Postacie fantastyczne i ich funkcja w utworach literackich różnych epok

Pojawienie się postaci fantastycznych w utworach pełniło różnorodne funkcje. Przede wszystkim ich obecność widoczna była już w mitologii. Postacie fantastyczne jak na przykład Sfinks stanowiły ważny element mitologicznych przedstawień, a niejednokrotnie były przeszkodami, których pokonanie było zadaniem bohaterów. W późniejszym okresie postaciami fantastycznymi, które pojawiały się w utworach były przede wszystkim duchy oraz różnego rodzaju zjawy.

Jednymi z najczęściej występujących w utworach postaci fantastycznych są duchy. W „Boskiej komedii” napisanej przez Dantego Aligieri, postać ducha pełni rolę przewodnika. Przywołanie jednak duszy było często wyrazem tęsknoty – tak było w przypadku renesansowych „Trenów” Jana Kochanowskiego czy też romantycznego wyrazu tęsknoty za ukochanym, który stał się udziałem Karusi – bohaterki ballady pod tytułem: „Romantyczność”. Pojawienie się duchów może być także elementem świadomych działań człowieka, który pragnie wywołać postaci z zaświatów.

Pojawienie się postaci fantastycznych w okresie romantyzmu stanowiło jeden z najważniejszych elementów akcji i wyjaśniało fabułę. Takie przedstawienie widoczne było między innymi w opisie pojawienia się topielicy z jeziora Świteź, czy też zostało zawarte przez Adama Mickiewicza w balladzie zatytułowanej: „To lubię”. Ważnymi dla akcji dramatu było także pojawianie się postaci fantastycznych w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego.

Po przykrywką postaci fantastycznych mogą także pojawić się wyrzuty sumienia i tak też dzieje się w przypadku widzeń Raskolnikowa w „Zbrodni i karze”. Pojawienie się ducha sprawia, że bohater zaczyna zastanawiać się nad swoim postępowaniem.

Postaci fantastyczne rodem z ludowych wierzeń pojawiały się jako bohaterowie romantycznych opowieści. Widoczne to było między innymi w balladzie zatytułowanej „Król Olch” czy też w „Świtezi”. Do postaci rodem z przekazów ustnych odwołał się także Bolesław Leśmian pokazując postać Dusiołka.

Postacie fantastyczne w literaturze różnych epok pełnią odmienne role. Można powiedzieć, że część z nich stanowi uosobienie tęsknoty, znaczna część wyjaśnia funkcjonowanie pewnych zjawisk, część jest odwołaniem do przekazów rodem z kultury ludowej. Przedstawienie ich niejednokrotnie pokazuje prawdy i zasady zgodne z ludowym pojmowaniem.