Jakie cechy rycerskie mogą być aktualne w naszych czasach?

Historycy różne daty uznają za symboliczny koniec średniowiecza. Niektórzy mówią o wyprawie Kolumba, inni o upadku Konstantynopola, wreszcie niektórzy wskazują wystąpienie Marcina Lutra. Jedno jest pewne – wieki średnie skończył się setki lat temu. Nie oznaczało to oczywiście końca rycerstwa, które w nieco zmienionej formie przetrwało kolejne stulecia. Ale dziś już nawet po możnej szlachcie nie ma śladu, nie mówiąc już o potężnych, zakutych w pancerze jeźdźcach, służących swemu królowi. Postacie takie spotkać można co najwyżej w powieściach z gatunku fantasy. Czy jednak możemy uznać rycerstwo i cnoty, jakie sobą reprezentowało za rzecz całkowicie nieprzystającą do naszych czasów? Otóż sądzę, że nie!

Nie da się ukryć – miecz i kopia nie nadają się na dzisiejsze pole bitwy, a w większości krajów świata nie ma już królów. Ale do teraz żołnierze każdej armii świata z dumą opowiadają o wartościach, jakie wyznają ich oddziały. Sławią mianowicie męstwo, wierność towarzyszom broni i posłuszeństwo dowódcom. Amerykańscy marines szczycą się tym, że nigdy nie zostawiają rannych kolegów na polu bitwy – wolą ryzykować swoje zdrowie i życie, niż pozostawić przyjaciół z kompanii. Swoją karnością i sprawnością szczycą się także komandosi z polskiej jednostki Grom. W pewnym sensie ci znakomicie wyszkoleni żołnierze są współczesnymi rycerzami – tylko zamiast króla bronią Polski i jej konstytucji. Polscy żołnierze biorą często udział w misjach pokojowych w innych częściach świata – tam chronią ludzi, którzy sami nie są w stanie zapewnić bezpieczeństwa swoim bliskim. Trudno wyobrazić sobie bardziej rycerskie postępowanie.

Oczywiście nie trzeba być wojskowym, by czerpać natchnienie z rycerskich ideałów. Każdy z nas może pomagać słabszym od siebie – i nie chodzi tu tylko o słabość fizyczną. Możemy na przykład poratować kogoś przy nauce do sprawdzianu. Średniowieczne eposy przypominają nam, że siła służy nie temu, by się nią szczycić, ale by pomagać innym. Wskazują również na wartość wierności – cnota ta często bywa zapominana we współczesnym świecie, ale ci, którzy o niej pamiętają, tym bardziej się wyróżniają.

Mimo setek lat, jakie minęły od czasów rycerstwa, ideały, które wyznawali nadal mogą być źródłem inspiracji. Wprawdzie muszą zostać dostosowane do naszej epoki, ale dostosowanie owo dotyczy tylko szczegółów – nie zaś istoty tych ideałów, jaką jest honor i służba bliźnim.