Nie ma zbrodni bez kary. Rozpawka. Podaj trzy przykłady z literatury. | wypracowanie

Literatura bardzo chętnie odsłania przed czytelnikiem mroczną stronę ludzkiej natury, ukazując człowieka w sytuacji zbrodni, analizując motywy jego postępowania oraz rozterki tuż po dokonaniu zbrodniczego czynu. Jak wykazują jednak dobitnie dzieła literackie, zbrodnia nie powinna zostać nieodkryta i jej sprawcę powinna spotkać zasłużona kara.

Klasycznym dziełem podejmującym tematykę zbrodni jest powieść Fiodora Dostojewskiego, „Zbrodnia i kara”. Główny bohater książki, Raskolnikow, pod wpływem własnych przemyśleń oraz w związku z dramatyczną sytuacją finansową, postanawia zabić i okraść starą lichwiarkę, której jest dłużnikiem. Godziny przemyśleń i przygotowań, racjonalizowanie sobie zbrodniczych zamiarów pozwalają mu się w końcu zdecydować na morderstwo. Jak się jednak okazuje, jedna zbrodnia pociąga za sobą kolejną, gdyż Raskolnikowa nachodzi w momencie dokonania zbrodni Lizawieta, przyrodnia siostra staruszki, zupełnie niewinna, dobra kobieta i ją także bohater zabija. Kara jednak go nie ominie. Pierwszą karą, jaka spotyka Raskolnikowa, są dręczące go wyrzuty sumienia. Nie są one jednak zbyt mocne, by wygrać z siłą argumentów, jakimi Raskolnikow tłumaczy swoje postępowanie. Według niego każda wybitna jednostka ma skłonności przestępcze, gdyż tylko one pozwalają mu na wywrotową działalność i na zmianę zastanej rzeczywistości. W końcu winę Raskolnikowa odkrywa nad wyraz inteligentny sędzia śledczy, Porfiry Pietrowicz i bohater sam zgłasza się policję, by wyznać swoją winę. Za popełnioną zbrodnię Raskolnikowa czeka osiem lat katorgi. Będzie to jednak czas, kiedy Raskolnikow dokona przemiany duchowej. Kara więc, która go spotyka, stanie się jednocześnie wybawieniem dla straconej duszy bohatera.

Stosowna kara nie ominęła także bohaterki powieści „Umiłowana” Toni Morrison. Czarnoskóra niewolnica, Sethe, po ucieczce z plantacji wraz z całą rodziną, bardzo szybko zostaje namierzona przez plantatora, który zamierza upomnieć się o swoją „własność”. Gdy kobieta orientuje się w sytuacji, przerażona na myśl o tym, że znów będzie traktowana przedmiotowo i zmuszona do niewolniczej pracy, a przede wszystkim, że taki los czeka także jej dzieci, postanawia je zabić. Chowa się wraz z nimi w zabudowaniach gospodarczych, gdzie podcina gardło najstarszej córce i ta się wykrwawia. Pozostałym dzieciom udaje się przeżyć, gdyż Sethe zostaje bardzo szybko znaleziona. Pomimo dobrych intencji Sethe, która zamordowała własne dziecko ze szczerej miłości do niego, jej czyn uznać należy za okropną zbrodnię. Zbrodnia ta musiała zostać ukarana, jednak bohaterkę powieści amerykańskiej noblistki spotyka kara nietypowa. Po latach odwiedza ją mroczna postać – nastoletnia dziewczyna o mentalności i umiejętnościach dziecka oraz charakterystycznym chrapliwym głosie – zmarła córka Sethe, Umiłowana. Początkowo pojawienie się dziewczyny wywołuje w głównej bohaterce uczucie niewysłowionego szczęścia – teraz bowiem może ona wynagrodzić córce zło, jakie jej uczyniła. Okazuje się jednak, że odkupienie win nie przyjdzie nieszczęśliwej matce łatwo. Duch bardzo szybko okazuje się być potworem – agresywnym, egoistycznym, wykorzystującym sytuację. Sethe pogrąża się coraz bardziej i dopiero wsparcie mieszkańców miasteczka, pod postacią modlitwy, ratuje ją od złego ducha. Wzruszająca opowieść o matce-niewolnicy pokazuje, że każda zbrodnia, nawet ta wyrządzona w najlepszej intencji jest okropna i spotkać ją musi kara.

Tematyce zbrodni poświęcona jest także współczesna powieść Olgi Tokarczuk, „Prowadź swój pług przez kości umarłych”. Narracja powieści prowadzona jest z perspektywy głównej bohaterki, Janiny Duszejko, znawczyni tajników astrologii i miłośniczki świata przyrody, w szczególności zaś zwierząt. W otoczeniu jej domu na prowincji dochodzi do szeregu zabójstw na osobach znanych z kłusownictwa, hodowli na potrzeby przemysłu futrzarskiego i traktujących dzikie zwierzęta zupełnie przedmiotowo. Okoliczności zdarzeń początkowo wskazywałyby na to, że zabójstw dokonały zwierzęta. Prawda jednak wychodzi w końcu na jaw – zabójczynią jest sama Janina Duszejko, która wymierzając sprawiedliwość oprawcom zwierząt, zabijała kolejno największych ich wrogów w swojej małej miejscowości. Dzięki pomocy przyjaciół kobiecie udaje się uniknąć więzienia i ostatnie dni swojego życia spędza z dala od domu. Największą karą za popełnione morderstwa jest więc rozłąka z najbliższymi jej ludźmi i pogarszający się stan zdrowia. Powieść porusza tematykę zbrodni w sposób dwojaki – z jednaj strony przygląda się zabójstwom Janiny Duszejko, z drugiej bestialskiemu traktowaniu zwierząt przez jej ofiary. W powieści Olgi Tokarczuk zabijanie zwierząt potraktowane zostaje jako zbrodnia, która zostaje ukarana poprzez inną zbrodnię. Tutaj za życie płaci się życiem.

Zbrodnia przybiera różne oblicza i różne są jej motywacje: własna próżność, dobro własne, ale też dobro innego człowieka czy dobro innych istot żywych. Literatura pokazuje, że aby być zbrodniarzem, wcale nie trzeba mieć osobowości rzezimieszka pozbawionego moralności i zdolności do refleksji. Bohaterowie wymienionych powieści to postaci o bardzo bogatym życiu wewnętrznym, nierzadko decydujący się na zabójstwo pod wpływem silnych, emocjonalnych, czy nawet pozornie racjonalnych argumentów. Zbrodnia pozostaje jednak zbrodnią i w świecie literackim zostaje ona ukarana.