Walerian Ziembiewicz jako ojciec

W „Granicy” Zofii Nałkowskiej zaakcentowany został wpływ, jaki na ludzką przyszłość wywiera otoczenie, w którym odbywał się proces dorastania. W wypadku Zenona Ziembiewicza - głównego bohatera powieści - środowiskiem tym była zarządzana przez Waleriana Ziembiewicza, jego ojca, Boleborza.

Do majątku Tczewskich Ziembiewiczowie sprowadzili się na kilka lat przed wojną. Sami nieco wcześniej utracili swe rodzinne posiadłości wskutek nieprzemyślanych interesów. Przyjęcie propozycji zamożnych Tczewskich było więc dla rodziny wywodzącej się z ubogiej szlachty wspaniałą szansą.

Już od najmłodszych lat Zenon Ziembiewicz zaznajamiany był przez ojca ze swym herbem rodowym. Dla Waleriana stanowił on powód do wielkiej dumy, mężczyzna umiał objaśnić najbardziej skomplikowane zawiłości heraldyczne tego znaku. Niestety, w jego wypadku znajomość swych korzeni nie szła w parze z odpowiedzialnym gospodarzeniem. I w Boleborzy popełniał liczne błędy, przez co folwark należał do tych najgorzej rozwiniętych, zapuszczonych.

Walerian Ziembiewicz większość czasu spędzał w swej kancelarii, gdzie przygotowywał naboje. Jego ulubionym zajęciem było przechadzanie się po okolicznych polach z bronią u boku. Cenił sobie nie tylko polowania, z wielką gorliwością pilnował również pracujących w majątku, by nie kradli należących do Tczewskich dóbr i towarów. Mimo to sam niewiele wnosił do funkcjonowania folwarku, gdyż nie miał wielkiego pojęcia o prowadzeniu interesów.

Najwcześniejsze spośród wspomnień Ziembiewicza związanych z ojcem były pozytywne. W jego towarzystwie czuł się bezpieczny, kochany i doceniany. Jednakże bardzo szybko obraz ten uległ zmianie. Dorastający młodzieniec dostrzegał coraz więcej przewinień ojca, spośród których największym, wręcz niewybaczalnym było zdradzanie matki z wiejskimi dziewczętami. Późniejsze spowiedzi i przyrzeczenia poprawy nigdy nie przynosiły żadnego efektu - mężczyzna zawsze wracał na obraną wcześniej drogę.

W czasie wakacji poprzedzających ostatni rok studiów Zenona Ziembiewicza w Paryżu główny bohater udał się do ojca, by prosić go o wsparcie finansowe. Walerian, ku zdziwieniu syna, nie przywitał go wrzaskami, lecz w apatyczny sposób odrzekł, że młodzieniec powinien rozmawiać z matką. Tłumaczył się przy tym nieznajomością domowego budżetu.

Ostatnie spotkanie ojca i syna miało miejsce, gdy Zenon związany był już z Elżbietą. Biecka i Ziembiewicz dostrzegli wówczas, że Walerian jest zmęczony, schowany gdzieś z boku. Bratanica Kolichowskiej mówiła nawet o konieczności zaprzestania przez niego pracy w folwarku.

Relacje Zenona Ziembiewicza z ojcem z roku na rok stawały się coraz gorsze. Młodzieniec dostrzegał w gospodarzu majątku leżącego w Boleborzy przede wszystkim cechy negatywne. Walerian nie był człowiekiem stanowczym ani zaradnym, nienależycie sprawował też powierzoną mu funkcję. Jednak dla Zenona znacznie gorszy był fakt, że jego ojciec tak łatwo poddawał się własnym słabością i przechodził nad tym do porządku dziennego. Zenon Ziembiewicz nie poznał więc w swym rodzinnym domu mocnego i stanowczego wzorca męskiej osoby, co wyraźnie wpłynęło na jego późniejsze losy.