Biografia
Zbigniew Herbert urodził się w 1924 roku we Lwowie w rodzinie urzędnika bankowego. Ukończył VIII Gimnazjum i Liceum im. Jana Kazimierza we Lwowie. Po wybuchu II wojny światowej uczęszczał na tajne komplety nauczania, na których w 1943 roku zdał egzamin maturalny. W czasie okupacji rozpoczął również studia polonistyczne, jednocześnie pracował między innymi w Instytucie prof. Rudolfa Weigla. W 1944 roku poeta wyjechał do Krakowa.
Po wojnie uzyskał dyplom z ekonomii w Akademii Handlowej. Studiował również prawo i filozofię w Krakowie i w Toruniu. W 1948 roku Herbert przeniósł się do Sopotu; w Trójmieście pracował w Narodowym Banku Polskim, w „Przeglądzie Kupieckim” oraz w biurze Oddziału Gdańskiego Związku Literatów Polskich. Na przełomie lat 40. i 50. Poeta mieszkał w Toruniu i w Warszawie. W stolicy był nauczycielem w szkole podstawowej oraz pracownikiem Muzeum Okręgowego. Oprócz intensywnej działalności w zakresie krytyki literatury i sztuki Herbert imał się różnych zajęć, które zapewniały mu utrzymanie. Przełom w jego życiu zawodowym i karierze literackiej nastąpił wraz z końcem stalinizmu – w 1956 roku. Wówczas odbył się jego spóźniony debiut poetycki – twórca opublikował tom „Struna światła”.
Duży sukces literacki zapewnił Herbertowi stypendium ZLP, mieszkanie i możliwość odbywania podróży zagranicznych. Zwiedził między innymi Austrię, Francję, Włochy i Wielką Brytanię. W 1963 roku mieszkał w Paryżu, gdzie otrzymał Nagrodę Kościelskich. W kolejnych latach z przerwami mieszkał w Berlinie, odwiedzał Belgię i Holandię. W 1968 roku w Paryżu ożenił się z Katarzyną Dzieduszycką. Odbył też podróż po Stanach Zjednoczonych. W latach 1971 – 1974 ponownie mieszkał w Polsce, w Warszawie. Organizował protesty ZLP przeciwko cenzurze oraz wykładał na Uniwersytecie Gdańskim. W latach 1975 – 1981 przebywał za granicą, głównie w Niemczech, Austrii i we Włoszech. W 1981 roku Herbert silnie zaangażował się w wspieranie „Solidarności”, redagował np. czasopismo drugiego obiegu „Zapis”.
W 1986 roku poeta zamieszkał w Paryżu. Do Polski powrócił w 1991 roku. Był bezkompromisowym zwolennikiem dekomunizacji elit i odtajnienia akt UB. Przez ostanie lata życia ciężko chorował. Zmarł w 1998 roku w Warszawie.
Charakterystyka twórczości
Zbigniew Herbert był jednym z najwybitniejszych polskich poetów współczesnych. Jego twórczość obejmuje również eseistykę, dramaturgię oraz publicystykę. Herbert debiutował w okresie odwilży tomem „Struna światła”, wraz z innymi ważnymi twórcami, jak Wisława Szymborska czy Miron Białoszewski. Jego zbiór wpisywał się w tendencje światopoglądowe tego pokolenia – był nasycony zdziwieniem nad codziennością i zwyczajnymi atrybutami świata.
W podobnym tonie utrzymane były kolejne książki poetyckie: „Hermes, pies i gwiazda” (1957), „Studium przedmiotu” (1961) i „Napis” (1969). Herbert bardzo wyraźnie odwoływał się w nich do przeszłości zapisanej w dziełach sztuki, zgromadzonej w muzeach i zabytkach. Ważną funkcję pełnił tu również mit jako rezerwuar uniwersalnych postaw, ale poeta dokonywał też reinterpretacji greckiej mitologii, jak w wierszu „Apollo i Marsjasz”. W tym okresie powstała również znana książka eseistyczna – „Barbarzyńca w ogrodzie”, czyli eseistyka z zakresu historii sztuki.
Nowy rozdział w twórczości poety otwierał natomiast zbiór „Pan Cogito” (1974). Herbert zaprezentował się w nim jako moralista, propagujący postawę wierności samemu sobie w każdych okolicznościach, o czym świadczy zamykające książkę „Przesłanie Pana Cogito”. „Raport z oblężonego miasta” to natomiast zbiór, w którym Herbert sięgnął po poetykę paraboliczną, by zbudować analogię pomiędzy przeszłością a sytuacją Polski w stanie wojennym. Ostatnim tomem poetyckim Herberta była „Elegia na odejście” (1992).
Wśród dramatów należy wymienić „Jaskinię filozofów” czy „Drugi pokój”, natomiast do eseistyki zalicza się „Martwa natura z wędzidłem” (1993), poświęcona sztuce holenderskiej oraz „Labirynt nad morzem”.