Unikalne i sprawdzone teksty

Nazwiska znaczące w literaturze – omów zagadnienie na wybranych przykładach | wypracowanie

Nazwisko znaczące w literaturze, to zgodnie z definicją Słownika Języka Polskiego, „nazwisko bohatera utworu literackiego, które stanowi aluzję do charakteru lub typu psychicznego tego bohatera”. Jeśli postać zostaje obdarzona takim nazwiskiem, najczęściej pełni ona funkcję jedynie pewnego rodzaju uosobienia określonych cech, nie posiada natomiast pogłębionego portretu psychologicznego. W szerszym kontekście mianem nazwiska znaczącego można również obdarzyć bohaterów, od których utworzono nazwę typu literackiego.

Przykładem bohatera o nazwisku znaczącym jest Mikołaj Doświadczyński z powieści Ignacego Krasickiego „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki”. Tytułowa postać to typowy przedstawiciel średniozamożnej szlachty, o cechach jak najbardziej uniwersalnych, a więc wspólnych dla całej warstwy społecznej. Nazwisko Doświadczyński wywodzi się oczywiście od słowa „doświadczenie”, stanowi więc aluzję do licznych doświadczeń życiowych bohatera, dzięki którym przechodzi on wewnętrzną metamorfozę. Pobyt na wyspie Nipo, z dala od cywilizacji europejskiej, pozwala Doświadczyńskiemu skonfrontować posiadaną wiedzę o świecie z realiami zupełnie obcego porządku społecznego.

W komedii „Zemsta” Aleksandra Fredry również znajdujemy wyraziste przykłady nazwisk znaczących. Rejent Milczek, ojciec Wacława, właściciel zamku w Odrzykoniu, to człowiek zamknięty w sobie, milczący i zawzięty. Na zewnątrz demonstruje fałszywą pokorę, którą ma podkreślać jego ulubione powiedzonko „Niech się dzieje wola Nieba, z nią się zawsze zgadzać trzeba”. Jego przeciwieństwem jest z kolei Cześnik Raptusiewicz (opiekun zakochanej w Wacławie Klary), a więc typowy „raptus” – choleryk, człowiek wybuchowy i porywczy. Te cechy charakteru znajdują odzwierciedlenie w buntowniczej młodości szlachcica (Cześnik to konfederat barski) oraz w dziwacznym powiedzonku-przerywniku „mocium panie”. Oczywiście starcie tak sprzecznych osobowości musi doprowadzić do serii zabawnych sytuacji.

Innym przykładem bohatera o nazwisku znaczącym jest Starosta Gadulski z „Powrotu posła” Juliana Ursyna Niemcewicza. Nazwisko stanowi oczywiście ironiczny komentarz do nadmiernego „gadania” tej postaci. Gadanie jest tu zaś przeciwieństwem rozmowności, chodzi bowiem o zachowanie wyraźnie negatywne, czyli przynudzanie i mitomanię. Gadulski ma w dramacie Niemcewicza uosabiać wszystkie wady polskiego sarmatyzmu: megalomanię, pieniactwo, a co więcej, autor przypisuje mu również nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu, prywatę i umiłowanie źle pojętej wolności, znajdującej wyraz w zgubnym przywileju liberum veto.

Warto wspomnieć również o przykładach ilustrujących inny sens nazwisk znaczących, jako imion i nazwisk postaci literackich, które funkcjonują jako określenie określonego typu. Otóż można tu przytoczyć Julię i Romea, bohaterów tragedii Williama Szekspira o takim właśnie tytule - „Romeo i Julia”. Postaci te, należące do dwóch zwaśnionych rodów, które postanawiają popełnić samobójstwo, ponieważ nie mogą być razem, stały się symbolami romantycznych kochanków i miłości silniejszej niż śmierć.

Innym przykładem jest bohater powieści Daniela Defoe, „Przypadki Robinsona Crusoe”. Tytułowy Robinson, mężczyzna, który jako jedyny ocalał z katastrofy morskiej i próbuje przeżyć na bezludnej wyspie, stał się figurą każdego rozbitka. Co więcej, upowszechniło się również określenie „robinsonada”, a więc synonim podróży człowieka, który w starciu z naturą  jest zdany wyłącznie na siebie. Robinsonada stała się również nazwą powieści opartej na podobnym schemacie fabularnym.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Katastrofizm – definicja charakterystyka...

Katastrofizm należy do bardzo charakterystycznych prądów kulturalnych XX wieku a jego rozkwit przypada na dwudziestolecie międzywojenne. Jednak korzenie nurtu tkwią...

Archaizmy w „Bogurodzicy” –...

Obecne w najstarszej części „Bogurodzicy” archaizmy są niespotykane w innych polskich tekstach wieków średnich. Świadczy to o bardzo wczesnym powstaniu...

Dzieje Marcina Borowicza (w punktach)...

1. Ośmioletni Marcin Borowicz oddany panu Wiechowskiemu nauczycielowi w Owczarach (ma on przygotować chłopaka do nauki w gimnazjum). 2. Poznawanie zasad panujących w szkole...

Horacjański ideał życia

W okresie starożytności rozwinęły się dwie popularne koncepcje filozoficzne: epikureizm i stoicyzm. Epikureizm wywodził się ze szkoły Epikura który wierzył że...

Motyw przyrody w literaturze i sztuce...

Motyw przyrody to jeden z najbardziej zróżnicowanych a zarazem pełniących odmienne funkcje motywów które wykorzystywane były przez różne epoki....

Konflikt pokoleń w „Tangu”

Jednym z najważniejszych motywów literackich obecnych w „Tangu” jest motyw konfliktu pokoleń. W swoim dramacie Sławomir Mrożek ukazuje to swoiste starcie...

Artur Grottger Pożegnanie powstańca...

„Pożegnanie powstańca” jest jedną z dwóch części dyptyku Artura Grottgera których tematyka wiąże się z powstaniem styczniowym. Płótno...

„Ferdydurke” jako powieść...

Powieść awangardowa to gatunek literacki który narodził się w XX stuleciu. Jego główną cechą było zerwanie z modelem powieści realistycznej a więc odejście...

Sąd Parysa - opis analiza i interpretacja...

„Sąd Parysa” to obraz którego Rubens stworzył kilka wersji. Ostatnia z wersji datowana jest na około 1639 roku. Opis „Sąd Parysa” to bezpośrednie...