Mitologia była czymś, co w czasach starożytności i średniowiecza (w przypadku terenów pogańskich) porządkowało ludziom obraz świata. Nie wszyscy oczywiście uznawali ją za źródło nieomylnej prawdy– w antycznych religiach nie było odpowiednika katolickich dogmatów, rzeczy nie podlegających dyskusji. Co więcej, wielu starożytnych filozofów oburzało się na mity, uznając, że to niegodne, by przedstawiać bogów w ten sposób. Jak można – pytali – ukazywać Zeusa, jako kobieciarza? Skoro potępia się pewne wady u ludzi, to nie należy przypisywać ich bogom. Jednak głosy tych sceptyków nie przeszkadzały ludziom cieszyć się sztuką i literaturą opowiadającą o bardziej i mniej chwalebnych czynach bogów i herosów. Może właśnie dlatego, że ich postępowanie było tak skomplikowane, a charaktery tak barwne, mitologia pozostała inspiracją dla sztuki nawet wtedy, gdy pogaństwo zostało zastąpione przez religię wyznawców Chrystusa.
W „Boskiej Komedii” Dante obficie korzysta z motywów mitologicznych. Jednym ze strażników piekła jest przykładowo Cerber. Dante i Wergiliusz natykają się również na Arachne, kobietę-pająka. Do owego wątku mitologii greckiej odniósł się również Gustav Dore, autor jednej z najsłynniejszych kolekcji ilustracji do „Boskiej Komedii”. Na klimatycznej grafice widzimy podróżujących przez piekło poetów, obserwujących Arachne, wijącą się w mieszaninie bólu i ekstazy. Mitologia często otwierała pola do różnorodnych interpretacji – klątwa mogła być uznana za łaskę i na odwrót.
Dante połączył starożytne podania z wizją świata średniowiecznego chrześcijaństwa. Z kolei współczesny pisarz fantasty, Neil Gaiman, osadził pogańskich bogów we współczesnych Stanach Zjednoczonych. „Amerykańscy bogowie” opowiadają o dawnych władcach świata, którzy pozbawieni wyznawców, stracili moc. Teraz przypominają oni starców, wspominających dobre czasy. Żebrzą o odrobinę ludzkiego podziwu, próbują sił, jako gwiazdy estrady, biznesmeni, nawet jako prostytutki (bogini Isztar, którą w starożytności czczono przy pomocy tak zwanej „sakralnej prostytucji”). Gaiman wykorzystuje motywy mitologiczne, by wywołać nastrój melancholii – cóż może być trwałego w świecie, w którym nawet bogowie zostali strąceni z Olimpu? Ale autorowi chodzi również o satyrę na współczesną Amerykę, pogubioną wśród apokaliptycznych sekt, wyznawców New Age i dziwnych kultów. Gaiman skłania Amerykanów do zastanowienia się nad tym, czy w sprawach duchowych nie idą na łatwiznę i czy nie uznają kwestii metafizycznych za kolejny produkt, który można kupić w supermarkecie razem z mrożoną pizzą i kawą rozpuszczalną.
Motywy mitologiczne były i są wykorzystywane w literaturze. Twórcy chętnie sięgają do wątków znanych wszystkim, by wyciągnąć z nich nową treść. Dante przywoływał barwne postacie mitologiczne, by tym większe wrażenie wywierała jego wizja chrześcijańskich zaświatów. Z kolei Neil Gaiman odwoływał się do starożytnych bogów, by zadać kilka istotnych pytań o kondycję współczesnego świata. Pewne pozostaje jedno – wątki mitologiczne będą jeszcze długo wykorzystywane w literaturze i sztuce.