Definicja
Termin oniryzm wywodzi się od greckiego oneiros, czyli sen lub marzenie senne. W kontekście sztuki oznacza on taki sposób kreowania rzeczywistości i kompozycji, by odwzorowywały one sen, rządzące nim reguły, jego formy organizacji.
Chociaż oniryzm znany był już od starożytności, większą popularność zyskał dopiero w XVIII i XIX stuleciu (zainteresowanie romantyków tematyką nadprzyrodzoną, tajemniczymi zjawiskami), a prawdziwy rozkwit przeżył w XX wieku, na który przypadają rozwój psychoanalizy oraz surrealizmu.
Cechy
Oniryzm to przede wszystkim większa swoboda wyobraźni, zrzucenie rygorów logicznych i przyczynowo – skutkowych. Ponadto dzieła oniryczne nierzadko odznaczają się zaburzonym porządkiem czasowym; niejednorodną, bardzo zmienną przestrzenią; zagadkowością; mroczną, tajemniczą atmosferą oraz zastosowaniem różnorodnych symboli, jakie najczęściej pochodziły właśnie ze sfery snu.
Dzieło oniryczne odchodzi więc od racjonalizmu, nierzadko stając w opozycji do realnego świata, stanowiąc jego krytykę, uwypuklając jego absurdy i wady.
W romantyzmie motywy zaczerpnięte ze snu umożliwiały stworzenie wielopłaszczyznowej konstrukcji świata przedstawionego w dziele – przykładem jest trzecia część Dziadów Adama Mickiewicza. Stanowiły one także dopełnienie wizerunku postaci pojawiających się w poszczególnych dziełach, pozwalając znacznie rozszerzyć ich obraz (np. Konrad z Dziadów).
Z kolei w późniejszych latach swoista mechanika snu znalazła odzwierciedlenie zarówno w samym sposobie tworzenia (zapis automatyczny w surrealizmie, strumienie świadomości), jak i w treści oraz konstrukcji utworów.
Twórcy i przykłady
Postaci kojarzone z oniryzmem w literaturze to przede wszystkim: William Blake (angielski poeta romantyczny, także malarz – Kraina snów) Adam Mickiewicz (trzecia część Dziadów, Śniła się zima), Edgar Allan Poe (Sen we śnie), Franz Kafka (Zamek, Proces), Bruno Schulz (Sklepy cynamonowe, Sanatorium pod klepsydrą), Bolesław Leśmian (Pan Błyszczyński).
Natomiast w sztukach plastycznych oniryzm pojawiał się w dziełach m. in. Heinricha Fussliego (Nocna mara), Francisca Goi (Kiedy rozum śpi, budzą się demony), Jeana Ingresa (Sen Osjana), Salvadora Dalego (Płonąca żyrafa) oraz Alberto Giacomettiego (Idący człowiek).
Definicja Pogląd zwany scjentyzmem pojawił się w XIX wieku i w tym okresie stał się niezwykle popularnym. Jego nazwa pochodzi od słowa nauka i na takie też poznanie zwraca...
Główny bohater utworu „Lew czarownica i stara szafa” – Edmund – to chłopiec jeden z czwórki rodzeństwa który do magicznej krainy...
„Kamizelka” to utwór który posiada wiele cech świadczących o jego przynależności gatunkowej do noweli a właściwie do jej szczególnego rodzaju...
Tadeusz Borowski w swoich „Opowiadaniach” nie tylko pokazuje okrutny świat obozów koncentracyjnych z czasów II wojny światowej ale także na podstawie...
„Skały kredowe na Rugii” to jeden z obrazów romantycznego artysty - Caspara Davida Friedricha. Opis Artysta przedstawił na obrazie niezwykle piękny krajobraz...
Moja szkoła to niezwykle piękny stary budynek którego jedna ze ścian pokryta jest pnącym bluszczem. Gdybym miał wyobrazić ją sobie za sto lat myślę że jej wygląd...
Doktor Tomasz Judym to główna postać powieści Stefana Żeromskiego „Ludzie bezdomni”. Pod koniec książki bohater widzi rozdartą sosnę – staje...
Tajemniczy ogród był niegdyś miejscem niezwykle pięknym i tętniącym życiem. Jednakże po tragicznym wypadku sytuacja uległa zmianie. Tajemniczy ogród stał...
Tytuł dramatu Henrika Ibsena „Dzika kaczka” ma niezwykle wieloznaczną symbolikę. W utworze zyskuje ona wymiar niemal odrębnej bohaterki – ptak ten został...
