Motyw miasta to jeden z najczęściej pojawiających się motywów zarówno w literaturze, jak i w sztuce. To motyw wieloznaczny, który daje szerokie pole twórcy. Miasto może zostać pokazane jedynie jako miejsce życia, może też stać się bohaterem ważnych wydarzeń czy symbolem.
Przykładem zastosowania motywu miasta jako symbolu jest przedstawienie w Biblii Babilonu. Miasto staje się alegorią zepsucia oraz zła.
Miasto w literaturze często było tłem dla ważnych wydarzeń politycznych czy miejscem, w którym rozgrywała się historia wielkich rodów. Mitologiczne przedstawienie miasta odwołuje się nie tylko do legend o założycielach, ale i o wielkich wojnach, jak na przykład Wojnie Trojańskiej. Motyw miasta w podobny sposób wykorzystany jest przez twórców dramatów starożytnych, którzy losy miasta splatają z losami rodów panujących. Przykładem jest tragedia „Król Edyp” czy „Antygona” gdzie losy bohaterów na stałe splecione są z dziejami Teb.
Niejednokrotnie w literaturze słowo miasto staje się słowem tożsamym z miejscem, służącym na określenie pewnego terenu, o specyficznych cechach. Miasto czasem stawało się teren zamkniętym, w którym działy się rzeczy odmienne niż poza jego granicami. Przykładem jest opis miasta w „Dżumie” A. Camusa.
Motyw miasta powiązany był z przedstawieniem osób go zamieszkujących, często stanowił tło, które oddawało i zarazem warunkowało styl życia, który wiodły osoby o tymże adresie. Przykładem lektury, która w dobry sposób oddaje realia życia w mieście jest „Lalka” Bolesława Prusa.
Motyw miasta pojawiał się także w poezji między innymi Juliana Tuwima.
Miasto stało się także symbolem nowoczesności, powiązanym z rozwojem zarówno wiedzy jak i technologii. Użyte zostało w manifeście Peipera pod tytułem „Miasto. Masa. Maszyna.”
Motyw miast używany jest również w lekturach, które opowiadają o czasach wojny, na przykład w „Kamieniach na Szaniec” Aleksandra Kamińskiego.
Miasto staje się też często elementem, który łączy ze sobą ludzi. Przykładem jest przedstawienie przesz Małgorzatę Musierowicz dziejów Borejków, którzy zamieszkują Poznań. We współczesnych powieściach miasto może zyskać także wymiar magiczny, posiadać drugą, nieznaną stronę. Przykładem takiego przedstawienia miasta jest napisany przez J. K. Rowlling cykl przygód Harrego Pottera.
Miasto w sztuce bywa przedstawiane w różnorodny sposób. Alegoryczną wymowę ma między innymi dzieło, którego autroem był Peter Bruegel zatytułowane: „Wojna karnawału z postem”. Przedstawia ono rynek pełen mieszczan, którzy prezentują dwie postawy wobec życia.
Odmienne przedstawienie miasta odnaleźć można na przykład w twórczości Gierymskiego, który sportretował realia życia biednej dzielnicy „Powiśle”. Zupełnie inną rolę przyjmuje miasto na obrazie stworzonym przez George de Chirico, który malując „Melancholię i tajemnicę ulicy” pokazał miasto opustoszałe, nierealistyczne. W malarstwie można także odnaleźć szereg realistycznych przedstawień poszczególnych dzielnic, ale i surrealistyczne przedstawienia, które pozwalają postrzegać miasto jako element sennych wizji czy marzeń.