Max Ernst, Dzień i noc – opis, interpretacja i analiza obrazu

Olejny obraz Maxa Ernsta „Dzień i noc” pochodzi z 1941 roku. Namalowany został w Stanach Zjednoczonych, gdzie artysta udał się, uciekając przez trwającą w Europie II wojną światową. Dzieło zaliczane jest do surrealizmu.

Obraz przedstawia – no właśnie, co? Prawdopodobnie widzimy krajobraz – wypełniają go dziwne bryły. Być może są to skały, ale bardziej prawdopodobne, że mamy do czynienia z jakimiś olbrzymimi budynkami. Ale tutaj pojawia się dwuznaczność – układ obrazu sprawia wrażenie, że możemy mieć do czynienia z pracownią artysty. Dziwne wieże mają kształt sztalug, na których rozwieszone są obrazy. Ów krajobraz skrywa mrok – rozjaśnione są tylko jego fragmenty, mające kształt prostokątów (przez co przypominają obrazy właśnie). W prawym (z perspektywy widza) dolnym roku znajduje się jeszcze jeden „obraz” – ten z kolei nie jest jasny, przestawia natomiast kotłujące się ciemne kształty. Przypominają one nieco wejście do podziemi.

Zapewne Ernst odnosił się swoim dziełem do trwającego właśnie kataklizmu wojny. Była ona starciem między aliantami, a hitlerowcami – jak zauważył Winston Churchill, zwycięstwo tych ostatnich zepchnęłoby świat w otchłań nowych mrocznych wieków. Artysta zdaje sobie z tego sprawę – ciemność, pogrążająca obraz, może oznaczać cień imperium Hitlera, padający na Europę, na jej cywilizację i kulturę. Triumf Niemiec stanie się wejściem ludzkości do podziemi.

Ale malarz dostrzega też, że nic nie jest przesądzone. Jasne prostokąty symbolizują nadzieję dla ludzkości – na razie światło jest w odwrocie, ale wszystko może się zmienić. Walka toczy się również w duszy artysty – walka między rozpaczą, a nadzieją na lepsze jutro.