Motyw ogrodu w literaturze i sztuce

Motyw ogrodu to jeden z motywów literackich, które pojawiając się w różnorakich powieściach przyjmują odmienne znaczenie i symbolikę. Sposoby przedstawienia ogrodu zmieniały się razem z epokami oraz popularnymi prądami i nurtami.

Ogród w Biblii był miejscem rajskim, szczęśliwym, wolnym od trosk. Było to także miejsce utracone na wskutek grzechu ludzkiego. Przedstawienie rajskiego ogrodu pojawiało się wielokrotnie w sztuce, czego przykładem jest dzieło Michała Anioła zatytułowane „Wygnanie z raju”.

Ogród to także miejsce, które bezpośrednio przylega do miejsca zamieszkania człowieka i staje się obiektem jego troski, pracy. Przykładem takiego wykorzystania motywu ogrody jest „Żywot człowieka poczciwego” Mikołaja Reja. Ogród bywa także używany w sensie metaforycznym jako przedstawienie osobistej dziedziny oraz możliwości. Przykładem takiego użycia motywu jest przypowiastka Woltera, w której pada zdanie: „Trzeba uprawiać swój ogródek”.

Ogród jest także miejscem idealnym dla osób zakochanych. Takie przedstawienie ogrodu charakterystyczne jest między innymi dla twórczości Adama Mickiewicza, czego realizację znaleźć można między innymi w „Panu Tadeuszu” gdy czyta się opis spotkania Tadeusza z Zosią.

Ogród to miejsce, które nieodłącznie powiązane jest z przyrodą oraz jej przemianami. Może on także stać się świadkiem oraz elementem przemian zachodzących w bohaterach. Przykładem tego typu wykorzystania motywu jest lektura zatytułowana „Tajemniczy ogród” autorstwa Francis Hodgson Burnett. Przedstawia ona historię rozpuszczonej dziewczynki oraz chorego chłopca, którzy poprzez pracę i przebywanie w ogrodzie zmieniają swoje życie.

Ogród to także element miasta, który łączy człowieka z przyrodą. Opisy ogrodu pojawia się więc między innymi w „Lalce” napisanej przez Bolesława Prusa.

Przydomowy ogród może stać się także miejscem zdarzeń niezwykłych, tajemniczych. Przykładem takiego przedstawienia literackiego jest powieść Doroty Terakowskiej zatytułowana: „ W krainie kota”. Jej bohaterka wiedziona niewyjaśnioną potrzebą udaje się do ogrodu aby spożyć jeden z rosnących w nim korzeni.

Motyw występuje również w książkach fantastycznych, czego przykładem jest opowieść o Alicji, która trafiła do Krainy Czarów autorstwa Lewisa Carolla. W magicznym świecie dziewczynka ma okazję odwiedzić również ogród.

Ogród był także motywem chętnie podejmowanym przez malarzy. Przedstawienie uroczego popołudnia spędzonego w ogrodzie można dostrzec między innymi w dziele Aleksandra Gierymskiego zatytułowanym: „W altanie”. Innym przykładem są obrazy autorstwa Moneta. Motyw ogrodu wykorzystuje również Hieronim Bosch w dziele zatytułowanym: „Ogród rozkoszy ziemskich”, które stanowi niecodzienne, ciekawe, a zarazem niepokojące przedstawienie motywu.