Nie ma winy bez kary. Jakie koncepcje ukarania i radości uczynienia zła pojawiły się w literaturze różnych epok? Przywołaj kilka utworów

Sprzeciwianie się obowiązującym normom i łamanie zakazów leży w ludzkiej naturze tak samo, jak ich ustalanie. Różnego rodzaju przewinienia opisane zostały w literaturze na przestrzeni kilku stuleci. Bohaterom wykraczającym poza obowiązujące normy towarzyszy nieraz radość z popełnionego czynu, czasem skrucha, ale zawsze spotyka ich zasłużona kara.

Antycznym dziełem podejmującym motyw pychy w związku z dokonanym przewinieniem oraz kary, jaka jego sprawcę spotyka, jest „Odyseja”. Główny bohater eposu, opuszczając Troję po dziesięcioletniej wojnie, zatrzymuje się na wyspie cyklopa Polifema, gdzie wpada w niemałe tarapaty. Podstępem udaje mu się opuścić jaskinię Polifema i wrócić na statek, jednak jego pycha nakazuje mu wykrzyczeć w ostatniej chwili własne imię, by Polifem wiedział, komu udało się go w tak zręczny sposób przechytrzyć. Okazuje się, że Odyseusz popełnia tym niewybaczalny błąd, gdyż rozgniewany Polifem prosi swego ojca, Posejdona, o zemstę. Odysa czeka kara dziesięcioletniej tułaczki po morzu, która wprawdzie zakończy się pomyślnie dla zadufanego w sobie bohatera, jednak upłynie mu pod znakiem cierpień, tęsknoty i samotności.

Spośród średniowiecznych dzieł sięgających po motyw winy, która zostaje ukarana, wymienić należy „Kronikę polską” Galla Anonima. Tam przewinień znaleźć można wiele, gdyż polscy władcy ukazani oczami kronikarza nie należą do osób o zupełnie czystym sumieniu. W konwencji legendarnej utrzymana jest śmierć księcia Popiela, który będąc złym władcą, zostaje unicestwiony przez stado myszy. Dwaj królowie, Bolesław Śmiały i Bolesław Krzywousty, choć chętnie chwaleni przez kronikarza, także zostają potępieni za swoje zbrodnicze czyny - Bolesław Śmiały za zabicie biskupa Stanisława musi uciekać z kraju i szukać schronienia na Węgrzech, natomiast Bolesław Krzywousty, po zabiciu brata Zbigniewa, odbywa długotrwałą i upokarzającą pokutę. Pomimo tego, że obaj królowie swoich czynów byli świadomi i dokonali ich z premedytacją, niechęć społeczeństwa zmusza ich do uznania zbrodni za swój błąd.

Pełna premedytacja w popełnieniu zbrodni towarzyszyła głównej bohaterce dramatu Juliusza Słowackiego, Balladynie. Żądna władzy kobieta, by osiągnąć cel, nie cofnie się przed niczym. W tym celu jest gotowa zabić siostrę, odtrącić starą matkę, zdradzić męża, zabić wszelkich wrogów stających jej na przeszkodzie. Gdy jednak udaje jej się osiągnąć władzę, sama siebie skazuje na śmierć, a wyrok wypełniony zostaje przez piorun, który uderza w bohaterkę i ją zabija. Balladyna wszystkich zbrodni i przewinień dokonała świadomie i bez wahania, jednak gdy przyszło jej sprawiedliwie ocenić własne postępki, sama uznaje je za okrutne i wymierza sobie stosowną karę.

Silną motywację do zbrodni miał także Raskolnikow, główny bohater „Zbrodni i kary” Fiodora Dostojewskiego. Zabójstwo na starej lichwiarce umotywował bardzo mocnymi argumentami, dlatego ani przed jej popełnieniem, ani tuż po nie towarzyszyło mu szczere poczucie winy. Dopiero gdy wychodzi na jaw, że to on jest sprawcą morderstwa i zostaje zesłany na osiem lat katorgi, zaczyna przemianę wewnętrzną, uświadamiając sobie, jak bardzo pobłądził.

Okazuje się więc, że bohaterowie znanych dzieł literackich często potrzebują czasu, by uzmysłowili sobie swój błąd. Popełnione winy nierzadko są wynikiem przemyślanych działań, pychy i nieustępliwości. Czasem towarzyszy im radość, lecz jeszcze częściej emocjonalny chłód, który ułatwia dokonanie zbrodni, zwłaszcza tych najcięższych. Wszystkie one zasługują jednak na karę i ta bohaterów nigdy nie omija.