Streszczenie
„Zniewolony umysł” Czesława Miłosza to zbiór esejów, które analizują uwikłanie polskich pisarzy w ideologię komunistyczną. Poszczególne rozdziały poświęcone są kolejnym twórcom, którzy stanęli po stronie władz PRL-u, czyniąc ze swojego pisarstwa narzędzie doktrynalne. Miłosz nie podaje nazwisk pisarzy, natomiast posługuje się pseudonimami. Alfa to Jerzy Andrzejewski, Beta – Tadeusz Borowski, Gamma – Jerzy Putrament, Delta – Konstanty Ildefons Gałczyński. Wszyscy oni stali się niejako wyznawcami „Nowej Wiary”, czyli ideologii socjalizmu. Ulegli złudzeniu, że komunizm może zmienić świat na lepsze.
Andrzejewski objawia się, według Miłosza, w swojej twórczości jako moralista. Ma ambicje pouczania narodu, w jaki sposób powinien postępować. Posiada również zamiłowanie do patosu, zaczerpniętego z wiary katolickiej. Borowski to natomiast „nieszczęśliwy kochanek”, którego nieodwracalnie zmienił pobyt w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. W komunizmie szukał swoistej recepty na całe zło świata, jednak nie znalazł jej i ostatecznie popełnił samobójstwo. Jerzego Putramenta nazywa z kolei Miłosz „niewolnikiem dziejów”. Nadzorował on działalność politycznej cenzury literatów. Gałczyński to natomiast „trubadur”. Największą namiętnością jego życia był alkohol. W PRL-u pełnił zaś rolę „błazna”, którego znoszono i wykorzystywano, ponieważ podobał się publiczności.
Opracowanie
„Zniewolony umysł” to, jak stwierdził sam Miłosz, prozatorska wersja „Traktatu moralnego”. Książka ta została po raz pierwszy opublikowana na łamach paryskiej „Kultury” w 1953 roku. Autor stworzył tu niezwykle istotną analizę systemu komunistycznego w Polsce, a także totalitaryzmu w ogóle. Pokazał, w jaki sposób powstaje niebezpieczna ideologia, jakie są metody działania dyktatorskiej władzy oraz jaką rolę odgrywa elita intelektualna w szerzeniu fałszywej doktryny. Miłosz obnaża podstawowe narzędzia komunizmu, a więc propagandę i cenzurę. Zwraca uwagę na pogardę wobec indywidualizmu i prymat filozofii kolektywnej. Wskazuje również, że walka totalitarnej władzy jest zawsze walką o „rząd dusz”, stąd każda dyktatura potrzebuje ludzi kultury, by umacniać swoją legitymację do rządzenia.
Istotnym aspektem studium Miłosza jest analiza uwikłania intelektualistów we współpracę z reżimem. Sylwetki poszczególnych pisarzy służą jako przykłady różnych osobowości, które z rozmaitych względów uległy „Nowej Wierze” i przyjęły rolę jej proroków. Miłosz posługuje się językiem paraboli: używa pseudonimów, aluzji i niedopowiedzeń. Używa również symbolicznej terminologią, np. zaczerpniętej z „Pożegnania jesieni” Witkacego (np. tabletki Murti-Binga) czy z filozofii wschodu („ketman”).
Maria Dąbrowska przedstawia losy familii Niechciów i Ostrzeńskich. Bogumił Niechcic pochodzi z rodziny powstańczej – majątek jego bliskich został skonfiskowany...
Utwór zatytułowany „Stepy akermańskie” to sonet który otwiera cały cykl „Sonetów krymskich” napisanych przez Adama Mickiewicza....
Streszczenie Puc i Bursztyn to dwa podwórzowe psy na gospodarstwie zarządzanym przez Katarzynę która właśnie kończy pranie. Nieraz wdają się w kłótnie...
Wiersz „Do Anny” autorstwa Daniela Naborowskiego stanowi dzieło które można usytuować na granicy między poezją metafizyczną a miłosną. Jak sugeruje...
Streszczenie Panna Marple udała się do lekarza. Ten widząc jej kiepski stan psychiczny postanawia dostarczyć znajomej rozrywki. W ręce Panny Marple trafia rękopis który...
Dla człowieka ptaki to zwierzęta szczególne. W czasach przed wzbiciem się ludzkości w powietrze to właśnie one mogły unosić się do góry. Nadawało im to...
Streszczenie: „Krótka rozprawa...” została wydana przez Reja w 1543 roku w Krakowie pod pseudonimem Ambroży Korczbok Rożek. Jej pełen tytuł to „Krótka...
Streszczenie Dedykacja „Faust” rozpoczyna się dedykacją o charakterze inwokacyjnym. Przywołane zostają w niej duhy zwiewne które symbolizują przeszłość....
Streszczenie Dante w trzydziestym piątym roku swojego życia w nocy poprzedzającej Wielki Piątek odnajduje się w alegorycznie pojmowanym ciemnym lesie. Próbując się...
