Wielki francuski filozof i matematyk, Blaise Pascal zauważył niegdyś, że człowiek jest tylko trzciną, najwątlejszą w przyrodzie, ale trzciną myślącą. Zdanie to frapuje czytelników od kilku stuleci.
Pobudzające do refleksji jest już sama metafora, wykorzystana przez Pascala. Każdy z nas uważa się za kogoś wyjątkowego. Przywykliśmy uważać człowieka za ukoronowanie wszelkiego stworzenia, istotę niezwykłą. Filozof jednak porównuje nas do trzciny – czegoś słabego, łatwego do zniszczenia, w gruncie rzeczy bezwartościowego. Podkreśla dosłownie, że jesteśmy najwątlejsi w przyrodzie. Nieco dalej rozszerza tę myśl: Nie potrzeba iżby cały wszechświat uzbroił się aby go zmiażdżyć: mgła, kropla wody wystarczy aby go zabić. Pascal podkreśla naszą kruchość, w gruncie rzeczy również naszą krótkotrwałość. Zaczynamy sobie zdawać sprawę, iż nasze życie jest nie tylko w ciągłym niebezpieczeństwie, ale również, że nie będzie trwało długo.
Pascal przywołuje kosmos – jednak zwraca uwagę, że potężne siły działające we wszechświecie nie są potrzebne, by nas zniszczyć. Słońca, komety, deszcze meteorytów – to wszystko siły przerastające nas całkowicie, siły, z którymi nie mamy szans się mierzyć. Również z punktu widzenia czasu planet i gwiazd, nasze istnienie jest niczym więcej niż ułamkiem chwili.
Wydaje się, że Pascal neguje wartość człowieka – jednak tak nie jest. Druga część zdania zmienia całkowicie sens jego wypowiedzi. Człowiek to trzcina, ale trzcina myśląca. Coś, co jest całkowicie słabe i nieznaczące, ma zarazem charakter absolutnie niezwykły. Nic innego w przywoływanym wszechświecie nie jest w stanie myśleć i gdyby nawet wszechświat go zmiażdżył, człowiek byłby i tak czemś szlachetniejszem, niż to co go zabija, ponieważ wie że umiera, i zna przemoc, którą wszechświat ma nad nim. Wszechświat nie wie nic.
Pascal był człowiekiem religijnym, zmagającym się ze swoją wiarą. Jednak w przytoczonej refleksji nie znajdujemy odniesienia do Boga. Chrześcijaństwo podkreśla wyjątkowość człowieka – każdy człowiek ma niezbywalną godność, ponieważ za każdego człowieka oddał życie Jezus Chrystus. Pascal nie przywołuje tego argumentu. Jego wywód może trafić zarówno do osoby wierzącej, jak i do ateisty.
Świadomość własnej nikłości jest czymś, z kim każdy człowiek kiedyś się zetknie – przy okazji choroby, śmierci bliskich, w okresie starości. Jednak francuski filozof przypomina, iż nic we wszechświecie nie jest w stanie się z nami równać. Jego refleksja stanowić może źródło wielkiego optymizmu – wiem, że czeka mnie śmierć, tak jak każdego innego człowieka. Wiem też jednak, że we wszechświecie nie ma nic, co by się mogło równać wspaniałością z człowiekiem. Jestem wspanialszy niż słońca, planety i galaktyki, jakkolwiek megalomańska wydawać by się mogła taka myśl. Pascal pozornie strąca człowieka z miejsca w centrum wszechświata – ale tylko pozornie. Tak naprawdę podkreśla wyjątkowość istoty ludzkiej, wyjątkowość nie mającą sobie równych.
Należę do osób które mają w zwyczaju przywiązywać się do różnych przedmiotów. Mam kilka kolekcji które bardzo sobie cenię i których...
Epopeja oznacza rozbudowany utwór poetycki o charakterze epickim który ukazuje ważne doniosłe z punktu widzenia danej zbiorowości wydarzenia historyczne kreując...
Literatura może zmienić życie na dobre lub na złe – taki wniosek wydaje się nasuwać po lekturze „Lalki” Bolesława Prusa oraz „Innego świata”...
Zima to najpiękniejsza pora roku. Jest też porą najbardziej tajemniczą i pobudzającą wyobraźnię. Zimą wcześniej zapada zmrok i na niebie szybko pojawiają się gwiazdy....
„Potop” roztacza przed czytelnikiem bogaty krajobraz Rzeczpospolitej z lat 1655 - 1660. Był to okres bujnego rozkwitu baroku epoki kojarzonej w historii polskiej...
Tomek Sawyer to chyba największy łobuz w dziejach literatury! Ten bohater książek amerykańskiego pisarza Marka Twaina przeżył tyle przygód i spłatał tyle psikusów...
Pisarze i filozofowie przekonują nas że przyjaźń to jedna z najważniejszych rzeczy w życiu. Przyjaciel wysłucha nas wspomoże w trudnych chwilach poradzi jak zachować...
Odpowiedź na pytanie czy Tezeusz jest bohaterem bez skazy nie jest odpowiedzią łatwą. Odbiorca mitu widzi obraz człowieka którego po śmierci czczą rzesz ludzi....
„Oblicze wojny” to obraz namalowany techniką olejną na płótnie o wymiarach 100 x 79cm. Powstał on w czasie pobytu Salvadora Dalego w Stanach Zjednoczonych...