Gustav Klimt, Drzewo życia - opis, interpretacja i analiza obrazu

Gustav Klimt to jeden z najważniejszych, być może nawet najważniejszy, twórca okresu secesji. „Drzewo życia” jest tym spośród jego dzieł, które cieszy się szczególną estymą zarówno miłośników sztuki, jak i jej znawców. Obraz został namalowany na ścianie jadalni brukselskiego Pałacu Stocleta, za pomocą farby olejnej. Klimt wykorzystał również złote wykończenia, by nadać dziełu powab przepychu i niezwykłości.

Drzewo to istotny symbol w wielu kulturach. Wspomnijmy chociażby o biblijnym drzewie poznania dobra i zła, czy skandynawskim drzewie Yggdrasil, na którym zawieszony był świat. Nieziemskie drzewo łączy to, co ziemskie i naturalne z tym, co niebiańskie i metafizyczne. Klimt buduje znaczenie swojego dzieła na tym bogatym w znaczenia symbolu, odnosząc się również do wielu innych figur.

Centrum obrazu, to złote drzewo, rozrastające się we wszystkie strony. Na wijących się gałęziach dojrzeć można tajemnicze elementy – kamyki mozaiki, dziwne wypustki z oczami, czy też zielonkawe lub szare strąki. Na jednej z gałęzi, blisko pnia siedzi czarny ptak.

Po obu stronach drzewa stoją kobiety – odziane są w barwne suknie, a ich uroda budzi egzotyczne skojarzenia. Jedna z nich przypomina kobiet ze sztuki egipskiej, druga – z dzieł japońskich lub chińskich.

Jakie jest znaczenie obrazu? Zapewne Klimt starał się oddać bogactwo i złożoność życia. Witalizm człowieka oddany jest za pomocą rozrastającego się, gęstego drzewa. Poprzez majestatyczne, a zarazem wycyzelowane zdobnictwo artysta nawiązuje do sztuki Bizancjum. Zestawmy to z wspomnianymi wyżej odniesieniami do sztuki Egiptu i Azji oraz ze wspólnej dla wielu kultur figurze drzewa – wydaje się, iż Klimt próbował w „Drzewie życia” przedstawić różnorodność człowieka, stworzonych przez niego cywilizacji i sposobów życia.

Wreszcie w obrazie sąsiadują ze sobą symbole kobiecości i męskości. Pierwsze z nich są dość oczywiste – to dwie egzotyczne „strażniczki” drzewa (tak jak kobiety są strażniczkami ludzkości, dbając o jej rozwój). Pierwiastek męski jest ukryty w fallicznych kształtach drzewa (wijące się gałęzie to agresywna i witalna męskość).

Istotny jest czarny ptak – wyróżnia się swoją barwą ze złotego tła. Jego prosta sylwetka kontrastuje z wyszukanymi kształtami obok niego. Ptak to śmierć, będąca nieuniknioną częścią nawet najwspanialszego życia.

Dzieło Klimta jest nie tylko niezwykłe z estetycznego punktu widzenia. Stanowi również zagadkę. Tajemnicę, której zapewne ostatecznie nie da się rozwiązać.