Unikalne i sprawdzone teksty

Zniewolony umysł – streszczenie, opracowanie

Streszczenie

„Zniewolony umysł” Czesława Miłosza to zbiór esejów, które analizują uwikłanie polskich pisarzy w ideologię komunistyczną. Poszczególne rozdziały poświęcone są kolejnym twórcom, którzy stanęli po stronie władz PRL-u, czyniąc ze swojego pisarstwa narzędzie doktrynalne. Miłosz nie podaje nazwisk pisarzy, natomiast posługuje się pseudonimami. Alfa to Jerzy Andrzejewski, Beta – Tadeusz Borowski, Gamma – Jerzy Putrament, Delta – Konstanty Ildefons Gałczyński. Wszyscy oni stali się niejako wyznawcami „Nowej Wiary”, czyli ideologii socjalizmu. Ulegli złudzeniu, że komunizm może zmienić świat na lepsze.

Andrzejewski objawia się, według Miłosza, w swojej twórczości jako moralista. Ma ambicje pouczania narodu, w jaki sposób powinien postępować. Posiada również zamiłowanie do patosu, zaczerpniętego z wiary katolickiej. Borowski to natomiast „nieszczęśliwy kochanek”, którego nieodwracalnie zmienił pobyt w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. W komunizmie szukał swoistej recepty na całe zło świata, jednak nie znalazł jej i ostatecznie popełnił samobójstwo. Jerzego Putramenta nazywa z kolei Miłosz „niewolnikiem dziejów”. Nadzorował on działalność politycznej cenzury literatów. Gałczyński to natomiast „trubadur”. Największą namiętnością jego życia był alkohol. W PRL-u pełnił zaś rolę „błazna”, którego znoszono i wykorzystywano, ponieważ podobał się publiczności.

Opracowanie

„Zniewolony umysł” to, jak stwierdził sam Miłosz, prozatorska wersja „Traktatu moralnego”. Książka ta została po raz pierwszy opublikowana na łamach paryskiej „Kultury” w 1953 roku. Autor stworzył tu niezwykle istotną analizę systemu komunistycznego w Polsce, a także totalitaryzmu w ogóle. Pokazał, w jaki sposób powstaje niebezpieczna ideologia, jakie są metody działania dyktatorskiej władzy oraz jaką rolę odgrywa elita intelektualna w szerzeniu fałszywej doktryny. Miłosz obnaża podstawowe narzędzia komunizmu, a więc propagandę i cenzurę. Zwraca uwagę na pogardę wobec indywidualizmu i prymat filozofii kolektywnej. Wskazuje również, że walka totalitarnej władzy jest zawsze walką o „rząd dusz”, stąd każda dyktatura potrzebuje ludzi kultury, by umacniać swoją legitymację do rządzenia.

Istotnym aspektem studium Miłosza jest analiza uwikłania intelektualistów we współpracę z reżimem. Sylwetki poszczególnych pisarzy służą jako przykłady różnych osobowości, które z rozmaitych względów uległy „Nowej Wierze” i przyjęły rolę jej proroków. Miłosz posługuje się językiem paraboli: używa pseudonimów, aluzji i niedopowiedzeń. Używa również symbolicznej terminologią, np. zaczerpniętej z „Pożegnania jesieni” Witkacego (np. tabletki Murti-Binga) czy z filozofii wschodu („ketman”).

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Pieśń nad Pieśniami – streszczenie...

Streszczenie „Pieśń nad pieśniami” to dialog pomiędzy Oblubieńcem i Oblubienicą. W pierwszej pieśni wzajemnie zachwycają się oni urodą swego partnera. Ona...

Ferdydurke – streszczenie plan...

Streszczenie Rozdział I - Porwanie Narrator obudził się o dziwnej porze - ni to nocą ni to o świcie. Zbudzony chciał pędzić na dworzec taksówką lecz po chwili...

Doktór Piotr – streszczenie plan...

„Doktór Piotr” jest dłuższą nowelą Stefana Żeromskiego. Akcja rozgrywa się w zaborze rosyjskim pod koniec XIX wieku. Streszczenie Na początku poznajemy...

Karuzela z Madonnami – interpretacja...

„Karuzela z Madonnami” to bodaj najbardziej znany wiersz Mirona Białoszewskiego – do czego z pewnością przyczyniła się znakomita interpretacja muzyczna...

Na czym polega tragizm Edypa i Makbeta?...

Edyp - syn Lajosa i Jokasty - oraz Makbet - szlachetny tan Glamis - pojawiają się na kartach dwóch tragedii których powstanie dzieli około 2000 lat. Losy tych...

ABC – streszczenie plan wydarzeń...

Streszczenie Joanna była młodą dziewczyną po której na pierwszy rzut oka widać było strapienie. Kobieta wyglądała biednie i żyła też w nędzy. Nie potrafiła...

Proszę państwa do gazu – streszczenie...

Jest upalne lato. Wszyscy więźniowie obozu chodzą nago ponieważ odbywa się odwszawianie ubrań. Od jakiegoś czasu nie przyjeżdżają nowe transporty dlatego część Kanady...

Zielono mi w głowie – interpretacja...

Już sam tytuł wiersza Kazimierza Wierzyńskiego przywodzi nastrój beztroski i radości życia. „Zielono mam w głowie” – tak może mówić człowiek...

U wrót doliny – interpretacja...

„U wrót doliny” to wiersz Zbigniewa Herberta który dotyka problematyki eschatologicznej. Tekst przedstawia poetycką wizję sądu ostatecznego. Wskazuje...