„Nike z Samotraki” od lat cieszy się niesłabnącą sławą i uznaniem. Rzeźba ta powstała najprawdopodobniej w okresie między 200 a 190 rokiem p.n.e., a wykonana została w bloku paryjskiego marmuru. Autorstwo tego arcydzieła przypisywane jest Pytokritosowi z Rodos.
Opis
Monument ma 244 cm wysokości, a grecka bogini zwycięstwa ukazana została w dynamicznej pozie. Jej prawa noga wysunięta jest do przodu, lewe skrzydło rozpostarte - przez co sprawia wrażenie ruchu, zdaje się, z wielką pewnością, zmierzać przed siebie lub, zgodnie z innymi interpretacjami, zstępować z nieba, by stanąć wśród ludzi. Wrażenie to potęgowane jest przez wspaniałą draperię szaty, która zdaje się być mokra lub targana przez silne podmuchy powietrza. Z kolei na piersi Nike widnieje delikatnie zaznaczona, nieco uwypuklająca szatę zbroja.
Kompletny kształt rzeźby nie jest znany. Dzisiaj można oglądać ją jako pozbawioną obu ramion i głowy. Istnieją jednak podejrzenia, iż jej prawa ręka była wzniesiona i ułożona obok ust, które wznosiły głośny okrzyk zwycięstwa.
Interpretacja
Rzeźba powstała najprawdopodobniej po to, by uczcić zwycięstwo Rodyjczyków nad Antiochem III Wielkim. Możliwym jest, że stanowiła ona część większej kompozycji (ołtarza) lub, co może sugerować podstawa wykonana z szarego marmuru, dziobu statku, na którym mogła być umieszczona.
„Nike z Samotraki” jest dziełem szczególnym, które zadomowiło się w ludzkiej świadomości jako symbol zwycięstwa, wspaniałego triumfu. Moment, w jakim postać bogini została uchwycona, oraz dbałość o detale sprawiły, ze dzieło docenione zostało w aspekcie artystycznym. Z kolei jego historia - pełna tajemnic, sekretów oraz domysłów - wciąż budzi zainteresowanie.
W mitologii Nike była córką tytana Pallasa i bogini podziemnej rzeki Styks. Postrzegano ją jako boginię szybkości, siły oraz zwycięstwa, stąd określana jest patronką sportowców, współzawodnictwa oraz zwycięstwa. Właśnie te atrybuty można przypisać rzeźbie wykonanej najprawdopodobniej przez Pytokritosa. Jeśli uchwycił on Nike zmierzającą do walki lub pędzącą w stronę zwycięzców, ukazał bohaterstwo, determinację oraz odwagę. Jeśli zaś chciał przedstawić ją schodzącą z niebios, podkreślił rolę boskiego wsparcia, a wartość odwagi, której sprzyjają byty wyższe.