Czesław Miłosz należy do najwybitniejszych polskich (a zarazem światowych) poetów XX stulecia. Jednocześnie był on wybitnym obserwatorem swojej epoki i niezwykłym erudytą. Efektem tego stał się między innymi słynny esej „Zniewolony umysł”, gdzie analizował on przypadki polskich pisarzy, którzy oddali się na służbę komunistycznemu totalitaryzmowi – ich motywacje, koncepcje i kalkulacje. Według niektórych historyków dzieło Miłosza jest unikatem na skalę europejską, porównywalnym z „Rokiem 1984” George’a Orwella. Z kolei w „Ziemi Ulro” snuł poeta wywody na temat kondycji ludzkiej, relacji człowieka z Bogiem i ze światem kultury.
Głęboka zaduma Miłosza nad światem współczesnym, a także bardziej ogólne rozważania o doli człowieka to również główny temat jego poezji. Na pierwszy rzut oka wizja świata w jego poezji jest pesymistyczna. W wierszu „Na część księdza Baki” przypomina muchom, iż otchłań czeka. Zaleca więc zabawianie się na krowim łajnie/Albo na powidle, bo i tak nikt się już o was/nigdy nie dowie. Oczywiście zastanowić się można, czy rzeczywiście chodzi tutaj o muchy – czy czasem perspektywy człowieka nie są równie straszne. W końcu nasze życie może być nieco dłuższe, a rozrywki bardziej wyrafinowane niż figle na krowim łajnie, ale z perspektywy wieczności są równie nieznaczące.
Zresztą nie trzeba wieczności – żywot człowieka wydaje się krótki nawet z perspektywy drzewa. Podmiot liryczny wiersza „Do leszczyny” zwraca się do tytułowego drzewa:
Nie poznajesz mnie, ale to ja, ten sam,
Który wycinał na łuki twoje brunatne pręty,
[…]
Szkoda, że tamtym chłopcem już nie jestem.
Chyba kij sobie bym wyciął, bo widzisz, chodzę o lasce.
Nawet „młody duch” nie może zapobiec temu, że w końcu moje uszy coraz mniej słyszą z rozmów, moje oczy słabną („Uczciwe opisanie samego siebie nad szklanką whisky na lotnisku, dajmy na to w Minneapolis"). Jednak człowiek nie powinien popadać w rozpacz. Ukojenie przynieść może religia i wizja powrotu do raju. W wierszu „Ogrodnik” Bóg, znajdując się poza czasem, na dni i wieki patrzył niby przez lunetę. Wie więc, że zrujnowany ogród zakwitnie od nowa i potomkowie Adama i Ewy znajdą ukojenie u jego boku.
Optymizm odnaleźć można również w poezji „politycznej”. Poeta przestrzega władców świata, że żadna potęga nie uchroni ich przed sądem potomnych – i w ostatecznej perspektywie lepsza jest śmierć niż skrzywdzenie człowieka prostego („Który skrzywdziłeś”). W przywoływanym utworze nie Bóg przynosi karę tyranowi, ale pamięć, jaką o jego zbrodniach przechowują ludzie.
Czesław Miłosz zdawał sobie sprawę z ułomności ludzkiego losu, kruchości życia i cierpienia, jakim jest ono naznaczone. Nie da się uciec przemijaniu, ale poeta wskazywał na nadzieję, jaką przynosiła wiara w Boga. Sprawia ona, iż pojęcia zyskują właściwą sobie miarę, a prawdy moralne nie zostają odrzucone na rzecz nihilizmu i egoizmu. Pewnym źródłem optymizmu stać się mogą również inni ludzie, którzy nie pozwalają triumfować złu.
Moja szkoła to duży budynek położony na obrzeżach miasta. Jest to miejsce pełne zieleni a tuż obok szkoły znajduje się niewielki las w którym uczniowie mają...
Lekcje w środę kończę w południe i udaję się do domu. Potem odrabiam lekcje jem obiad gram w piłkę z kolegami – przyznacie sami że dość zwyczajny plan dnia....
Premiera mało którego dzieła XX-wiecznej sztuki wywołała takie kontrowersje jak prezentacja „Fontanny” Marcela Duchampa. Trudno się temu dziwić –...
Porównanie manifestu napisanego przez Aleksandra Świętochowskiego z wierszem napisanym przez Adama Asnyka pokazuje podejście przedstawicieli dwóch pokoleń do...
Konflikt pokoleń jest czymś co w mniej lub bardziej wyraźnej formie ma miejsce od stuleci. Stary król powoli szykuje się na śmierć a dworacy skupiają się wokół...
Katastrofizm należy do bardzo charakterystycznych prądów kulturalnych XX wieku a jego rozkwit przypada na dwudziestolecie międzywojenne. Jednak korzenie nurtu tkwią...
Słowo absurd można rozumieć dwojako – albo jako określenie sfomułowania które jest sprzeczne albo (szerzej) jako coś co jest niezgodne z prawami logiki. „Młody...
Przemiany bohaterów literackich dokonują się na kilku płaszczyznach – może to być przemiana wewnętrzna lub zewnętrzna; przemiana może być konsekwencją...
Staś i Nel znajdowali się razem z Arabami na pustyni. Dzień był niezwykle ciepły a w powietrzu wyczuwalny był dziwny zapach. Beduini dostrzegli oznaki działalności złych...