Definicja
Termin oniryzm wywodzi się od greckiego oneiros, czyli sen lub marzenie senne. W kontekście sztuki oznacza on taki sposób kreowania rzeczywistości i kompozycji, by odwzorowywały one sen, rządzące nim reguły, jego formy organizacji.
Chociaż oniryzm znany był już od starożytności, większą popularność zyskał dopiero w XVIII i XIX stuleciu (zainteresowanie romantyków tematyką nadprzyrodzoną, tajemniczymi zjawiskami), a prawdziwy rozkwit przeżył w XX wieku, na który przypadają rozwój psychoanalizy oraz surrealizmu.
Cechy
Oniryzm to przede wszystkim większa swoboda wyobraźni, zrzucenie rygorów logicznych i przyczynowo – skutkowych. Ponadto dzieła oniryczne nierzadko odznaczają się zaburzonym porządkiem czasowym; niejednorodną, bardzo zmienną przestrzenią; zagadkowością; mroczną, tajemniczą atmosferą oraz zastosowaniem różnorodnych symboli, jakie najczęściej pochodziły właśnie ze sfery snu.
Dzieło oniryczne odchodzi więc od racjonalizmu, nierzadko stając w opozycji do realnego świata, stanowiąc jego krytykę, uwypuklając jego absurdy i wady.
W romantyzmie motywy zaczerpnięte ze snu umożliwiały stworzenie wielopłaszczyznowej konstrukcji świata przedstawionego w dziele – przykładem jest trzecia część Dziadów Adama Mickiewicza. Stanowiły one także dopełnienie wizerunku postaci pojawiających się w poszczególnych dziełach, pozwalając znacznie rozszerzyć ich obraz (np. Konrad z Dziadów).
Z kolei w późniejszych latach swoista mechanika snu znalazła odzwierciedlenie zarówno w samym sposobie tworzenia (zapis automatyczny w surrealizmie, strumienie świadomości), jak i w treści oraz konstrukcji utworów.
Twórcy i przykłady
Postaci kojarzone z oniryzmem w literaturze to przede wszystkim: William Blake (angielski poeta romantyczny, także malarz – Kraina snów) Adam Mickiewicz (trzecia część Dziadów, Śniła się zima), Edgar Allan Poe (Sen we śnie), Franz Kafka (Zamek, Proces), Bruno Schulz (Sklepy cynamonowe, Sanatorium pod klepsydrą), Bolesław Leśmian (Pan Błyszczyński).
Natomiast w sztukach plastycznych oniryzm pojawiał się w dziełach m. in. Heinricha Fussliego (Nocna mara), Francisca Goi (Kiedy rozum śpi, budzą się demony), Jeana Ingresa (Sen Osjana), Salvadora Dalego (Płonąca żyrafa) oraz Alberto Giacomettiego (Idący człowiek).
Drogi Mateuszu piszę do Ciebie ponieważ wiem że są wakacje i masz dużo czasu. A ja chciałbym zachęcić Cię do tego byś podczas ich trwania przeczytał jakąś ciekawą...
Jest wiele zawodów które mnie interesują istnieje wiele rzeczy które wydają mi się warte spróbowania. Jednak najbardziej chciałbym zostać nauczycielem....
Obraz Piekła w „Boskiej Komedii” Dantego jest bardzo wymowny i silnie alegoryczny. W toku narracji dowiadujemy się że Piekło powstało w momencie strącenia Lucyfera...
„Chłopi” Władysława Reymonta posiadają wiele cech impresjonistycznych. Impresjonizm to kierunek wywodzący się z malarstwa powstały w drugiej połowie XIX wieku....
Ludzie mawiają często że trzeba wielu lat by nauczyć się czym jest życie. Starsi ludzie wspominają że prawdę o świecie poznali podczas wojny zaś wiele osób...
Sformułowanie „teatr absurdu” zawdzięczamy angielskiemu badaczowi Martinowi Esslinowi. W eseju o takim tytule opublikowanym w 1960 roku wskazał wyróżniki...
Większość uczniów marzy o długich i słonecznych dniach wolnych od szkoły oraz… o idealnym nauczycielu. Jaki powinien on być czym powinien się odznaczać...
„Granica” Zofii Nałkowskiej jest powieścią o kompozycji retrospektywnej. Tragiczny koniec kariery obiecującego Zenona Ziembiewicza staje się w dziele punktem...
Poszukiwanie szczęścia to jedno z najważniejszych zadań stojących przed człowiekiem. Chyba każdy chciałbym prowadzić dobre i miłe życie – nie ma się więc co...