Streszczenie
„Zniewolony umysł” Czesława Miłosza to zbiór esejów, które analizują uwikłanie polskich pisarzy w ideologię komunistyczną. Poszczególne rozdziały poświęcone są kolejnym twórcom, którzy stanęli po stronie władz PRL-u, czyniąc ze swojego pisarstwa narzędzie doktrynalne. Miłosz nie podaje nazwisk pisarzy, natomiast posługuje się pseudonimami. Alfa to Jerzy Andrzejewski, Beta – Tadeusz Borowski, Gamma – Jerzy Putrament, Delta – Konstanty Ildefons Gałczyński. Wszyscy oni stali się niejako wyznawcami „Nowej Wiary”, czyli ideologii socjalizmu. Ulegli złudzeniu, że komunizm może zmienić świat na lepsze.
Andrzejewski objawia się, według Miłosza, w swojej twórczości jako moralista. Ma ambicje pouczania narodu, w jaki sposób powinien postępować. Posiada również zamiłowanie do patosu, zaczerpniętego z wiary katolickiej. Borowski to natomiast „nieszczęśliwy kochanek”, którego nieodwracalnie zmienił pobyt w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. W komunizmie szukał swoistej recepty na całe zło świata, jednak nie znalazł jej i ostatecznie popełnił samobójstwo. Jerzego Putramenta nazywa z kolei Miłosz „niewolnikiem dziejów”. Nadzorował on działalność politycznej cenzury literatów. Gałczyński to natomiast „trubadur”. Największą namiętnością jego życia był alkohol. W PRL-u pełnił zaś rolę „błazna”, którego znoszono i wykorzystywano, ponieważ podobał się publiczności.
Opracowanie
„Zniewolony umysł” to, jak stwierdził sam Miłosz, prozatorska wersja „Traktatu moralnego”. Książka ta została po raz pierwszy opublikowana na łamach paryskiej „Kultury” w 1953 roku. Autor stworzył tu niezwykle istotną analizę systemu komunistycznego w Polsce, a także totalitaryzmu w ogóle. Pokazał, w jaki sposób powstaje niebezpieczna ideologia, jakie są metody działania dyktatorskiej władzy oraz jaką rolę odgrywa elita intelektualna w szerzeniu fałszywej doktryny. Miłosz obnaża podstawowe narzędzia komunizmu, a więc propagandę i cenzurę. Zwraca uwagę na pogardę wobec indywidualizmu i prymat filozofii kolektywnej. Wskazuje również, że walka totalitarnej władzy jest zawsze walką o „rząd dusz”, stąd każda dyktatura potrzebuje ludzi kultury, by umacniać swoją legitymację do rządzenia.
Istotnym aspektem studium Miłosza jest analiza uwikłania intelektualistów we współpracę z reżimem. Sylwetki poszczególnych pisarzy służą jako przykłady różnych osobowości, które z rozmaitych względów uległy „Nowej Wierze” i przyjęły rolę jej proroków. Miłosz posługuje się językiem paraboli: używa pseudonimów, aluzji i niedopowiedzeń. Używa również symbolicznej terminologią, np. zaczerpniętej z „Pożegnania jesieni” Witkacego (np. tabletki Murti-Binga) czy z filozofii wschodu („ketman”).
Streszczenie „Pieśń nad pieśniami” to dialog pomiędzy Oblubieńcem i Oblubienicą. W pierwszej pieśni wzajemnie zachwycają się oni urodą swego partnera. Ona...
Streszczenie Rozdział I - Porwanie Narrator obudził się o dziwnej porze - ni to nocą ni to o świcie. Zbudzony chciał pędzić na dworzec taksówką lecz po chwili...
„Doktór Piotr” jest dłuższą nowelą Stefana Żeromskiego. Akcja rozgrywa się w zaborze rosyjskim pod koniec XIX wieku. Streszczenie Na początku poznajemy...
„Karuzela z Madonnami” to bodaj najbardziej znany wiersz Mirona Białoszewskiego – do czego z pewnością przyczyniła się znakomita interpretacja muzyczna...
Edyp - syn Lajosa i Jokasty - oraz Makbet - szlachetny tan Glamis - pojawiają się na kartach dwóch tragedii których powstanie dzieli około 2000 lat. Losy tych...
Streszczenie Joanna była młodą dziewczyną po której na pierwszy rzut oka widać było strapienie. Kobieta wyglądała biednie i żyła też w nędzy. Nie potrafiła...
Jest upalne lato. Wszyscy więźniowie obozu chodzą nago ponieważ odbywa się odwszawianie ubrań. Od jakiegoś czasu nie przyjeżdżają nowe transporty dlatego część Kanady...
Już sam tytuł wiersza Kazimierza Wierzyńskiego przywodzi nastrój beztroski i radości życia. „Zielono mam w głowie” – tak może mówić człowiek...
„U wrót doliny” to wiersz Zbigniewa Herberta który dotyka problematyki eschatologicznej. Tekst przedstawia poetycką wizję sądu ostatecznego. Wskazuje...