„Pamiętnik z powstania warszawskiego” jest rodzajem autobiografii Mirona Białoszewskiego. W trakcie narracji autor miesza plany czasowe – współczesny (1967 rok) i ten sprzed ponad dwóch dekad. Dominuje plan drugi, opowiadający o tytułowym powstaniu z 1944 roku.
Utwór rozpoczyna się opisem 1 sierpnia 1944 roku. Miron udaje się kupić chleb i przygląda się nadzwyczajnemu wzburzeniu, w jakim jest ludność miasta. Wreszcie dochodzi godzina 17 i rozpoczyna się zryw. Autor opisuje pierwsze dni powstania, budowanie barykad, kompletowanie uzbrojenie przez wojskowych. Sam nie należy do oddziałów zbrojnych, więc dzieli czas na pomaganie w pracy ludziom i rozmowy z przyjaciółmi.
Kilka dni później grupa znajomych urządza wieczornice patriotyczną. Miron występuje w inscenizacji „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego. Sceny te ukazują radość Polaków, którzy zrzucili jarzmo hitlerowskiego okupanta, pod którym cierpieli poprzednie pięć lat. Niestety, jest to radość przedwczesna.
Białoszewski opisuje degradację, jaka spotyka warszawiaków. Śmierć jest wszechobecna, Niemcy bezwzględnie niszą miasto. Ludzie z trudem zdobywają pożywienie i wodę, pociechę znajdując jedynie w modlitwie. Białoszewski notuje przemiany, jakie zachodzą wśród ludzi ukrywających się w piwnicach (np. powrót do „matriarchatu”, tj. szczególna rola kobiet).
Razem z przyjacielem Swenem i oddziałami AK, Białoszewski ewakuuje się z oblężonej Starówki. Ewakuacja odbywa się kanałami i trwa kilka godzin, które są prawdziwym piekłem. Smród i klaustrofobia utrudniają poruszanie się, a w każdej chwili do studzienki kanalizacyjnej wpaść może niemiecki granat. Warto odnotować, że ewakuacja kanałami należy do najbardziej przejmujących epizodów powstania i została utrwalona w filmie Andrzeja Wajdy „Kanał”.
Kolejne tygodnie to dla bohaterów nieustanne ukrywanie się w coraz nowych miejscach. Niemieckie bomby stanowią ciągłe zagrożenie. Mimo tragicznego stanu miasta, Miron odkrywa, że nieopodal jego kryjówki działa zakład fryzjerski. Kolejny raz czytelnik widzi kontrast między grozą obracanego w ruinę miasta, a zwykłym życiem, jakie rozpaczliwie próbują wieść Warszawiacy.
Wreszcie po dwóch miesiącach powstańcy kapitulują. Ludność przeniesiona zostaje do obozów przejściowych – z jednego z nich uciekają Miron i jego ojciec. Do Warszawy wracają dopiero kilka miesięcy później – kiedy nie ma już Niemców, ale miasto leży w gruzach.
Plan wydarzeń:
1. Dzień okupowanej Warszawy. Godzina W.
2. Wznoszenie barykad.
3. Wieczornica patriotyczna.
4. Głód i strach.
5. Ewakuacja do innej części miasta.
6. Spotkanie fryzjera.
7. Kapitulacja miasta.
8. Ucieczka z obozu.
Streszczenie Pierwsza księga „Kroniki polskiej” Galla Anonima rozpoczyna się listem do ówczesnego episkopatu Polski po którym kronikarz zamieszcza...
„Kobiety Rubensa” Wisławy Szymborskiej to wiersz w którym poetka snuje rozważania na temat zmienności kanonów piękna. Czyni to na przykładzie słynnych...
Streszczenie „Rok 1984” to powieść Georga Orwella. Jej akcja toczy się w przyszłości (z punktu widzenia autora) w Anglii. Kraj znajduje się pod rządami totalitarnej...
„Rozmiłowała się ma dusza...” to wiersz Jana Kasprowicza pochodzący z tomu „Księga ubogich” (1916). Liryk ma charakter poetyckiego wyznania podmiotu...
Streszczenie Tom I Pensja pani Latter była od 1870 r. najznamienitszą w całej Warszawie. Jej mury opuszczały najlepsze obywatelki większość z absolwentek cieszyła się...
Streszczenie Rozdział I - Piotruś wkracza na widownię Gdy Wendy miała dwa lata przyszła do swojej mamy i przyniosła jej piękny kwiatek. Musiała wtedy wyglądać szczególnie...
Geneza Pracę nad „Konradem Wallenrodem” rozpoczął Mickiewicz najprawdopodobniej w 1824 r. Jako że było to okres jego zesłania na tereny Rosji w której...
W „Piosence pasterskiej” Czesław Miłosz odwołuje się do toposu arkadii. Wizja krainy szczęśliwości wiecznej wiosny i dostatku od stuleci pojawiała się w...
Geneza „Mała apokalipsa” autorstwa Tadeusza Konwickiego ukazała się w 1979 r. Powieść wydana została w drugim obiegu a więc poza nurtem głównym i poza...
