Unikalne i sprawdzone teksty

Kobieta w romantyzmie i pozytywizmie | wypracowanie

W zdominowanym przez mężczyzn świecie dawnych wieków kobiety bardzo rzadko traktowano poważnie. Mogły być uważane za damy serca i obiekty westchnień, ale artyści rzadko przywiązywali wagę do ich uczuć, psychologii i marzeń. Zaczęło się to zmieniać w XIX stuleciu.

Jeszcze w rozpoczynającej tej wiek epoce romantyzmu dostrzec można wyraźnie wpływy podejścia dawnych wieków. Kobieta mogła być wietrzną istotą (Mickiewicz) lub typem famme fatale, zwodzącej bohatera i przyprawiającej mu cierpienia. Tego rodzaju postacią jest na przykład nimfa, będąca bohaterką ballady Adama Mickiewicza „Świtezianka”. Romansuje z młodym myśliwym, a później karze go za jego zdradę – nie dowiadujemy się natomiast, jak ona sama przeżywała ową zdradę. Przypomina raczej narzędzie, które sprawiedliwość za występek, niż żywą i czującą istotę. Zaklęty w drzewo młodzieniec „cierpi”, natomiast o kobiecie wiemy tylko tyle, iż „ po srebrnym pląsa jeziorze”. Kobieta romantyzmu, nawet jeśli jest to kobieta-bohater, niczym Emilia Plater z wiersza Mickiewicza („Śmierć Pułkownika”) pozostaje wyłącznie reprezentantem pewnych cech.

Zmienia się to wszakże w epoce pozytywizmu. Literatura tego okresu oferuje całą galerię interesujących postaci kobiecy. Wskazać można na przykład Joannę Podborską, ukochaną doktora Tomasza Judyma z „Ludzi bezdomnych” Stefana Żeromskiego. Jest to osoba ciepła, spragniona miłości, ale również twarda i zdecydowana. Sama zapewnia sobie byt, utrzymując się z pracy guwernantki, nie wacha się również zaproponować Judymowi wspólnego prowadzenia szpitala dla ubogich. Widzimy więc, że Joanna jest idealistką, posiadającą własne poglądy na świat i sprawy społeczne – coś, co trudno byłoby dostrzec u postaci kobiecych w okresie romantyzmu.

Stefan Żeromski ukazał w swej twórczości przynajmniej jeszcze jedną „kobietę z charakterem”. Pozornie cicha i spolegliwa, Salomea Brynicka, bohatera „Wiernej Rzeki”, okazuje się postacią bardziej dojrzałą i stanowczą, niż jej ukochany Józef Odrowąż. Ta uboga szlachcianka nie wacha się przyjąć pod swój dach rannego powstańca, chociaż zdaje sobie sprawę, że naraża samą siebie i swoją rodzinę na wielkie niebezpieczeństwo. Salomea musi znosić rewizję władz rosyjskich i narażać się na upokorzenia, byle tylko młody Odrowąż nie został odkryty.

Między Salomeą a Józefem rodzi się romans. Brynicka zachodzi w ciążę, jedna kiedy matka młodzieńca sprzeciwia się ich dalszemu związkowi, nie wyciąga ona tego argumentu (Odrowąż nie wie o tym, że kobieta spodziewa się dziecka). Tego typu „chwyt” byłby poniżej jej godności. Salomea ma jej znacznie więcej niż Józef, który wykorzystuje bezrefleksyjnie młodą szlachciankę, a później odjeżdża, nie zastanawiając się nad cierpieniami, jakie spowodował.

W okresie romantyzmu kobiety były postrzegane jako istoty bierne lub reprezentantki pewnych cech. Zmienił się to w czasach pozytywizmu – kobiety pojawiające się w literaturze tej epoki są już postaciami „z krwi i kości”, mają własne osobowości i nierzadko są dużo silniejsze niż mężczyźni.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Czy warto być emigrantem? Rozprawka...

Sprawa emigracji jest niezwykle aktualna w naszych czasach – w końcu setki tysięcy naszych rodaków opuszczają Polskę i udają się do innych krajów w...

Sarmatyzm – charakterystyka

W okresie Oświecenia sarmatyzm stał się wręcz synonimem zacofania i ciemnoty. Kojarzono go ze szlacheckim konserwatyzmem niechętnym edukacji nowym ideom i reformom politycznym...

Dulszczyzna dziś – czy Dulscy...

W 1906 roku miała premierę sztuka Gabriel Zapolskiej „Moralność pani Dulskiej”. W kontrowersyjny zarówno kpiarski jak i realistyczny sposób autorka...

Akademizm – cechy opis założenia...

Cechy opis założenia Akademizm to kierunek w sztuce który datowany jest na wiek XIX oraz część wieku poprzedniego. Malarstwo akademickie krytykowane było za zbytnie...

Monolog Kordiana na szczycie Mont...

Zdobycie szczytu najwyższej góry Europy czyli masywu Mont Blanc stanowi swoiste zwieńczenie wędrówki jaką odbył Kordian po opuszczeniu ojczyzny. Równocześnie...

Jak będzie wyglądać moja szkoła...

Moja szkoła to niezwykle piękny stary budynek którego jedna ze ścian pokryta jest pnącym bluszczem. Gdybym miał wyobrazić ją sobie za sto lat myślę że jej wygląd...

Opis tarczy Achillesa – środki...

Patrokles serdeczny przyjaciel Achillesa udał się z pomocą Achajom w walce z Trojanami. Przybrany był w zbroję greckiego herosa. Został on jednak pokonany przez Hektora...

Opis wiosny

Wiosna to niezwykła pora roku. Podczas niej przyroda zaczyna żyć na nowo. Trawa staje się zielona i pachnąca. Ziemia także zmienia swój zapach. Na łąkach oraz...

Dramat symboliczny – definicja...

Definicja wyznaczniki gatunku Dramat symboliczny to specyficzny rodzaj dramatu który pozwala na szersze i niedosłowne przedstawienie zamierzonego przekazu. Sama nazwa...