Dedal i Ikar” Zbigniewa Herberta to wiersz, w którym poeta dokonuje reinterpretacji mitologii. Poeta polemizuje z tradycyjnym rozumieniem mitu o Dedalu i Ikarze. Zgodnie z nią Dedal to bowiem symbol twardo stąpającego po ziemi pragmatyka, Ikar zaś stanowi archetyp marzyciela i idealisty. Taką interpretację upowszechniło np. malarstwo Pietera Bruegela, do którego Herbert nawiązuje w swoim wierszu. Pojawia się tu bowiem postać oracza, a sam upadek Ikara stanowi poetycki opis dzieła Bruegela: „ostatni obraz po nim to widok dziecinnie małej pięty”.
Wiersz zawiera elementy epickie – obecna jest tu mini fabuła, a także elementy dialogu pomiędzy ojcem i synem. Mamy także do czynienia z „opisem katastrofy” i komentarzem podmiotu lirycznego. Samego Dedala ukazuje Herbert zupełnie odmiennie od jego upowszechnionego wizerunku. Jawi się on mianowicie jako marzyciel i poeta. Architekt potrafi dostrzec w świecie piękne i zachwycające zjawiska.
Wrażliwą naturę budowniczego oddaje język, którego używa – jest on niezwykle liryczny, pełen metafor i obrazowych epitetów. Bohater mówi na przykład, że „wszechświat jest tylko światłem”, „ziemia jest misą cieni”, „grają kolory”, „z najszlachetniejszych atomów układa się tęcza”. Widać, że Dedal to urodzony artysta – w jego postrzeganiu świata biorą udział wszystkie zmysły: wzrok, słuch, dotyk. Jest on zatem wcieleniem antycznego mistrza, bowiem w starożytności ideałem było osiągnięcie syntezy sztuk. Postawa Dedala to jednocześnie nie skrajny idealizm, ponieważ napomina on syna, że „skrzydła to tylko ozdoba”, a on sam „idzie”, a nie „lata”. Architekt potrafi zatem zachować idealną harmonię pomiędzy różnymi elementami świata.
Z kolei Ikar to przeciwieństwo marzycielstwa. Jawi się on jako skrajny pesymista i pragmatyk. Młodzieniec dostrzega tylko brzydkie, przyziemne elementy świata, np. „robaka który wije się w bruździe”. Ponadto jego oczy są „jak dwa kamienie” – porównanie to oddaje umysłową ociężałość i przyziemność Ikara. Bohater odczuwa ból ramion „od bicia w próżnię”, a jego nogi „tęsknią do kolców i ostrych kamieni”. Upadek Ikara w morze nie jest spowodowany zachwytem nad słońcem, ale grawitacją – to ziemia przyciąga jego uwagę i staje się przyczyną katastrofy.
W tym kontekście zrozumiałe stają się ostatnie słowa wiersza, wyjaśniające powody upadku bohatera. Ikar nie potrafił myśleć w sposób abstrakcyjny, nie rozumiał metafor, traktował świat zbyt dosłownie. Nie pojął, że „skrzydła są tylko przenośnią”. Reinterpretacja mitologii w wierszu Herberta polega zatem na tym, że poeta uważa, iż to nie idealizm i dostrzeganie piękna świata wiodą człowieka do zguby, ale wręcz przeciwnie: niebezpieczna jest umysłowa ociężałość i brak wrażliwości. Poeta dobitnie podkreśla ten wniosek w ostatnich słowach:
Istota rzeczy jest w tym aby nasze serca
które toczy ciężka krew
napełniły się powietrzem
i tego właśnie Ikar nie chciał przyjąć
Ludzkie serce, aby prawidłowo wykonać swoją pracę, musi pobrać powietrze z płuc – dopiero utlenowaną krew może tłoczyć do aorty. Powietrze jest tu metaforą wyobraźni, piękna i marzenia. Człowiek nie może zatem funkcjonować bez sfery duchowej, powiada Herbert.
Napisany przez Jana Andrzeja Morsztyna epigramat „Niestatek Prędzej kto wiatr ” znalazł się w pierwszej księdze zbioru poetyckiego „Lutnia” który...
Streszczenie Żył sobie pewien szewczyk którego nazywano Dratewką. Zajmował się szyciem butów ale zajęcie to nie przynosiło mu zbytnich dochodów. Choć...
Streszczenie Część I Powieść poprzedza dedykacja dla żony Krystyny i cytat z „Domu umarłych” Fiodora Dostojewskiego. Witebsk – Leningrad – Wołogda...
Wiesz Franciszka Karpińskiego „Do Justyny. Tęskność na wiosnę” należy do najbardziej znanych przykładów polskiej XVIII-wiecznej liryki miłosnej. W...
Karol Wojtyła to postać niezwykle istotna dla dziejów świata w XX stuleciu. Trudno rozważać jego ostatnie ćwierćwiecze bez uwzględnienia Jana Pawła II. Zadumani...
„Potęga smaku” Zbigniewa Herberta to wiersz który odnosi się do konkretnej sytuacji społeczno-politycznej Polski a mianowicie czasów PRL-u. Tekst...
Streszczenie Życie Buby nieco różni się od życia jej rówieśniczek. Upływa jej ono na brydżu granym ze znajomymi dziadka oraz na krótkich chwilach...
Streszczenie Przedmowa Polska od niemal pół wieku jest ofiarą okrucieństwa bezwzględnych władców a zarazem krajem zamieszkanym przez ludzi gotowych do największych...
Streszczenie Królestwo Niebieskie porównane jest do człowieka który przekazał służącym majątek przed podróżą. Jednemu dał 5 talentów...