Unikalne i sprawdzone teksty

Zniewolony umysł – streszczenie, opracowanie

Streszczenie

„Zniewolony umysł” Czesława Miłosza to zbiór esejów, które analizują uwikłanie polskich pisarzy w ideologię komunistyczną. Poszczególne rozdziały poświęcone są kolejnym twórcom, którzy stanęli po stronie władz PRL-u, czyniąc ze swojego pisarstwa narzędzie doktrynalne. Miłosz nie podaje nazwisk pisarzy, natomiast posługuje się pseudonimami. Alfa to Jerzy Andrzejewski, Beta – Tadeusz Borowski, Gamma – Jerzy Putrament, Delta – Konstanty Ildefons Gałczyński. Wszyscy oni stali się niejako wyznawcami „Nowej Wiary”, czyli ideologii socjalizmu. Ulegli złudzeniu, że komunizm może zmienić świat na lepsze.

Andrzejewski objawia się, według Miłosza, w swojej twórczości jako moralista. Ma ambicje pouczania narodu, w jaki sposób powinien postępować. Posiada również zamiłowanie do patosu, zaczerpniętego z wiary katolickiej. Borowski to natomiast „nieszczęśliwy kochanek”, którego nieodwracalnie zmienił pobyt w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. W komunizmie szukał swoistej recepty na całe zło świata, jednak nie znalazł jej i ostatecznie popełnił samobójstwo. Jerzego Putramenta nazywa z kolei Miłosz „niewolnikiem dziejów”. Nadzorował on działalność politycznej cenzury literatów. Gałczyński to natomiast „trubadur”. Największą namiętnością jego życia był alkohol. W PRL-u pełnił zaś rolę „błazna”, którego znoszono i wykorzystywano, ponieważ podobał się publiczności.

Opracowanie

„Zniewolony umysł” to, jak stwierdził sam Miłosz, prozatorska wersja „Traktatu moralnego”. Książka ta została po raz pierwszy opublikowana na łamach paryskiej „Kultury” w 1953 roku. Autor stworzył tu niezwykle istotną analizę systemu komunistycznego w Polsce, a także totalitaryzmu w ogóle. Pokazał, w jaki sposób powstaje niebezpieczna ideologia, jakie są metody działania dyktatorskiej władzy oraz jaką rolę odgrywa elita intelektualna w szerzeniu fałszywej doktryny. Miłosz obnaża podstawowe narzędzia komunizmu, a więc propagandę i cenzurę. Zwraca uwagę na pogardę wobec indywidualizmu i prymat filozofii kolektywnej. Wskazuje również, że walka totalitarnej władzy jest zawsze walką o „rząd dusz”, stąd każda dyktatura potrzebuje ludzi kultury, by umacniać swoją legitymację do rządzenia.

Istotnym aspektem studium Miłosza jest analiza uwikłania intelektualistów we współpracę z reżimem. Sylwetki poszczególnych pisarzy służą jako przykłady różnych osobowości, które z rozmaitych względów uległy „Nowej Wierze” i przyjęły rolę jej proroków. Miłosz posługuje się językiem paraboli: używa pseudonimów, aluzji i niedopowiedzeń. Używa również symbolicznej terminologią, np. zaczerpniętej z „Pożegnania jesieni” Witkacego (np. tabletki Murti-Binga) czy z filozofii wschodu („ketman”).

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Sonety do Laury Francesco Petrarka...

Geneza „Sonety do Laury” zwane także „Canzoniere” (od włoskiego „canzona” – pieśń) oraz „Drobne wiersze włoskie” (tę...

Mit o Pandorze - streszczenie plan...

Streszczenie Stworzenie człowieka przez Prometeusza nie spodobało się Dzeusowi. Bóg pamiętając o walkach z gigantami obawiał się ludzi. Na rozkaz Zeusa Hefajstos...

Z lasu – interpretacja i analiza...

Wiersz Krzysztofa Kamila Baczyńskiego „Z lasu” pochodzi z czerwca 1944 roku z ostatnich miesięcy życia poety. Już pierwsze strofy wprowadzają nas w nastrój...

Rozmowa o poezji – interpretacja...

„Rozmowa o poezji” to wiersz Stanisława Grochowiaka. Zgodnie z tytułem utwór ma formę dialogu miedzy dwójką rozmówców – reporterką...

Kolumbowie rocznik 20 – opracowanie...

Geneza „Kolumbowie rocznik 20” to najsłynniejsza z powieści Romana Bratnego. Dzieło to doczekało się w swoim czasie statusu kultowego i dało nazwę całemu...

Kamienie na szaniec – streszczenie...

Słoneczne dni Alek (Aleksy Dawidowski) i Rudy (Jan Bytnar) poznają się w harcerskim oddziale „Buków”. Chłopcy darzą szacunkiem swojego harcmistrza nauczyciela...

Nowa Heloiza – opracowanie

Powieść Jana Jakuba Rousseau ukazała się po raz pierwszy w 1761 roku pod tytułem „Lettres de deux amans habitans d'une petite ville au pied des Alpes” („Listy...

Chłopcy z Placu Broni – streszczenie...

Streszczenie Opowieść rozpoczyna się w marcowy dzień podczas jednej z lekcji. Uczniowie nie mogą doczekać się momentu w którym będą mogli wyjść do domu. Klasa...

Cyd - streszczenie plan wydarzeń...

Akcja „Cyda” Corneille’a rozgrywa się w Hiszpanii w latach walk z muzułmanami. Jednak tło historyczne jest zdecydowanie drugorzędne najważniejsze są zaś...