„Pan Cogito a pop” to wiersz Zbigniewa Herberta, w którym poeta analizuje dominujące tendencje kultury popularnej. Obiektem zainteresowania bohatera lirycznego jest współczesna muzyka pop, która funkcjonuje jako znak całej kultury masowej. Pan Cogito podczas koncertu rozmyśla nad ową „estetyką hałasu”. Już na leksykalnym poziomie tekstu widać, w jaki sposób rozkładają się oceny Herberta. Muzyka pop określana jest bowiem mianem „hałasu”, „krzyku”, „trzęsienia ziemi” i „kamiennej lawiny”. Owa kakofonia dźwięków wydaje się zatem sprawiać bohaterowi lirycznemu wyraźne cierpienie – rani jego zmysł słuchu.
Co więcej, muzyka pop stanowi według Herberta, sięgnięcie do najbardziej prymitywnych instynktów, „wydobywa z trzewi” „przerażenie i głód”. Poeta w celu podkreślenia owej pierwotności i dzikości współczesnej muzyki, dokonuje poetyckiego przekształcenia zwrotów z dziedziny biologii. Muzyka pop obnaża więc „drogi pokarmu” („drogi pokarmowe”), „drogi oddechu”, „drogi pożądania”. Tym samym szuka, która tradycyjnie przynależy do dziedziny ducha, tu zostaje uwięziona w materii i biologii. Nie wyraża zatem żadnych uczuć wyższych, wręcz przeciwnie skupia się na potrzebach fizjologicznych, takich jak jedzenie, oddychanie i kopulowanie.
Kultura masowa zostaje wyraźnie przeciwstawiona kulturze wysokiej dawnych mistrzów. Pan Cogito przywołuje Homera i Horacego – ikony antycznych podwalin europejskiej kultury. Ich dzieła pełne walorów muzycznych stoją w wyrazistej sprzeczności z bezładnym krzykiem muzyki pop. Ta ostatnia tonie w jednoznaczności i jednowymiarowości, nie potrafi wydobyć żadnych tonów pośrednich („nie zna żadnych półtonów”), posługiwać się ironią czy humorem. Co więcej, „wyraża prawdę uczuć/z rezerwatów przyrody” – a więc przekazuje skrajnie uproszczoną wizję świata, sięgającą niejako czasów prehistorycznych, kiedy człowiek nie był jeszcze istotą w pełni posługującą się intelektem. Kultura masowa, w przeciwieństwie do dzieł wielkich mistrzów, jest również dramatycznie nietrwała. Jej wytwory bardzo szybko się dezaktualizują. Jak powiada Pan Cogito, ów krzyk:
Modli się o śmierć gwałtowną
I ta mu zostanie przyznana
Geneza „Iliadzie” przypisuje się autorstwo Homera mimo iż jest to kwestia sporna. Jest ona prawdopodobnie dziełem które poprzedza „Odyseję”...
Autorstwo i czas powstania Utwór o incipicie „Posłuchajcie bracia miła...” znany też pod tytułami: „Lament (Plankt) świętokrzyski” oraz „Żale...
Bohaterem bajki Ignacego Krasickiego „Pan i pies” jest tytułowe zwierzę. Sam właściciel nie pojawia się bezpośrednio w utworze dowiadujemy się tylko o jego...
Księga I. Mór. Gniew. Gniew Achillesa który wywołany jest sporem z królem Agamemnonem naczelnym wodzem wyprawy wojsk achajskich przeciwko Troi to główny...
„Gawęda o miłości ziemi ojczystej” Wisławy Szymborskiej to wiersz należący do liryki patriotycznej. Poetka wyraża w nim zachwyt nad pięknem rodzinnego kraju...
Streszczenie Królestwo niebieskiego porównane jest do człowieka który siał dobre nasiona. Jednakże w nocy jego nieprzyjaciel nasiał chwastów pomiędzy...
Geneza czas i miejsce akcji Powieść ukazała się w roku 1911 wcześniej publikowana była w odcinkach na łamach prasy. Czas akcji przedstawionej w utworze to lata 1884 –...
Geneza „Kolumbowie rocznik 20” to najsłynniejsza z powieści Romana Bratnego. Dzieło to doczekało się w swoim czasie statusu kultowego i dało nazwę całemu...
Wiesz Franciszka Karpińskiego „Do Justyny. Tęskność na wiosnę” należy do najbardziej znanych przykładów polskiej XVIII-wiecznej liryki miłosnej. W...
