Jeszcze do czasów po II wojnie światowej Polska była krajem rolniczym – większość społeczeństwa pracowała na roli. Temat życia na wsi pojawiał się więc w naszej literaturze właściwie od początku, by wspomnieć tutaj choćby twórczość Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego. Już w dziełach autorów staropolskich dostrzec można, iż życie na wsi bynajmniej nie było sielanką. Fakt ten tym mocniej odnotowywała literatura z początku XX wieku, której autorzy byli dużo bardziej wrażliwi na kwestie społeczne, niż polska szlachta w XVI czy XVII wieku. Dwie istotne wizje polskiego chłopstwa pojawiają się w twórczości Stanisława Wyspiańskiego („Wesele”) i Stefana Żeromskiego („Przedwiośnie”).
Wyspiański opisuje relacje między miejską inteligencją a podkrakowskim chłopstwem. W owym czasie panowała wśród mieszczan i szlachty tzw. „chłopomania”, fascynacja ludnością wiejską. Objawiała się między innymi w poszukiwaniu przez inteligentów żon pośród chłopek. Także tytułowe „Wesele” przedstawia początek tego rodzaju małżeństwa, zawiązanego przez Lucjana Rydla.
Jednak Wyspiański ukazuje, że deklarowane zachwyty nad wsią nie są w stanie przesłonić pełnych napięć relacji między polskimi warstwami społecznymi. Pojawiają się wspomnienia rabacji galicyjskiej (1846).
Pan Młody mówi: Myśmy wszystko zapomnieli/mego dziadka piłą rżnęli. Gospodarz jest tego samego zdania: To, co było, może przyjść. Bez podniesienia poziomu cywilizacyjnego chłopstwa niepodległość Polski jest niemożliwa – symbolem tego jest Jasiek, gubiący Złoty Róg. Dowodzi on, że chłopi, mimo dobrych chęci, nie są jeszcze gotowi by stać się dobrymi obywatelami – stuleci zaniedbań ze strony szlachty nie da się przeskoczyć w trakcie jednego pokolenia.
Podobnie pesymistyczną wizję stosunków na wsi roztacza Żeromski w „Przedwiośniu”. Cezary Baryka obserwuje szlachtę trwoniącą środki i czas na zbędną konsumpcję. Z utracjuszostwem warstw wyższych kontrastuje nędza prostej ludności, przymierającej głodem, niewyedukowanej, pozbawionej odpowiedniego odzienia i środków higieny. Według Baryki życie chłopów jest „zwierzęce” – marzą oni tylko o zapewnieniu przeżycia sobie i swoim bliskim. Nie mogą pozwolić sobie na realizację wyższych potrzeb duchowych.
Zarówno Wyspiański, jak i Żeromski ukazali negatywne strony życia polskiej wsi. Napięcia klasowe między szlachtą a chłopstwem, brak wyobraźni warstw wyższych i nędza ludu – to dziedzictwo, z którym zmierzyć się musiała odradzająca się po 1918 roku Polska.
Zawód lekarza to jedna z najbardziej interesujących profesji. Nieustannie styka się on ze śmiercią ratuje ludzi przed chorobami i przynosi im ulgę w cierpieniu –...
Nigdy nie sądziłam że niezapomniana przygoda przytrafi mi się podczas drogi do szkoły. Od zawsze przecież chodziłam tą samą ścieżką przez las. Jednak do ostatniej...
Arkady Fiedler w swojej książce „Dywizjon 303” nazywa polskich pilotów biorących udział w bitwie o Anglię współczesnymi rycerzami. Porównanie...
Odpowiedź na pytanie czy kultura polska jest kulturą o cechach mieszczańskich nie jest odpowiedzią łatwą. Można bowiem w polskiej kulturze dostrzec elementy twórczości...
Zazwyczaj gdy mowa o Biblii mamy na myśli jedną książkę. Gdy chodzi o formę fizyczną będziemy mieli rację – Pismo Święte to najczęściej jeden obszerny tom....
Tytuł „Jądro ciemności” ma znaczenie symboliczne. Po pierwsze odnosi się do Afryki jako kontynentu czarnych ludzi – w sensie dosłownym – ale również...
„Lalka” Bolesława Prusa jest dziełem w którym ukazana została szczegółowa panorama polskiego społeczeństwa. Co charakterystyczne dla powieści...
Słowo „vanitas” to po łacinie „marność”. Przez wieki najpopularniejszym językiem w jakim czytano Pismo Święte była bowiem łacina – i właśnie...
„Książka nie jest tak fajna jak film!” – powiedział ostatnio mój kolega. „W filmie widzisz co robią bohaterowie słyszysz jak rozmawiają....