Geneza, czas i miejsce akcji
„Pamiętnik z powstania warszawskiego” to bodaj najbardziej znane beletrystyczne dzieło Mirona Białoszewskiego. Książka stanowi rodzaj autobiografii, opisującej losy pisarza w trakcie tytułowego zrywu Polaków w 1944 roku. W dziele obecne są dwa plany czasowe – wojna i rok 1967, kiedy autor wspomina swoje losy sprzed dwudziestu lat. Dominuje pierwszy plan, opisując wydarzenia od początku sierpnia 1944 do pierwszych miesięcy roku 1945, gdy bohater powrócił do zniszczonej Warszawy. Z krótkim wyjątkiem, akcja toczy się w stolicy Polski.
Motywy, problematyka
Książka Mirona Białoszewskiego stanowi ważny głos w dyskusji nad losami zwykłych ludzi w czasie wojny i powstania. Autor nie był żołnierzem i nie brał udziału w starciach z Niemcami – jego perspektywa jest perspektywą cywila, który pragnie doczekać końca walk. Nie oznacza to, że Miron pozostawał obojętny wobec konfliktu. Wręcz przeciwnie, jak większość Warszawiaków z radością przyjął początek powstania. Wynikało to z nadziei na zrzucenie niemieckiej dominacji, jaka dławiła kraj od 1939 roku. Ludzie pomagają żołnierzom z AK budować umocnienia, wznoszą flagi, a także organizują wydarzenia o charakterze patriotycznym. Entuzjazm jednak szybko się wyczerpuje, skonfrontowany z tragicznymi warunkami życia, jakie panują wśród murów walczącej Warszawy. Niemiecka artyleria i lotnictwo zbiera krwawe żniwo wśród cywilów, zdobycie wody i jedzenia to cud. Białoszewski opisuje głód, pragnienie i nieustanny strach. Do najbardziej przejmujących fragmentów książki zalicza się relacja z ewakuacji do innej części miasta, przez kanały – epizod ten stał się kanwą wcześniejszego filmu Andrzeja Wajdy („Kanał”).
Bohaterowie
Paradoksalnie, głównym bohaterem nie jest Miron Białoszewski, ani jego przyjaciele (np. Swen), czy krewni. Dominuje bohater zbiorowy, jakim jest ludność Warszawy. Czytelnik obserwuje osoby, które pomimo tragicznych warunków usiłują zachować resztki normalnego życia. Stąd epizody takie, jak otwarcie zakładu fryzjerskiego wśród szalejącej zagłady i nędzy. Celem Białoszewskiego było ukazanie reakcji zwykłych ludzi, rzuconych w środek tragicznego i wielkiego wydarzenia historycznego. Wielkość i podłość mieszają się ze sobą – a Białoszewski jest narratorem współczującym. Pragnie zrozumieć, nie oceniać. Sam wie najlepiej, że trudno wydawać oceny o człowieku, który znajduje się w sytuacji ekstremalnej.
„Pamiętnik z powstania warszawskiego” doczekał się wielu adaptacji teatralnych. Do najważniejszych należy ta, dokonana na potrzeby teatru telewizji w 2009 roku.
Interpretacja Mit o Orfeuszu i Eurydyce jest przede wszystkim opowieścią o niezwykłej miłości której nie przerywa nawet śmierć. Zrozpaczony Orfeusz gotów...
“Nienawiść” to wiersz Wisławy Szymborskiej w którym poetka gorzko podsumowuje karierę tego uczucia na przestrzeni dziejów. Nienawiść jawi się...
Streszczenie „Konrad Wallenrod” Adama Mickiewicza rozpoczyna się mottem zaczerpniętym z „Księcia” Machiavellego – Macie bowiem wiedzieć że...
Ksiądz Jan Twardowski znany jest przede wszystkim ze swojej twórczości poetyckiej. Potrafił on w sposób prosty mówić o sprawach trudnych dzięki czemu...
W 1528 roku ukazało się we Włoszech dzieło Baldassarre Castiglione „Il Cortegiano”. Traktat ów zyskał olbrzymią popularność w całej Europie. Renesansowe...
Dedal i Ikar” Zbigniewa Herberta to wiersz w którym poeta dokonuje reinterpretacji mitologii. Poeta polemizuje z tradycyjnym rozumieniem mitu o Dedalu i Ikarze....
W okresie renesansu niezwykłą popularność zdobyły w Europie dzieła zwierające wskazówki jak prowadzić godne i dobre życie. Autorzy analizowali jaka edukacja jest...
Streszczenie „Zniewolony umysł” Czesława Miłosza to zbiór esejów które analizują uwikłanie polskich pisarzy w ideologię komunistyczną....
„Oda do młodości” to utwór który określany jest jako manifest romantyczny i nie jest to bezpodstawne. W utworze stworzonym przez Adama Mickiewicza...