Miasta są areną ludzkiego życia już od starożytności. Każda epoka wytworzyła indywidualny obraz tej przestrzeni. Renesans dążył na przykład do stworzenia miasta idealnego, kierując się głównie ustaleniami Witruwiusza (starożytny rzymski architekt) i Leonarda da Vinci. Jednakże prawdziwa rewolucja urbanistyczna dokonała się w XIX stuleciu, kiedy to uprzemysłowienie wpłynęło na gwałtowny rozwój ludzkich osiedli. Fascynacja nowymi tworami, które przykuwały uwagę zgiełkiem i mnogością wrażeń, szybko znalazła odbicie w literaturze. Szczególne miejsce zajmuje tutaj powieść realistyczna, której jednym z głównych zamiarów było oddanie bogactwa miejskiego krajobrazu.
Akcja „Lalki” Bolesława Prusa toczy się w Warszawie (miejsce pierwotne) i Paryżu. Obie te przestrzenie znacznie się od siebie różnią, a ich porównanie dostarcza krytycznych dla obecnej stolicy Polski wniosków.
Narrator opisuje miasta zgodnie z ich autentyczną topografią. W procesie tym posługuje się oficjalnymi nazwami ulic i budynków (zlokalizowanie kamienicy, w której mieścił się sklep Wokulskiego, wciąż jest możliwe). Takie postępowanie wynika ze specyfiki powieści realistycznej - jej zadaniem było zgodne z prawdą oddawanie rzeczywistości. Warto zauważyć, iż zabieg ten wzmacnia prawdopodobieństwo opisanej historii, pokazując czytelnikowi, że wydarzenia rozgrywają się w doskonale znanej mu przestrzeni.
Jeśli do opisu miast przedstawionych w „Lalce” zastosowana zostanie terminologia muzyczna, to mowa tutaj o kakofonicznej Warszawie i polifonicznym Paryżu. Obecna stolica Polski to prawdziwa mieszanina barw, dźwięków i obrazów. Brakuje tu jednak odpowiedniej harmonii, gdyż wszechobecne różnice i kontrasty sprawiają, że przestrzeń tego miasta przywodzi na myśl głównemu bohaterowi dzieła kraj w stanie rozkładu (Oto miniatura kraju – myślał – w którym wszystko dąży do spodlenia i wytępienia rasy. Jedni giną z niedostatku, drudzy z rozpusty). Odbiorca widzi oczyma Wokulskiego nawarstwiające się nierówności, dostrzega ludzi niechętnie wypełniających swoje obowiązki (i wśród arystokracji, i wśród biedoty).
Narrator obrazuje Warszawę w sposób realistyczny, posługując się niekiedy techniką naturalistyczną. Nie stroni od obrazów niemiłych czytelnikowi, kreuje mieszkańców w taki sposób, by jak najpełniej oddawali przynależność do określonych środowisk.
Pełen życia jest także kontrastujący z Warszawą Paryż. Pierwsze wrażenie, jakie wywiera to miasto na głównym bohaterze, jest negatywne. Rozgryzienie tajemnicy tej przestrzeni zajmuje mu nieco czasu, wymaga odzyskania spokoju po gwałtownej reakcji na postępowanie panny Łęckiej. Miotający się bez celu po zatłoczonych ulicach stolicy Francji Wokulski stopniowo odkrywa harmonię cechującą ten zgiełk. Dostrzega, że każda frakcja (uczeni, robotnicy, kupcy) ma w Paryżu swoje miejsce, a ich praca umożliwia prawidłowe funkcjonowanie organizmu, jakim jest miasto. Dlatego porównuje stolicę Francji do olbrzymiej gąsienicy. Ten swoiście pozytywistyczny zabieg podkreśla, iż każdy drobny organizm funkcjonujący w przestrzeni miejskiej jest za coś odpowiedzialny.
Akcja „Lalki” Bolesława Prusa toczy się głównie w miastach. Wielkie skupiska ludzkie są w tym dziele niejednorodne i zróżnicowane. Realistyczne obrazowanie, które stosuje narrator, podkreśla ten fakt i ukazuje czytelnikowi, jak bardzo złożoną strukturę mają te ogromne zbiorowiska budynków, ulic, parków i placów.
Życie codzienne i kariery zawodowe aktorek tancerek wokalistek kabaretowych oraz cyrkówek nad wyraz interesowały mieszkańców Paryża przełomu wieków...
Powieść Jana Potockiego „Rękopis znaleziony w Saragossie” od dwóch stuleci elektryzuje czytelników. Chociaż za życia autora nie cieszyła się...
W XV wieku odkryto w Rzymie niezwykłą grotę pełną zadziwiających malowideł. Przedstawiały one połączenia ludzi i zwierząt i roślin. Motywy owe zaczęły być kopiowane...
Kraków to jedno z najważniejszych polskich miast. Przez długie wieki był stolicą naszego kraju miejscem zamieszkania króla. To tutaj znajduje się prastary...
Louis Vauxcelles francuski krytyk sztuki w czasie podziwiania wystawy obrazów miał krzyknąć iż widzi Donatella wśród bestii (Donatello był renesansowym rzeźbiarzem)....
Definicja i wyznaczniki gatunku Dramat romantyczny to typ dramatu charakterystyczny dla epoki romantyzmu. Odrzuca on klasyczną koncepcję tej odmiany literackiej wyrastając...
XIX wiek stanowił trudny okres dla Polaków. Kraj znajdował się pod zaborami a próby postań narodowych nie doprowadziły do odzyskania niepodległości. Jednak...
Kiedy Mały Książę opuścił swoją planetę w pierwszej kolejności odwiedził ciała niebieskie zlokalizowane najbliżej jego asteroidy B-612. Były to planety 325 326 327...
Zabicie drugiego człowieka we wszystkich kulturach uchodzi za doświadczenie ekstremalne. Nawet w okresach brutalnych i okrutnych odebranie życia uznawano za najgorszą zbrodnię...