Geneza
Książka „Pinokio” została napisana przez włoskiego dziennikarza, polityka i powieściopisarza, Carlo Collodiego. Początkowo opublikowano ją w prasie w latach 1881-1882. Nie była to jednak pełna wersja przygód niezwykłego pajacyka, jaką dzisiaj znamy – kończyła się bowiem śmiercią Pinokia, powieszonego przez rozbójników (czyli zawierała pierwsze piętnaście rozdziałów). Skłoniony przez entuzjastyczne przyjęcie swojego dzieła, Collodi rozszerzył przygody Pinokia o dalsze dwadzieścia jeden rozdziałów. Znana nam wersja książeczki ukazała się w roku 1883. Dzisiaj pajacyk należy do najważniejszych i najpopularniejszych postaci literatury dziecięcej – a poświęcona mu powieść przełożona została na 240 języków!
Czas i miejsce akcji
Akcja „Pinokia” toczy się we Włoszech, w niesprecyzowanym czasie – bohaterowie odwiedzają też magiczne krainy, takie jak Zabawkonia. W książce opisane zostają losy tytułowej marionetki od momentu jej wyrzeźbienia z niezwykłego, mówiącego kawałka drewna, aż do przemieniany w żywego chłopca.
Bohaterowie i motywy
Pinokio jest postacią krnąbrną. Od początku sprawia problemy swojemu opiekunowi i twórcy, imieniem Dżepetto. Ten traktuje pajacyka, jak syna i stara się wyprowadzić go na prostą – sprzedaje nawet swoją kurtkę, by jego przybrany syn mógł udać się do szkoły. Gdy zaś Pinokio ginie, mężczyzna wyrusza na jego poszukiwanie i zostaje pożarty przez rybopsa (ostatecznie Pinokio odnajduje ojca w brzuchu wspomnianego potwora i uciekają we trójkę, razem z poznanym tuńczykiem).
Marionetka początkowo nie przejmuje się staraniami Dżepetta – sprzedaje elementarz, by dostać się na przedstawienie cyrkowe, zadaje się też z rzezimieszkami (lisem i kotem). Pinokio zostaje przez nich powieszony, ale ratuje go wróżka o błękitnych włosach. I ona, podobnie jak Dżepetto, stara się wychować niesfornego pajacyka. Niestety, także wróżka ma z nim problemy – ucieka on do krainy Zabawkonia i zamienia się w osła.
Pinokio jest niewielki, ma okrągłą głowę bez uszu i walcowaty brzuch. Zrobiony jest z drewna – na początku książki, na skutek przygody z kominkiem, ogień spala jego nogi. Dżepetto jednak naprawia pajacyka. Kiedy Pinokio kłamie, jego nos wydłuża się. Na końcu książeczki, zostaje zamieniony w żywego chłopca – ma to miejsce wtedy, gdy wróżka upewnia się, że zmienił swoje postępowanie.
Interpetacja
Pinokio opowiada o dojrzewaniu krnąbrnego pajacyka – jest to alegoria (w gruncie rzeczy, książeczka mówi o każdym z nas). Niezwykłe przygody marionetki uczą, że ważna jest miłość bliskich, oraz że kłamstwo nie popłaca, podobnie jak brak nauki. Nieustanna zabawa zmienić może każdego w osła – nawet jeśli nie będziemy mieć ogona i uszu, tak jak Pinokio i jego przyjaciel Knot. Musimy doceniać to, że inni starają się o nasze dobro – tak, jak Dżepetto i wróżka dbali o Pinokia. Warto też pamiętać, iż podstępy nie popłacają – tę z kolei naukę wyciągnąć można z losów oszustów, kota i lisa.
Książka Carlo Collodiego zawiera w sobie nie tylko mnóstwo poczucia humor. Jest również bardzo mądra i głęboka.