśmy świadkami sporów, jakie toczą między sobą tytułowi pan, wójt i pleban. Każda z tych postaci reprezentuje klasę społeczną, do której należy – jej poglądy, racje i uprzedzenia. Zarazem każda z nich ma w utworze cechy indywidulane, mówi żywym językiem i sprawia wrażenie postaci z krwi i kości.

W dziele toczy się kilka różnych sporów. Kłócą się ze sobą pan i wójt, wójt i pleban oraz pleban i pan. Plebanowi, który jest przedstawicielem kleru, zarzuca się niedbałość przy obrządkach religijnych i dążenie do bogactw materialnych. Pan – reprezentant szlachty – wysługuje skarg na swoją rozrzutność oraz skłonność do korupcji. Chłopów reprezentuje wójt. Oni z kolei mają być, według pana i plebana, leniwi i niedbali. Widać więc, iż polska wieś daleka jest od harmonijnego współżycia, mamy do czynienia raczej ze słabo utajonym konfliktem. Pleban zwraca uwagę, iż strony nie są w stanie dojść do zgody. Wtedy zjawia się personifikacja Rzeczypospolitej, która narzeka:

Wszytcy na ten nierząd narzeka[ją!]
Widzą, iż źle coś, gdy nic nie dbają.
[…]
A snadź mie ci więcej opuszczają,
Którzy ze mnie dobrodziejstwo zn[ają]

Co ciekawe, słowo końcowe, które autor kieruje do czytelnika, pozostawia skłania raczej do optymizmu. Sugeruje on:

Proszę, abyć nic nad myśl nie było.
Wszak są różno przełożone stany,
W każdym wielką zacność w ludziach [znamy,]
Ale gdy też kto z miary wykroczy,
Nie źle by mu prawdę rzec i w oczy.
[…]
A tak i ty miej na to baczenie,
Iż jest różne w ludzioch przyro[dzenie,]
A rozlicznie ludzkie sprawy rząd[zi —]
Cnoty sie dzierż, tać nigdy n[ie błądzi.]

Widać więc wyraźnie, że Rejowi nie chodziło o lament nad ginącą ojczyzną. Wręcz przeciwnie, podkreślenie bolączek kraju ma służyć jego reformie. Istotny jest na przykład wątek Kościoła – utwór ma wymowę antyklerykalną, ponieważ autor, zwolennik reformacji, pragnie odnowy chrześcijaństwa. Podobną sugestię, by poprawić sytuację kraju, widać w potraktowaniu postaci szlachcica. W dziele Reje dają o sobie znać sympatie autora dla ruchu egzekucji praw, walczącego w owym czasie z nadużyciami w Rzeczypospolitej.

„Krótka rozprawa…” jest więc rodzajem satyry politycznej. Zarazem świetnie oddaje mentalność ludzi epoki i ich poglądy.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Mit o Narcyzie - streszczenie plan...

Streszczenie Narcyz był niezwykle przystojnym młodym mężczyzną. Jego uroda stała się powodem dla którego uwielbiały go nimfy. Jednak on nie był zainteresowany...

Makbet - streszczenie plan wydarzeń...

Streszczenie Akt pierwszy Scena I „Makbet” Williama Szekspira rozpoczyna się sceną przedstawiającą sabat trzech czarownic. Oczekują one na zakończenie bitwy...

Tajemniczy ogród – opracowanie...

Geneza Powieść to jedno z najbardziej znanych dzieł autorki. Została ona opublikowana w 1909 roku i była jedną z wielu napisanych przez Burnett które posiadały...

Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie...

Streszczenie Uczony od żydowskiego prawa religijnego zadał Jezusowi pytanie co czynić aby osiągnąć życie wieczne. Jezus odesłał go do wiedzy zawartej w Prawach gdzie...

Wypełnić czytelnym pismem –...

„Wypełnić czytelnym pismem” to wiersz Stanisława Barańczaka. Już sam tytuł sugeruje że autor odnosi się w utworze do języka biurokracji – forma tekstu...

Dar – interpretacja i analiza

„Dar” Czesława Miłosza to wiersz który powstał w 1971 roku i wszedł w skład tomu „Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada”. Utwór stanowi...

Idiota – streszczenie

Powieść „Idiota” Fiodora Dostojewskiego składa się z czterech części. Akcja toczy się w latach 60. XIX wieku. Głównym bohaterem książki jest młody...

Stworzenie człowieka i świata...

Streszczenie Opis stworzenia świata i człowieka znajduje się w Księdze Rodzaju w Starym Testamencie.Pierwszego dnia Bóg stworzył dzień i noc. Drugiego dnia stworzone...

Mit o Minotaurze Mit o Tezeuszu...

Streszczenie Tezeusz był synem Ejgeusza oraz Ajtry. Ojciec Tezuesza porzucił matkę jednak wskazał jej miejsce w którym ukryte były miecz i sandały dla ich syna....