„Unde malum” Tadeusza Różewicza to wiersz pochodzący z tomu „Zawsze fragment. Recycling” z 1998 roku. Wiersz podejmuje tematykę etyczną, dotyczy uniwersalnego filozoficznego pytania: skąd się bierze się zło? Poeta podejmuje tu swoisty dialog z europejską filozofią i chrześcijańską teodyceą. Podmiot tekstu stwierdza, że jedynym źródłem zła jest człowiek. Istotę ludzką określa się za pomocą wymownej metafory „wypadku przy pracy”. Tym samym Różewicz dyskutuje z biblijną wizją stworzenia, w której człowiek to najdoskonalszy z bytów, ukoronowanie Boskiego dzieła.
Ludzie są w wierszu przedstawieni nie jako część natury, ale niejako jej degeneracja. To, co odróżnia człowieka od świata zwierząt, największe osiągnięcie ewolucji – ludzki język, jest narzędziem ideologicznych kłamstw i zbrodni.
Różewicz wyraźnie odnosi się do chrześcijańskiej teorii zła i teodycei. Zgodnie z nimi zło nie ma wymiaru realnego, ale jest brakiem dobra. Teodycea wyłącza tym samym odpowiedzialność Boga za niemoralne czyny. Świat, który powołał Stwórca „był dobry” – czytamy w Księdze Rodzaju. Doktryna chrześcijańska zakłada więc, że wszystko, co istnieje, jest naznaczone dobrem. Różewicz z kolei powiada:
zło nie bierze się z braku
ani z nicości
Z drugiej strony poeta odcina się również od manicheizmu, zgodnie z którym zło jest równie realne jak dobro, ale posiada naturę metafizyczną. W wierszu niemoralność przypisuje się nie jakiejś sile wyższej, ale człowiekowi. Różewicz w swoim poetyckim wywodzie odwołuje się do etyki Immanuela Kanta, który zaprzeczał transcendentnej naturze zła i dobra. Uważał, że są to jakości tworzone przez każdą istotę ludzką. Poeta nie sięga jednak do imperatywu kategorycznego Kanta, ale interesuje go jedynie sam status zła.
Diagnoza Różewicza jest zatem głęboko pesymistyczna. Zło nie zniknie z powierzchni ziemi, dopóki będzie istniał człowiek – powiada poeta. Jest ono bowiem immanentną cechą ludzkości.
Psalm 6 znajduje się w biblijnej „Księdze Psalmów” i nosi tytuł „Błaganie o litość”. Tytuł psalmu wskazuje na to że jest to utwór...
Geneza „Ziemia obiecana” Władysława Reymonta została wydana w 1899 roku. Jej napisanie poprzedziły kilkumiesięczny pobyt autora w rozwijającej się wówczas...
Utwór „Niestatek Oczy są ogień ” wszedł w skład pierwszej księgi zbioru poetyckiego „Lutnia” którego kompletowanie poeta zakończył...
Streszczenie Właśnie dobiegają końca wakacje. Czternastoletnia Alicja spędza je u dziadków na wsi i nie chce jeszcze wracać do szkoły. Zaczyna rozmyślać nad swym...
Streszczenie: Władający Tebami król Lajos oraz jego żona Jokasta usłyszeli w Delfach przepowiednie według której ich syn miał stać się zabójcą swego...
Delfinę Potocką i Zygmunta Krasińskiego połączyło prawdziwe uczucie. Para poznała się w Neapolu w 1838 r. Szybko narodziła się między nimi szczególna więź...
Karol Wojtyła to postać niezwykle istotna dla dziejów świata w XX stuleciu. Trudno rozważać jego ostatnie ćwierćwiecze bez uwzględnienia Jana Pawła II. Zadumani...
Streszczenie Pewna dziewczynka o imieniu Lisa ma siedem lat i mieszka w Bullerbyn – niedużej wiosce na południu Szwecji. Ma dwóch braci – ośmioletniego...
Streszczenie Oto nadchodzi koniec świata. Oto nadciąga zbliża się czy raczej przypełza mój własny koniec świata. Był beznadziejny dzień jesienny. Główny...
