Krótki utwór Mirona Białoszewskiego „Fioletowy gotyk” interpretować można na wielu różnych poziomach. W paru zaledwie słowach poeta zawarł olbrzymie bogactwo znaczeń, których wydobycie zależy od czytelnika, jego erudycji i wrażliwości.
Na pierwszy rzut oka mamy do czynienia z prostą scenką rodzajową. Obserwujemy średniowieczną (jak się można domyślać po skojarzeniach ze słowem „gotyk”) uroczystość –zapewne zwykłą mszę (dzwony) w gotyckim kościele. Wokół niego zbierają się żebracy.
Utwór ten pochodzi z roku 1947, czyli z okresu tuż po zakończeniu drugiej wojny światowej. Budzi skojarzenie z refleksjami Tadeusza Borowskiego, który zauważył, że zachwycamy się architekturą antyku, a nie myślimy o starożytnych niewolnikach, wznoszących owe wspaniałe gmachy. W opinii Borowskiego, który przeżył Auschwitz, to obóz koncentracyjny najlepiej wyraża dzieje ludzkości – sztuka, nauka, kultura budowane są na cierpieniu. Cierpieniu, którego po wiekach nie zauważamy. Dopiero II wojna światowa, która rozdarła kontynent europejski, każe ponownie zastanowić się nad losem tych, którzy ginęli przez wieki, ku chwale mocarzy i władców.
Podobną myśl wyczytać można w wierszu Białoszewskiego. Piękno gotyku zostaje skontrastowane z bólem żebraków, trędowatych oraz prześladowanych („wieże jak stosy”). Możemy zachwycać się tym, że ówcześni artyści uchwycili cierpienia matki boskiej – ale winniśmy też pamiętać o innych „żywych statuach”, jakich było ongiś miliony.
Białoszewski dopomina się więc wspomnienia tych, których chętnie wyrzucamy z podręczników historii – bo są brzydcy, nieciekawi, niekulturalni. Ale jego wiersz stanowi też refleksję nad samą istotną kontrastu, przenikającego ludzką historię. Bo jakże to – z jednej strony wspaniała sztuka, architektura, wielkie ideały religijne – a z drugiej ból, marność, cierpienie? Tak jest nie tylko w średniowieczu. XX wiek przyniósł rozwój techniki i nauki, ale także zagładę milionów, obozy koncentracyjne i komory gazowe.
Białoszewski nie potępia wprost kultury europejskiej, która nie potrafiła zapanować nad hitlerowskim barbarzyństwem. On tylko przypomina, że za wielkość często płacą maluczcy. Tak było za Juliusza Cezara i tak było za Adolfa Hitlera.
Forma utworu (kilka informacji):
– wiersz biały
– nieregularna liczba wersów w strofie
– antropomorfizacja (wołający gotyk)
Autorstwo i czas powstania Autorem wiersza „O chlebowym stole” jest Przecław Słota (Złota) szlachcic pochodzący z ziemi łęczyckiej który w latach 1398-1400...
Streszczenie Wydarzenia przedstawione w utworze rozgrywają się we Włoszech. Na stacji kolejowej w Marittimie pojawia się kundelek imieniem Lampo który zostaje przygarnięty...
Streszczenie Motto: Czemże jest o naturo twych pocieszeń mowa Wobec żądz które budzisz twym mrocznym obszarem. (A. Słonimski) Przedmowa W poprzedzającym utwór...
Streszczenie Motto Do błędów nagromadzonych przez przodków dodali to czego nie znali ich przodkowie - wahanie się i bojaźń - i stało się zatem że zniknęli...
Geneza „Harry Potter i Kamień Filozoficzny” – to pierwsza książka z siedmiotomowego cyklu autorstwa J. K. Rowling o przygodach młodego czarodzieja który...
Interpretacja Mit o Apollo to opowieść o najpiękniejszym i niezwykle utalentowanym bogu. Jest to opowieść o niezwykłym talencie który powinien być doceniony. Jest...
„Rzadko na moich wargach...” to liryk Jana Kasprowicza zamykający zbiór „Księga ubogich”. Wiersz powstał w okresie I wojny światowej wielkiej...
Geneza czas i miejsce akcji „Panny z Wilka” to opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza pochodzące z 1932 roku. W chwili pisania utworu sam autor zbliżał się do czterdziestego...
Geneza Pierwszy odcinek „Lorda Jima” Josepha Conrada ukazał się w 1899 roku na łamach „Blackwood’s Magazine” ostateczna praca nad utworem zakończyła...
