Ronja, córka zbójnika – opracowanie , problematyka, bohaterowie

Geneza

„Ronja, córka zbójnika” to piękna, fantastyczna powieść szwedzkiej autorki Astrid Lindgren. Jest to opowieść o dzieciach dwóch zwalczających się rodów – Ronji i Birku. Ich ojcowie są hersztami zbójeckich band, które przemierzały bezdroża i leśne szlaki, napadając bogate, kupieckie karawany.

Dzieci mieszkają wraz z rodzicami i ich bandami w ogromnym zamku, z którego jednak uciekają, po to, by móc być razem. W tym baśniowym świecie żyją dzikie konie, a także okrutne Wietrzydła, Szaruchy i Mgłowce, które są bardzo niebezpieczne.

Siła miłości, jaka łączy Ronję i Birka sprawia, że w końcu udaje się doprowadzić do pojednania zwaśnionych od lat zbójników.

Powieść Astrid Lindgren należy do literatury przeznaczonej dla dzieci i młodzieży, ale tak naprawdę może zainteresować wszystkich w każdym wieku, w tym również dorosłych.

Została wydana po raz pierwszy w 1981 r. W Polsce data pierwszego wydania przypada na rok 1985.

Czas i miejsce akcji

Głównym miejscem akcji jest zamek Mattisa, w którym bohaterowie mieszkają, a także las, gdzie dzieci uwielbiają spędzać swój wolny czas. W lesie też zbójeckie bandy dokonują napadów na podróżnych. Poza tym część wydarzeń rozgrywa się w Niedźwiedziej Grocie, do której Ronja i Birk wprowadzają się po tym jak rodzice nie chcą zaakceptować ich uczucia. W grocie mają wiele niezwykłych przygód, ale to też dla nich czas wielkiej próby, kiedy muszą zmagać się z mrozem, głodem i przeciwnościami losu. Czas kiedy muszą sami zdobyć jedzenie i zadbać o dach nad głową.

Akcja powieści rozgrywa się w przeciągu kilkunastu lat. Rozpoczyna się pewnej burzowej nocy, kiedy w zamku rodzi się Ronja. W tym samym czasie w znienawidzonej rodzinie herszta Borka rodzi się mały Birk. Dzieci poznają się i wspólnie dorastają. Mając po 12 lat opuszczają zamek, by od tej pory, narażając się na niebezpieczeństwa, przejść etap szybszego dorastania i stawania się bardziej dojrzałym i odpowiedzialnym.

Jesteśmy zatem świadkami jak Ronja i Birk dorastają i nabywają nowe doświadczenia. Mijają kolejne pory roku – zima, wiosna, lato i jesień. W tym czasie bohaterowie wystawieni są na próbę wspólnego życia i wzajemnego wspierania się.

Problematyka

Powieść Astrid Lindgren jest cudowną opowieścią o mocy i sile prawdziwego, potrafiącego zdziałać cuda uczucia, jakie połączyło dwoje głównych bohaterów. Ronja i Birk byli dziećmi znienawidzonych rodów, od lat toczących ze sobą zażarte spory. Od samego początku ich życie było naznaczone niebezpieczeństwami. Uczucie, jakie ich połączyło sprawiło, że nieraz szli sobie z pomocą i wybawiali się z tarapatów – niejednokrotnie ratowali sobie życie.

Uczucie to stopniowo dojrzewało aż w końcu przerodziło się w miłość, której siła została poddana najcięższym próbom. Rodzice Ronji i Birka zareagowali wściekłością na wieść o tym, że ich dzieci chcą być razem. Od tej pory dzieci musiały radzić sobie same. Opuściły zamek, by wieść wspólne żucie i wspierać się nawzajem. Nigdy nie zapomniały jednak o swych rodzicach. W końcu ich miłość odmieniła zatwardziałe serca zbójników i doprowadziła do nastania miedzy nimi pokoju.

Książka w pewnym sensie różni się od „Dzieci z Bullerbyn” czy „Pippi Pończoszanki”. Kryje bowiem w sobie morał, którym autorka pragnie pokazać nam prawdę o pojednaniu, a także o sile dobra i wielkiej potędze szczerej, niewinnej i ufnej miłości. One zawsze zatriumfują nad złem, nienawiścią czy niegodziwością.

Opowieść o Ronji i Birku przedstawia nam też portret istoty człowieczej natury i ludzkiej egzystencji. Mówi o naszej naturalnej skłonności do buntu i walki o wyznawane wartości. Ważnym zagadnieniem powieści jest też kwestia stosunków międzyludzkich i tego jakie czynniki je kształtują.

Autorka stara się nam również uzmysłowić, że dojrzewanie, nabywanie nowych doświadczeń, a także pojawiający się przy tym młodzieńczy bunt jest nieuniknionym etapem ludzkiej egzystencji. Każdy z nas przechodzi przez te fazy i odczuwa potrzebę zaznaczania swojej podmiotowości, a także negowania wszelkich norm i zasad, z którymi się nie zgadza. Wynika to z faktu, że człowiek z własnej natury dąży do samookreślenia i wyznaczania granic własnego jestestwa. Bunt niejednokrotnie może okazać się potężną siłą, nad którą trudno zapanować. Jest on jednak ważny, ponieważ pozwala odkryć prawdę o świecie i podważyć dotychczasowe autorytety czy też wyznawane dotąd wartości.

Astrid Lindgren pokazuje nam też, że ciekawość świata jest czymś naturalnym i poprzedza etap dojrzewania człowieka do pełnego poznania siebie i swych możliwości. Bunt Ronji i Birka nie jest jednak pozostawiony swemu zwykłemu tokowi. Przede wszystkim ma swój cel i czemuś służy. Jest siłą, która potrafi zdziałać wiele dobra i zmienić dotychczas błędne postrzeganie świata (Ronja i Birk skłaniają rodziców do poważnego zastanowienia się nad dotychczasowym postępowaniem). Dzieci bez pomocy dorosłych (a nawet wbrew ich woli) starają się znaleźć odpowiedź na najbardziej istotne pytania. Przejście etapu wewnętrznej rewolucji okazuje się więc konieczne, by w pełni poznać siebie i móc odmienić swe życie.

Ronja i Birk zamieniają jednak swój młodzieńczy bunt w bunt „dojrzały”, gdzie słowo „nie” nie jest zwykłą, bezmyślną negacją, lecz dowodzi głębszemu zastanowieniu się nad światem i swym postępowaniem.

Ten młodzieńczy bunt uświadamia też rodzicom jak bezmyślne było ich postępowanie i dotychczasowa, długoletnia nienawiść, która stała się przyczyną wszelkiego zła. W końcu to dzięki sile miłości uda się nakłonić ich do pojednania i zapomnienia dawnych urazów.

Ukazana historia zawiera też w sobie pewne uniwersalne przesłanie. Prawie każdy z nas może utożsamiać się z głównymi bohaterami, gdyż tak jak i oni przechodzimy w swym życiu okres buntu, w którym stajemy w obronie swych wartości i przekonań. W powieści autorka dotyka więc w jakimś sensie intymnej sfery każdego z nas. Mając na uwadze współczesne realia również odnajdujemy wiele przykładów światowych konfliktów, podnoszenia buntów przeciwko temu, co godzi w godność człowieka i w jego podstawowe prawa. Jednocześnie wszystkie te przypadki w większym lub mniejszym stopniu dotykają każdego z nas. Tylko poprzez odważny bunt można rzeczywiści próbować coś zmienić i dać swą postawą dowód istoty i zasadności wyznawanych przez nas wartości.

Bohaterowie

Ronja – córka Lovis i herszta Mattisa. Poznajemy ją właśnie w chwili, gdy się rodzi podczas pewnej burzowej nocy. Jest szatynką o kręconych włosach. Ubiera się najczęściej w brązowe szaty. W wieku 12 lat zakochuje się w Birku – synu herszta zbójeckiej bandy znienawidzonej przez jej ojca. Jest mądrą i odpowiedzialną dziewczyną. Wspiera Birka i niejednokrotnie ratuje mu życie. Wykazuje się też olbrzymią odwagą, sprzeciwiając się zakazowi ojca i podejmując decyzję o zamieszkaniu z Birkiem w grocie. Je też miła, uczynna, spokojna i wytrwała – nigdy się nie poddaje i nie zrażają ją przeciwności losu. Pobyt w grocie stał się dla nie okazją do sprawdzenia swojej pomysłowości i umiejętności radzenia sobie w niesprzyjających warunkach. Bohaterka jest bardzo wrażliwa, zwłaszcza na cierpienie innych. Zdana tylko na siebie, nigdy nie zapomina o ojcu i pragnie jeszcze kiedyś go ujrzeć. Jest nieporwaną optymistką, która nade wszystko wierzy w zwycięstwo dobra i miłości. Jej ciekawość świata sprawia, że nie boi się nowych wyzwań. Dobra natura bohaterki i jej szczera, ufna miłość doprowadzają ostatecznie do zażegnania sporu i zapanowania pokoju między dotychczas zwalczającymi się dwoma rodami.

Birk – syn herszta Borka. Ma 12 lat. Jest przyjacielem Ronji, w której w końcu się zakochuje. Darzy ją bezinteresownym szczerym uczuciem; niejednokrotnie jej pomaga i jest gotów dla niej na najwyższe poświęcenie. Ocala ją nawet przed śmiercią. Choć jest miły, potrafi być również gwałtowny i porywczy – z uporem broni swojego zdania. Chłopak ma długie, jasneblond włosy. Zwykle nosi też długie szaty z kapturem. Jest odważny i życzliwie nastawiony wobec innych, nie boi się podejmować trudnych wyzwań i nie zraża się porażkami, walcząc o ostateczne zatriumfowanie dobra i miłości.

Mattis – ojciec Ronji, herszt bandy zbójeckiej, najzagorzalszy wróg Borka. Jest bardzo odważny, a najważniejsza jest dla niego rodzina. Nie może zaakceptować, że jego córka kocha syna największego wroga – Birka i pragnie z nim być. Wyrzeka się więc córki i skazuje ją na samotne radzenie sobie z problemami ludzi dorosłych. Jest konserwatystą zatwardziałym w swych przekonaniach. Dlatego z takim trudem przełamuje swą niechęć do Borka. Mattis to także realista trzeźwo patrzący na świat, ale nie brak w nim również zawiści i nienawiści. Powodowany jednak miłością Ronji ostatecznie się ich wyzbywa. Z wyglądu jest dobrze zbudowanym mężczyzną w kwiecie wieku.

Bork – herszt bandy zbójeckiej rywalizującej z bandą Mattisa, ojciec Birka. Cechuje go odwaga i zawziętość. Kocha rodzinę, ale nie może pogodzić się, że syn pragnie być z córką znienawidzonego wroga. Bork to realista trzymający się swych zasad. Jest mężczyzną średniego wzrostu w kwiecie wieku.