Unikalne i sprawdzone teksty

Groteska – definicja, charakterystyka, przedstawiciele, znaczenie | wypracowanie

W XV wieku odkryto w Rzymie niezwykłą grotę, pełną zadziwiających malowideł. Przedstawiały one połączenia ludzi i zwierząt i roślin. Motywy owe zaczęły być kopiowane i rozpowszechniane, a od miejsca znalezienia nazwano je „groteskami” (źródłosłów jest zrozumiał dla Polaka, bo nasza „grota” ma odpowiednik we włoskim słowie grotta). Z biegiem czasu zaczęto określać tak wszelkie obrazy, uznawane za dziwaczne – pokazujące hybrydy, niesamowite stwory, karły.

Michel de Montaigne rozpoczął używanie słowa „groteska” również w stosunku do literatury. Podobnie, jak w przypadku malarstwa, literackie groteski łączą rzeczy wysokie i niskie, piękno i brzydotę, ład i chaos. Żeby lepiej pojąć, czym jest groteska, powinniśmy ją ukazać w kontraście do klasycyzmu, poszukującego harmonii i doskonałych proporcji.

Według niektórych badaczy, termin ów może określać pewien rodzaj podejścia do sztuki, obecny w ciągu całych dziejów ludzkości. W ten sposób możemy doszukiwać się groteski w czasach poprzedzających ukucie tego terminu, a nawet odkrycie owej rzymskiej groty (która skądinąd, jak się okazało, stanowiła część nieistniejącego pałacu cesarza Nerona). Warto również odnotować terminy pokrewne – z pewnością groteska ma wiele wspólnego z makabrą, absurdem i czarnym humorem, czasem wręcz używa się tych sformułowań, jako synonimów.

By wskazać konkretne przykłady groteski, możemy odwołać się do tak wielkich nazwisk, jak Leonardo da Vinci. Stworzył on kilka rysunków, które możemy zaliczyć do tego nurtu. Z kolei inny XVI-wieczny artysta niewątpliwie uznany być musi za jego (gatunku) mistrza – mowa mianowicie o Hieronimie Boschu, flamandzkim malarzu. Bosch słynął z łączenie na swoich obrazach tematyki religijnej i mistycznej z fantastycznymi stworami i niezwykłymi obiektami (np. harfa służąca jako narzędzie tortur).

W literaturze do najsłynniejszych przykładów groteski zalicza się „Gargantuę i Pantagruela” Franciszka Rabelaise. W tej powieści również znaleźć można wyniosłe refleksje filozoficzne sąsiadujące z niewyszukanym, wręcz ordynarnym humorem. Z kolei obserwacje polityczne łączą się w jedno z opisami olbrzymów i fantastycznych krain.

W XIX wieku po groteskę sięgał ojciec nowoczesnej literatury grozy, Edgar Allan Poe. Z kolei w wieku XX za najbardziej interesującego autora tego typu uważano prawdopodobnie Ronalda Topora. Czasy najnowsze w ogóle wydają się wyjątkowo odpowiednie dla autorów zafascynowanych groteską. W okresie, gdy załamywały się imperia i wznosiły nowe, gdy jedne ideologie upadały, a inne zyskiwały rzesze wyznawców, trudno było oprzeć się wrażeniu, że świat oszalał. A szaleństwo świata najlepiej właśnie opisać językiem groteski.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Motyw odwagi w literaturze i sztuce...

Odwaga to jedna z najbardziej docenianych cnót. Nikt nie pragnie uchodzić za tchórza natomiast każdy z przyjemnością słucha gdy ktoś nazywa go dzielnym. Przed...

"Stajesz się odpowiedzialny na...

„Mały Książę” Antoine’a de Saint-Exupery’ego to piękna alegoryczna opowieść o miłości i przyjaźni. Autor w historii chłopca zamieszkującego...

Rozmowa Andrzejowej Korczyńskiej...

Pani Andrzejowa Korczyńska wdowa po powstańcu styczniowym decyduje się poważnie porozmawiać z synem Zygmuntem na prośbę swojej synowej która zauważa zbytnie zainteresowanie...

List do Jana Kochanowskiego pocieszający...

Mistrzu Janie! Doszły mnie tragiczne wieści o waszej sytuacji. We wszystkich okolicznych dworach szlachta opowiada o Twej rozpaczy z powodu utraty ukochanej córki Urszulki....

„Chłopi” jako epopeja

„Chłopów” Władysława Reymonta można nazwać epopeją wsi ponieważ ukazują drobiazgowy i sugestywny obraz tej warstwy społecznej. Reymont posługując...

Wszyscy jesteśmy pielgrzymami –...

Wielki polski poeta Cyprian Kamil Norwid napisał wspaniały wiersz pod tytułem „Pielgrzym”. Opisuje w nim człowieka który uchodzić może za nędzarza....

Romantyczna koncepcja miłości...

W epoce romantyzmu miłość stała się wartością szczególną. Nad fizyczność i uwielbienie cielesnego piękna zaczęto cenić wyjątkową relację dusz przekonanie...

„Ludzie bezdomni” jako powieść...

Powieść Stefana Żeromskiego „Ludzie bezdomni” umiejscowić należy między dwiema epokami. Z jednej strony dzieło mocno czerpie z tradycji pozytywistycznej z...

Utopia w oświeceniu – realizacja...

Motyw utopii przewijał się przez literaturę już w starożytności chociaż sama nazwa pochodzi od utwory Tomasza Morusa. Wątek odległej krainy (zazwyczaj wyspy) na którą...