W 1568 roku ukazało się jedno z ważniejszych dzieł Mikołaja Reja, tzw. „Zwierciadło”. Utwór łączył wiersz i prozę – a częścią prozatorską był właśnie „Żywot człowieka poczciwego” (według ówczesnej pisowni: „Żywot człowieka poćciwego”).
W traktaciku tym Rej próbował znaleźć idealną drogę życia dla człowieka. Uniwersalny charakter rad autora wyraża się między innymi w tym, że w utworze nie pada imię jego bohatera. Jest to po prostu człowiek „poczciwy” – taki, jakim każdy powinien być.
„Żywot…” rozpoczyna się od akcentu biblijnego – wymienia się Adama i Ewę. Służy to podkreśleniu związku człowieka poczciwego ze światem metafizycznym. Ład, do którego dążą ludzie w życiu pochodzi od Stwórcy, jest spełnianiem jego woli. Dalsza część pierwszej księgi poświęcona jest młodości. Zawiera wszelakie rady, od odżywiania, aż po wskazówki edukacyjne.
Młody człowiek winien się uczyć, bowiem lektura daje natchnienie do dobrego życia:
Aleksander Wielki, powiadają, iż się nigdy nie układł, aż pirwej miecz pod poduszkę włożył, a z drugiej strony - księgi, bo barzo rad wiele czytał. A stądże mu ona jego wielka dzielność i ćwiczenie przychodziło czytając sprawy onych wielkich królów i mocarzów, co też przed nim bywali.
Najważniejsze jest jednak, by człowiek zdobył tyle rozumu, ilu mu potrzeba, by być porządnym.
Księga druga to analiza wieku średniego. Rej zaleca, by się ożenić, bowiem stan małżeński Bogu się podoba i Stwórca chętnie obdarza go łaskami. Zaleca wszakże, żeby ożenić się bogato.
Ów też zasię, co się z miłości ożeni, to też żadnym obyczajem długo w dobrym stanie trwać nie może, bo będą prędkie wymówki: "A nie wziąłem nic po tobie." Także też zasię ona będzie powiadała: "A ktoż cię prosił, abyś mię był pojmował?" Bo powiadają: "Między głodnymi niedługo miłość trwa, a snadź i leda mucha je czasem zwadzi." A tam już ani gospodarstwo, ani żadna rzecz w dobrym postanowieniu być nie może.
Później Rej gani przywary, takie jak obżarstwo i pijaństwo. Niemniej podkreśla, iż biesiada z przyjacielem jest źródłem pociechy i radości. Ma też właściwości umoralniające, bowiem przyjaciel może nam zwrócić uwagę, gdy źle się prowadzimy .
Częścią księgi drugiej jest rozdział (kapitulum) XVI. Przedstawia on cykl pór roku i radości, jakie czerpie z każdej z nich człowiek. Wiosna, lato i jesień to okres prac w polu, ale i one mogą cieszyć człowieka. Czy to owocujące drzewa, czy polowanie – wszystko to uprzyjemnia życie. Rej mówi wręcz, że są to „rozkosze”. Zima to okres odpoczynku i czasu dla bliskich.
Księga trzecia omawia czas starości. Nie jest to, dowodzi autor, okres smutku. Również „jesień życia” ma swoje zalety. Starzec może z mniejszym lękiem patrzeć w przyszłość, bowiem wie, co go czeka. Może korzystać z pociech rozlicznych, takich jak upiększanie swojego obejścia, przyglądanie się zabawom wnuków, czy wreszcie lektura.
Rej pociesza:
Także i ty, mój namilszy bracie, gdyżeś się przebił przez ty rozmaite burdy świata tego, jako przez srogie wojska przeciwko sobie nasadzone, już się nic nie lękaj przypuścić ku szturmu na tego ostateczniejszego nieprzyjaciela swego, na tę obłudną śmierć, którać nic żadnymi strzelbami uczynić nie może, boć barzo zemdlona a osłabiona jest. Poraziłci ją dawno Pan twój i leży jako obumarła pod nogami Jego.
„Żywot…” przedstawia życie godne i pełne, tak jak wyobrażał je sobie Rej. Harmonia przenika świat – dobry człowiek żyje w zgodzie z Bogiem i naturą. Jego życie też przypomina zmieniające się pory roku, a każda ma swoje zalety- osoba mądra, która to zrozumie, jest w stanie pogodzić się nawet z przemijaniem i śmiercią.
Streszczenie Główna bohaterka – Sara – to córka oficera która razem z nim zamieszkuje Indie. Jednakże dziewczynka ma zostać wysłana do Anglii....
„Przeprosiny Boga” Jana Kasprowicza to ludowa ballada pochodząca z ostatniego tomu utworów poety „Mój świat”. Tekst pod względem gatunkowym...
Streszczenie Ballada rozpoczyna się opisem położenia jeziora oraz zwrotem do adresata i zachętą do zobaczenia jeziora. Pojawia się opis jeziora Świteź zarówno...
„Kwiaty zła” Charlesa Baudelaire’a to jedna z najważniejszych książek poetyckich modernizmu która zapoczątkowała również najważniejsze...
„Powrót prokonsula” Zbigniewa Herberta to wiersz którego tematem są moralne rozważania rzymskiego urzędnika. Tekst można również odczytywać...
„Rzadko na moich wargach...” to liryk Jana Kasprowicza zamykający zbiór „Księga ubogich”. Wiersz powstał w okresie I wojny światowej wielkiej...
Streszczenie Orient Express staje się miejscem w którym dzieją się rzeczy niecodzienne. Jadący nim Hercules Poirot znajduje dla siebie miejsce jedynie dzięki kontaktom...
Ogólna charakterystyka Ewangelia według św. Łukasza jest trzecią z czterech nowotestamentowych Ewangelii. Jej autorem jest prawdopodobnie lekarz uczeń apostoła Pawła....
Interpretacja Mit o Dzeusie jest opowieścią o najważniejszym z bogów który władał całym Olimpem. Jest to mit który doskonale oddaje antropomorficzność...