Unikalne i sprawdzone teksty

Metamorfoza bohatera i jej sens w literaturze - omów na przykładach wybranych utworów | wypracowanie

Przemiany bohaterów literackich dokonują się na kilku płaszczyznach – może to być przemiana wewnętrzna lub zewnętrzna; przemiana może być konsekwencją doświadczeń, jakich doświadcza bohater, jego własną decyzją albo też może zostać narzucona przez siły zewnętrzne. W literaturze wszystko jest możliwe, więc poza przemianami psychologicznymi, także metamorfozy o charakterze magicznym i fantastycznym zostają uprawomocnione.

Największym klasycznym dziełem podejmującym tematykę przemiany bohaterów są „Metamorfozy” Owidiusza. Przemiany dokonujące się na bohaterach utworu mają charakter holistyczny, a ich sprawcami są najczęściej mściwi bogowie. Zemsta spotyka między innymi doskonałą tkaczkę, Arachne, która staje w szranki z samą Ateną. Za swoją zuchwałość zostaje przez boginię zamieniona w pająka. Inna bogini, Afrodyta, mści się natomiast na Narcyzie, który wzgardził miłością jej nimfy, Echo. Za karę młodzieniec zakochuje się w samym sobie i z niespełnienia umiera, a na jego grobie wyrasta kwiat, który nazwany zostaje narcyzem. Sama zaś nimfa przemienia się w zjawisko nazwane od jej imienia echem. Dla czytelników, zwłaszcza współczesnych Owidiuszowi, metamorfozy te stanowią mityczne wyjaśnienie zjawisk w otaczającym nas świecie.

Zupełnie inny charakter mają metamorfozy bohaterów literatury XIX oraz przełomu XIX/XX wieku: Jacka Soplicy w „Panu Tadeuszu”, Andrzeja Kmicica w „Potopie” oraz Raskolnikowa w „Zbrodni i karze”. Przemiana pierwszych dwóch bohaterów jest niemal identyczna (co zresztą może wynikać z inspiracji Sienkiewicza dziełem Mickiewicza) - w obu utworach mamy do czynienia z zabijakami, którzy dzięki swej działalności patriotycznej, w przebraniu i pod zmienionym nazwiskiem (ksiądz Robak i Babinicz), dostępują odkupienia młodzieńczych win. W przypadku Raskolnikowa metamorfoza bohatera dokonuje się już podczas katorgi (choć pewnie jej zalążki dostrzec można dużo wcześniej), gdzie przyjdzie mu odkupić swoją winę za popełnione morderstwo. W przemianie wewnętrznej pomaga mu ukochana Sonia oraz Biblia. Wszystkie wymienione postaci łączy jedno - ich metamorfoza ma charakter duchowy. Każdy z bohaterów na różny sposób błądził, jednak wszyscy oni w końcu uznają swoją winę i podejmują pokutę, która odmieni ich dotychczasowe życie i stosunek do świata.

Najciekawszym rodzajem metamorfozy jest ta zaproponowana w opowiadaniu Julio Cortázara, „Aksolotl”. Bohater utworu ma w zwyczaju odwiedzać miejskie zoo, w którym szczególnie upodobał sobie akwaria z nietypowymi płazami, aksolotlami. Mężczyzna przygląda się małym, różowym stworzeniom bardzo wnikliwie, dostrzegając w ich anatomii cechy ludzkie. Zwłaszcza drobne, różowe paluszki wydają mu się bardzo podobne do jego własnych. Podczas jednej z tego typu wizyt bohater zastanawia się nad wewnętrznym życiem aksolotli i gdy odchodzi, jego świadomość nie podąża już za ciałem człowieka, lecz pozostaje we wnętrzu różowego zwierzątka, które przygląda się odchodzącemu człowiekowi z uwagą. Taka metamorfoza nie ma znaczenia ani magicznego, ani też duchowego. To, co spotyka bohatera opowiadania znajduje się na pograniczu psychologii i fantastyki - obie bowiem interpretacje są dopuszczalne.

Jak dowodzą przywołane dzieła, metamorfoza bohatera może mieć w literaturze bardzo różne oblicza i znaczenia – począwszy od mitycznych transformacji stanowiących próbę wyjaśnienia otaczających człowieka zjawisk przyrody, poprzez głębokie, psychologiczne przemiany, pobudzające do rozważania nad zmiennością ludzkiej natury i możliwością moralnej poprawy, aż po zupełnie fantastyczne wcielenie w inną istotę za sprawą maniakalnej obsesji na jej punkcie.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Lekarz – zawód czy posłannictwo?...

Zawód lekarza to jedna z najbardziej interesujących profesji. Nieustannie styka się on ze śmiercią ratuje ludzi przed chorobami i przynosi im ulgę w cierpieniu –...

Niezapomniana przygoda - opowiadanie...

Nigdy nie sądziłam że niezapomniana przygoda przytrafi mi się podczas drogi do szkoły. Od zawsze przecież chodziłam tą samą ścieżką przez las. Jednak do ostatniej...

Czy bohaterów „Dywizjonu 303”...

Arkady Fiedler w swojej książce „Dywizjon 303” nazywa polskich pilotów biorących udział w bitwie o Anglię współczesnymi rycerzami. Porównanie...

Czy kultura polska jest kulturą...

Odpowiedź na pytanie czy kultura polska jest kulturą o cechach mieszczańskich nie jest odpowiedzią łatwą. Można bowiem w polskiej kulturze dostrzec elementy twórczości...

Sens przypowieści biblijnych

Zazwyczaj gdy mowa o Biblii mamy na myśli jedną książkę. Gdy chodzi o formę fizyczną będziemy mieli rację – Pismo Święte to najczęściej jeden obszerny tom....

„Jądro ciemności” - znaczenie...

Tytuł „Jądro ciemności” ma znaczenie symboliczne. Po pierwsze odnosi się do Afryki jako kontynentu czarnych ludzi – w sensie dosłownym – ale również...

Biedota w „Lalce” – opracowanie...

„Lalka” Bolesława Prusa jest dziełem w którym ukazana została szczegółowa panorama polskiego społeczeństwa. Co charakterystyczne dla powieści...

Motyw vanitas w literaturze i sztuce...

Słowo „vanitas” to po łacinie „marność”. Przez wieki najpopularniejszym językiem w jakim czytano Pismo Święte była bowiem łacina – i właśnie...

O czym mówią moje książki nocą...

„Książka nie jest tak fajna jak film!” – powiedział ostatnio mój kolega. „W filmie widzisz co robią bohaterowie słyszysz jak rozmawiają....