Geneza, czas i miejsce akcji
„Pamiętnik z powstania warszawskiego” to bodaj najbardziej znane beletrystyczne dzieło Mirona Białoszewskiego. Książka stanowi rodzaj autobiografii, opisującej losy pisarza w trakcie tytułowego zrywu Polaków w 1944 roku. W dziele obecne są dwa plany czasowe – wojna i rok 1967, kiedy autor wspomina swoje losy sprzed dwudziestu lat. Dominuje pierwszy plan, opisując wydarzenia od początku sierpnia 1944 do pierwszych miesięcy roku 1945, gdy bohater powrócił do zniszczonej Warszawy. Z krótkim wyjątkiem, akcja toczy się w stolicy Polski.
Motywy, problematyka
Książka Mirona Białoszewskiego stanowi ważny głos w dyskusji nad losami zwykłych ludzi w czasie wojny i powstania. Autor nie był żołnierzem i nie brał udziału w starciach z Niemcami – jego perspektywa jest perspektywą cywila, który pragnie doczekać końca walk. Nie oznacza to, że Miron pozostawał obojętny wobec konfliktu. Wręcz przeciwnie, jak większość Warszawiaków z radością przyjął początek powstania. Wynikało to z nadziei na zrzucenie niemieckiej dominacji, jaka dławiła kraj od 1939 roku. Ludzie pomagają żołnierzom z AK budować umocnienia, wznoszą flagi, a także organizują wydarzenia o charakterze patriotycznym. Entuzjazm jednak szybko się wyczerpuje, skonfrontowany z tragicznymi warunkami życia, jakie panują wśród murów walczącej Warszawy. Niemiecka artyleria i lotnictwo zbiera krwawe żniwo wśród cywilów, zdobycie wody i jedzenia to cud. Białoszewski opisuje głód, pragnienie i nieustanny strach. Do najbardziej przejmujących fragmentów książki zalicza się relacja z ewakuacji do innej części miasta, przez kanały – epizod ten stał się kanwą wcześniejszego filmu Andrzeja Wajdy („Kanał”).
Bohaterowie
Paradoksalnie, głównym bohaterem nie jest Miron Białoszewski, ani jego przyjaciele (np. Swen), czy krewni. Dominuje bohater zbiorowy, jakim jest ludność Warszawy. Czytelnik obserwuje osoby, które pomimo tragicznych warunków usiłują zachować resztki normalnego życia. Stąd epizody takie, jak otwarcie zakładu fryzjerskiego wśród szalejącej zagłady i nędzy. Celem Białoszewskiego było ukazanie reakcji zwykłych ludzi, rzuconych w środek tragicznego i wielkiego wydarzenia historycznego. Wielkość i podłość mieszają się ze sobą – a Białoszewski jest narratorem współczującym. Pragnie zrozumieć, nie oceniać. Sam wie najlepiej, że trudno wydawać oceny o człowieku, który znajduje się w sytuacji ekstremalnej.
„Pamiętnik z powstania warszawskiego” doczekał się wielu adaptacji teatralnych. Do najważniejszych należy ta, dokonana na potrzeby teatru telewizji w 2009 roku.
Streszczenie Pewna dziewczynka o imieniu Lisa ma siedem lat i mieszka w Bullerbyn – niedużej wiosce na południu Szwecji. Ma dwóch braci – ośmioletniego...
„Ballady i romanse” ukazały się w roku 1822 w Wilnie. Utwory w nich zawarte stanowią część cykli zatytułowanego „Poezyje”. W skład utworów...
Geneza „Kartoteka” Tadeusza Różewicza została opublikowana w 1960 roku na łamach „Dialogu”. Pisarz inspirował się między innymi dramatem...
„Świat” to wiersz Jana Twardowskiego. Ksiądz-poeta w utworze tym po raz kolejny udowodnił że jak nikt inny potrafił mówić o sprawach skomplikowanych...
Streszczenie Wokół pewnego mężczyzny zgromadzili się grzesznicy by słuchać jego słowa. Powiedział im że ktoś kto ma 100 owiec i zaginie mu jedna zostawia 99...
Geneza „Kubuś Puchatek” A. A. Milne’a wydany został w roku 1926. Historia Misia o Bardzo Małym Rozumku miała swój początek w codziennym życiu autora....
Dawno temu przed wiekami ziemie polskie były grabione przez okrutnych bezlitosnych Tatarów. Kraków również znajdował się w poważnym niebezpieczeństwie....
Streszczenie Epizod o Kainie i Ablu dotyczył czasów nieco późniejszych niż grzech pierworodny Adama i Ewy ale funkcjonuje jako jego efekt. Kain był starszym...
Geneza „Jądro ciemności” zostało opublikowane w 1899 roku. Na powstanie mikropowieści Josepha Conrada miały wpływ osobiste doświadczenia autora. Pracował...